Piratenpartij

voor een vrije informatiesamenleving

Economie

Wat zijn uploadfilters?

door 3 Reacties

Het omstreden artikel 17 van de nieuwe EU-auteursrechtenrichtlijn stelt filters verplicht die alle foto’s, video’s en teksten blokkeren die een vermoeden van inbreuk op het auteursrecht veroorzaken. Het creëren van een filter dat mogelijk als censuurmachine kan dienen, zal de fundamentele rechten van de gebruikers schenden.

Raad van State: filters in strijd met censuurverbod

Op 11 mei is het wetsvoorstel voor de nieuwe EU-auteursrechtenrichtlijn bij de Tweede Kamer ingediend, met onder meer een advies van de Raad van State. Ten opzichte van het implementatiewetsvoorstel van juli vorig jaar zijn er in het huidige wetsvoorstel amper substantiële wijzigingen. De Raad van State deelt onze kritiek: de huidige implementatie bedreigt onze vrije meningsuiting. Verplichte uploadfilters zullen automatisch censuur gaan plegen.

Piratenpartij: recht op vrije meningsuiting

De Piratenpartij heeft indertijd in een reactie bij de consultatie op dit implementatiewetsvoorstel erop gewezen dat de vrijheid van meningsuiting en van informatie gewaarborgd dienen te worden. Dit recht omvat de vrijheid een mening te hebben en de vrijheid kennis te nemen en te geven van informatie of ideeën, zonder inmenging van enig openbaar gezag en ongeacht grenzen.

Het huidige wetsvoorstel zal vooral het verdienmodel van zeer grote bedrijven dienen, ten nadele van het midden- en kleinbedrijf en ten koste van auteurs, journalisten en cultuurmakers.

De Piratenpartij wil de burgerrechten beschermen

Iedereen moet kunnen rekenen op de beperkingen en uitzonderingen op het auteursrecht. De Piratenpartij wil dat de schade van de EU-auteursrechtenrichtlijn zo veel mogelijk beperkt wordt en de rechten van gebruikers van het internet maximaal worden beschermd.

Hieronder een handig document (PDF) met uitleg over uploadfilters:

Wat zijn uploadfilters?Download
Wat zijn uploadfilters?

Met corona-apps dreigen we grondrechten in te leveren voor een schijnoplossing

door

De keuzes die we nu maken, bepalen in welke wereld we wakker worden als de corona pandemie is overgewaaid. Matthijs Pontier of corona-apps een zinvolle bijdrage kunnen leveren aan het indammen van corona, zonder onze grondrechten aan te tasten.

Het kabinet zet allerlei maatregelen in om de corona crisis te controleren, die enkele maanden geleden nog ondenkbaar leken. Uit angst voor corona accepteert de bevolking dat de overheid bevoegdheden opeist waarover we normaal gesproken uitgebreid zouden debatteren en waar we goed voor zouden waken.

Ook na 9/11 werden veel surveillance maatregelen ingevoerd, die vervolgens nooit meer werden teruggedraaid. Nu iedereen zo gefocust is op deze crisis, is het belangrijk waakzaam te zijn dat niet onder het motto ‘never waste a good crisis’ maatregelen worden doorgevoerd die machthebbers meer macht geven, of onze vrijheden inperken. Juist in periodes van crisis is het belangrijk maatregelen kritisch te bekijken. De pandemie is een storm die overwaait. De keuzes die we nu maken, bepalen in wat voor wereld we wakker worden als die storm is overgewaaid.

In een democratie is het beter om in te zetten op goede informatievoorziening dan op repressie. Het is niet te doen om overal op ‘physical distancing’ te handhaven en te controleren of iedereen wel genoeg zijn handen wast. De meeste mensen nemen uit eigen beweging verstandige keuzes, wanneer uitgelegd wordt waarom handen wassen en ‘anderhalve meter’ zo belangrijk zijn. De lege straten bevestigen dit.

Toch wordt er ook ingezet op technologische repressie, die in de regel meer kwaad dan goed doet. Het landelijk EPD wordt alsnog verkapt ingevoerd (afmelden kan hier). Cameratoezicht wordt uitgebreid, terwijl we weten dat dat in de het gunstigste geval slechts tot een tijdelijke, beperkte verbetering van het veiligheidsgevoel leidt en problemen slechts verplaatst. Kentekenscanauto’s worden nu ingezet om met A.I. te controleren of mensen wel genoeg afstand houden. Drones snauwen argeloze wandelaars toe dat ze anderhalve meter afstand moeten houden. Dit doet denken aan een slechte science fiction film. Het risico bestaat dat we hier als samenleving aan gaan wennen en er function creep optreedt: technologie die eerst voor een bepaald doeleinde wordt gebruikt, wordt later vaak voor heel andere doeleinden gebruikt. Dat kentekenscanauto’s nu ook worden ingezet voor de handhaving van anderhalvemeter is een concreet voorbeeld van function creep. Ik waarschuwde eerder ook al voor het risico dat drones in de toekomst gebruikt zouden kunnen gaan worden om het demonstratierecht in te perken of mensen zelfs te gaan taseren.

Corona-apps

Onlangs maakte het kabinet bekend dat ze willen gaan inzetten op twee apps: (1) voor ‘proximity tracing’, om te kijken of je in de buurt van een besmet persoon bent geweest en (2) om op basis van symptomen in te schatten of je corona hebt.

Bij inzet van technologie is het altijd belangrijk eerst af te vragen welk probleem dit eigenlijk oplost. Beide apps verschaffen in potentie meer inzicht in wie mogelijk besmet zijn. Wanneer we beter weten wie mogelijk besmet zijn, en deze mensen daarom extra voorzorgsmaatregelen nemen, kan dit in theorie de besmettingsgraad (R0) omlaag brengen. Wanneer dit succesvol gebeurt, kunnen huidige beperkende maatregelen iets sneller worden losgelaten. Dit zou dus goed nieuws voor onze vrijheid en de economie kunnen betekenen. Genoeg reden dus, om te onderzoeken of deze apps hierin daadwerkelijk een serieuze bijdrage kunnen leveren, zonder dat we daar andere grondrechten zoals privacy voor moeten inleveren.

Wat doen andere landen?

In verschillende landen zijn al ‘tracing’ apps ingezet. Vaak werden die ontwikkeld door bedrijven die eerder zaken deden met geheime diensten. In Israël en China is sprake van totalitaire surveillance die totaal onacceptabel zou zijn in Nederland. Zonder de juiste ‘gezondheidscode’ wordt je op veel plaatsen ook nog eens de toegang geweigerd. Ook de app in Zuid-Korea is een privacyramp. In Polen en India, moet je elk uur(!) een selfie sturen om te bewijzen dat je braaf in thuisisolatie zit. In de EU zouden we op zijn minst moeten eisen dat deelname aan de app volledig vrijwillig is, en er dus ook geen beperkingen worden opgelegd als je de app niet wilt of kunt  installeren, bijvoorbeeld omdat je geen smartphone bezit. Juist onder (kwetsbare) ouderen is dat relatief vaak het geval.

Het is nog niet te zeggen of dit een serieuze bijdrage heeft geleverd aan het controleren van corona. In Zuid-Korea en Singapore lijkt de situatie redelijk onder controle, maar door de collectivistische cultuur en ervaring met de SARS-epidemie gelden ook andere culturele en sociale normen wat betreft physical distancing en het dragen van mondmaskers. De apps lijken slechts een beperkte rol te hebben gespeeld en leiden nog steeds niet tot het loslaten van vrijheidsbeperkingen. In Oostenrijk is de inzet van een app totaal geflopt. Omdat er werd samengewerkt met Google en de transparantie gebrekkig was, wilde vrijwel niemand de app installeren.

Wat gaat Nederland gebruiken?

Opslag van locatiegegevens in een centrale database dient vermeden te worden. Hoogleraar ‘A.I. en privacy’ Rob van Hoven van Genderen stelt terecht dat het levensgevaarlijk is als de overheid via een corona-app toegang krijgt tot onze locatiegegevens. Zelfs als geclaimd wordt dat er geanonimiseerd is, zouden de gegevens door deze te koppelen aan andere gegevens herleidbaar zijn tot een persoon. Zo’n database zou een potentiële goudmijn zijn. Wie moet dat gaan beveiligen? Datalekken zijn bij de overheid schering en inslag.

Minister Hugo de Jonge laat nog veel onduidelijk. Dit lijkt door een gebrek aan deskundigheid te komen. Coronagezant Feike Sijbesma stelt dat nog wordt overwogen de apps van leveranciers uit Azië te gebruiken. Dit lijkt vooral te gaan om TraceTogether uit Singapore. Hugo de Jonge noemt daarnaast Duitsland en Groot-Brittannië. Achter de schermen werkt Europees consortium PEPP-PT aan een app.

TraceTogether werkt aan contact tracing via bluetooth. De app houdt je ontmoetingen bij, en wanneer je binnen een straal van twee meter bent geweest van een bekende geinfecteerd persoon, krijg je een waarschuwing en kun je in strikte thuisisolatie gaan. Het werkte alleen niet goed op iPhones. Marcel Roorda beschreef bij Nieuwsuur een vergelijkbaar plan. Het probleem hierbij is echter dat deze gegevens centraal worden opgeslagen. Deelnemers binnen PEPP-PT lijken ook aan te sturen op centrale opslag. Huib Modderkolk stelde al dat Duitsland en Groot-Brittannië waarschijnlijk met centrale data-opslag gaan werken.

Kan het privacyvriendelijker?

Een app wordt privacyvriendelijker, als de contactmomenten decentraal worden opgeslagen: enkel op beide telefoons. Een groep Europese wetenschappers werkt aan zo’n systeem, onder de naam DP-3T.

De Waag beschrijft duidelijk hoe dit werkt:

“Wanneer de eigenaar van telefoon A nu positief wordt bevonden (door een zorgprofessional, en alleen dán) registreert de app dit op een centrale plek door de ‘decryptiesleutel’ van de app op A te publiceren. Met deze sleutel kan iedereen die de toepassing gebruikt controleren of zij in contact is geweest met de persoon die deze sleutel heeft gepubliceerd (dit gebeurt automatisch, in de achtergrond) en passende maatregelen treffen.”

Maar met decentrale opslag en volledige vrijwilligheid zijn we er nog niet. CCC en Bits of Freedom hebben allebei een mooie lijst van 10 requirements vastgesteld, die onder andere gaan over doelmatigheid, tijdelijkheid, transparantie, open source, veiligheid en gebruiksvriendelijkheid. Ook wanneer aan al deze vereisten voldaan wordt, kan de app nog op privacybezwaren rekenen. De overheid adviseert zelf altijd om veiligheidsredenen je WiFi en bluetooth uit te zetten voor je de deur uitgaat. Als je altijd je bluetooth aan moet hebben staan vanwege een corona-app, kan dat natuurlijk niet.

Gaat het kabinet aan die voorwaarden voldoen?

Feike Sijbesma, Hugo de Jonge en premier Mark Rutte lijken weinig vertrouwen te hebben dat veel mensen de app willen installeren. Feike Sijbesma benoemt dat je niets hebt aan een app waar slechts 15% van de bevolking aan meedoet. Daarom houden ze de mogelijkheid open de app verplicht te stellen. Ook noemen ze de mogelijkheid dat, net als in China, mensen zonder de app geen toegang kunnen krijgen tot ‘bepaalde etablissementen.’ Hoe willen ze dat controleren en handhaven? Zo’n 50% van de mensen boven de 75 heeft geen smartphone. Zouden ze dan iedereen die geen smartphone heeft er een cadeau willen doen? Een verplichting is niet alleen totaal onacceptabel, maar ook praktisch onuitvoerbaar.

Vlak voor het paasweekend werd een tender voor de app geopend, die direct na het paasweekend gesloten was. Deze tender voldeed niet aan de eisen die daar normaal aan worden gesteld, ook niet bij een verkorte procedure. Een aantal essentiële inhoudelijke vereisten (onder andere open source, decentrale opslag), werden niet eens genoemd. Dit schept weinig vertrouwen.

Lost het wat op?

Bits of Freedom stelt onder andere dat een app nooit ingevoerd zou mogen worden, tenzij bewezen is dat het werkt. Iets dat tot op nu nog niet het geval is. Maar zou zoiets kunnen werken?

Die kans is niet groot. Wanneer je binnen twee meter afstand van iemand bent geweest, maar deze persoon niet tegen je gepraat heeft, is de kans dat besmet bent erg klein. Zeker als er een raam of muur tussen zat. Er zullen dus heel veel false positives zijn: mensen die ten onrechte een waarschuwing ontvangen. Aan de andere kant herkent de app het niet als je een deurklink aanraakt die een minuut eerder door een corona patiënt is aangeraakt. Ook met een app kun je niet alle besmettingen voorkomen. Voor goede contact tracing heb je toch mensen nodig; geen apps.

Daarmee wordt de vraag wat je met alle waarschuwingen doet, ook extra belangrijk. Testcapaciteit is gelimiteerd. Zelfs na de verhoging van de capaciteit naar 40.000 per dag, zou je er alsnog bijna een maand over doen om al het zorgpersoneel te testen. Dan heb je het dus nog niet eens over mensen die door ‘proximity tracing’ als mogelijk besmet persoon bestempeld worden.

Hoeveel mensen zullen in strikte thuisisolatie gaan, of de app überhaupt willen gebruiken, als de kans dat ze daadwerkelijk besmet zijn zo klein is, en ze zich bij een waarschuwing niet eens kunnen laten testen? Ook de ‘OLVG app’, waarbij je je symptomen invoert om te kijken of je mogelijk corona hebt, biedt hiervoor maar beperkt uitkomst. In IJsland, waar veel personen getest zijn, bleek dat de helft van de positief geteste personen helemaal geen symptomen had. Deze personen zullen dus ook sowieso niet door de app herkend worden. Meer dan 60 wetenschappers wijzen er terecht op dat een app met zo’n beperkte betrouwbaarheid juist tot extra besmettingen kan leiden.

Om corona te controleren is het belangrijk massaal te testen om te controleren wie besmet zijn, deze personen tijdelijk te isoleren, en kwetsbare personen goed te beschermen. Door de gebrekkige betrouwbaarheid van de aangekondigde apps zullen velen onnodig angstig maken, terwijl ze anderen een vals gevoel van veiligheid geven. Laten we geen grondrechten opofferen voor deze schijnoplossing!

Corona App

Een weerbare economie tegen het coronavirus

door

Het kabinet heeft op 17 maart besloten om vanwege het coronavirus uitzonderlijke economische maatregelen te nemen. Doel is de gevolgen van de gezondheidsmaatregelen op te vangen; onze banen en inkomens te beschermen en zelfstandig ondernemers, waaronder zzp’ers, te ondersteunen zodat zij hun bedrijf kunnen voortzetten.

Elk plan voor economische steun dient gedegen en substantieel te zijn en moet de werknemers op de eerste plaats stellen. Alleen bedrijven die hun werknemers en flexwerkers in dienst houden en doorbetalen komen in aanmerking voor ondersteuning.

De overheidssteun aan het bedrijfsleven heeft waarborgen nodig: geen ontslagen en geen vermogen onttrekken aan het bedrijf.

De lessen van 2008 toepassen

Het gaat erom de bedrijven door deze crisis heen te slepen. Laten we wel de lessen toepassen die we in 2008 geleerd hebben bij het redden van bedrijven, door te eisen dat ze herstructureren en betere reserves opbouwen. Dat betekent verder kijken dan de korte termijn belangen, zoals hun aandelenkoersen.

Het terugkopen van de eigen aandelen moet stoppen; het onttrekt geld aan het bedrijf en drijft de aandelenkoers op zonder de beoogde investering in productiemiddelen, onderzoek en ontwikkeling, of de eigen werknemers.

Tevens mogen bedrijven gedurende drie jaar geen variabele beloningen betalen, zoals dividenden of directiebonussen.

Staatssteun met waarborgen

De Piratenpartij wil dat overheidssteun gepaard gaat met minimaal de volgende voorwaarden:

  • Bedrijven houden hun personeel in dienst en blijven doorbetalen.
  • Het wordt bedrijven verboden om hun eigen aandelen in te kopen.
  • Dividenden of directiebonussen mogen pas weer na drie jaar na het ontvangen van enige vorm van verlichting.

Dit om ervoor te zorgen dat de bedrijven zelf en hun werknemers economisch weerbaarder worden.

Coronavirus

DRM schendt consumentenrechten

door

Digitaal beperkingenbeheer (DRM) ondermijnt de concurrentie en verstoort de markt, schaadt het publieke domein en de eigendomsrechten (zelfs op auto’s of koffiemachines). Bedrijven gebruiken DRM om u te dwingen extra te betalen voor reparaties in hun erkende service-centra, of om hun officiële verbruiksartikelen te kopen, alles van printerinkt tot reinigingsmiddel voor geautomatiseerde kattenbakken.

Digitaal beperkingenbeheer (DRM) is slecht voor de rechten van de consument, slecht voor innovatie, en slecht voor veiligheid. DRM’s zijn digitale sloten die op uw apparaten worden geplaatst, zonder u de sleutel te geven. ‘Digital Restrictions Management‘ (oorspronkelijk geïntroduceerd door de entertainment-industrie als ‘Digital Rights Management‘), zijn technologieën die het gebruik van hardware, software of andere creatieve werken zoals boeken, films, muziek, etc. voorkomen, controleren of beperken. Ze staan ook bekend als anti-kopieertechnologieën.

De Piratenpartij wil dat de wettelijke bescherming voor digitale sloten op consumentenproducten wordt afgeschaft.

Gebruikersrechten

In Europa hebben we een reeks uitzonderingen op het auteursrecht om de grondrechten te waarborgen. Je mag een privé-kopie maken, werken of delen van werken gebruiken voor onderwijs en wetenschappelijk onderzoek, citaten voor kritiek of recensies. Bibliotheken en andere culturele erfgoedinstellingen hebben een aantal uitzonderingen die hen in staat stellen werken beschikbaar te stellen aan het publiek en deze werken digitaal te bewaren, en de pers heeft ook een aantal uitzonderingen om het recht op informatie te garanderen.

Goed voorbeeld doet goed volgen

Toen wetgevers wettelijke bescherming gaven aan DRM, hebben ze verzuimd de gebruikersrechten te beschermen. Portugal heeft aangetoond dat landen wetten kunnen maken over toepassing van DRM die een eerlijker evenwicht tussen gebruikers en de auteursrechtenhouder geven. In navolging van Portugal kun je de gebruikersrechten beschermen, door de uitzonderingen op het auteursrecht uit te sluiting van de DRM-bepaling in artikel 29a van de Auteurswet.

Reactie Piratenpartij

Onderstaand is de reactie van de Piratenpartij op de “internet consultatie consumentenrechten”. De Piratenpartij stelt voor om ook de DRM-bepaling in de Auteurswet aan te passen.

Piratenpartij-consultatie-consumentenrechtenDownload

Geachte heer/mevrouw,

Met deze brief reageren we op de “internet consultatie consumentenrechten”. Piratenpartij Nederland dankt u voor de mogelijkheid om onze visie op het conceptwetsvoorstel met u te delen.

De Piratenpartij zet zich in voor de vrije toegang tot kennis, technologie en cultuur. Daar de “technische voorzieningen” uit artikel 29a van de Auteurswet verder kunnen gaan dan buiten het toepassingsgebied dat traditioneel onder het auteursrecht valt, zijn wij van mening dat ook aanpassing van de Auteurswet vereist is.

De twee Europese consumentenrechten richtlijnen regelen o.a. dat consumenten zowel voor digitale inhoud (bijv. games, applicaties), digitale diensten (bijv. streaming) als voor goederen met een digitaal element (bijv. een smart TV) recht krijgen op (veiligheids-)updates zolang zij die redelijkerwijs mogen verwachten.

Deze richtlijnen kunnen voorts niet los worden gezien van Richtlijnen 96/9/EG en 2001/29/EG van het Europees Parlement en de Raad betreffende auteursrechten (hierna: richtlijn auteursrechten). De richtlijn auteursrechten is ook van toepassing op digitale diensten, omdat het begrip “technische voorzieningen” in artkel 6 van die richtlijn zowel goederen als ook digitale diensten omvat.

Digital Restrictions Management (DRM)

Deze “technische voorzieningen” worden ook wel DRM genoemd, hetgeen ‘Digital Restrictions Management’ betekent, (oorspronkelijk geïntroduceerd door de entertainment-industrie als ‘Digital Rights Management’ bedoeld als anti-kopieertechnologieën). DRM kan een beletsel vormen voor consumenten om gebruik te maken van hun rechten die wettelijk zijn toegestaan.
De richtlijn auteursrechten staat de lidstaten niet toe om hun burgers toe te staan DRM te verbreken, zelfs niet voor legale doeleinden.

DRM heeft twee tekortkomingen in het bijzonder die eruit springen:

  1. DRM is onverenigbaar met interoperabiliteit. Interoperabiliteit — het koppelen van het ene ding aan het andere — is de bestaansreden van standaarden. DRM-wetgeving zet een blokkade in de weg van deze innovatie. Dus DRM bestaat alleen om compatibiliteit te voorkomen zonder uitdrukkelijke toestemming — het tegenovergestelde van een standaard.
  2. DRM is een beveiligingsramp. Het verbod op het melden van bugs in systemen met DRM maakt dat deze fouten langer voortbestaan, en meer worden uitgebuit voordat ze verholpen zijn.

Een acceptabele aanpak is het aanpassen van de definitie van de bepaling “technische voorzieningen”, met uitsluiting van uitzonderingen op het auteursrecht.

Aanpassing Auteurswet

Naar onze mening zijn voor een goede borging van de gewenste rechten de volgende wijzigingen in de Auteurswet nodig:

  1. Deze rechten kunnen worden gewaarborgd door de uitzondering zoals genoemd in Artikel 5 van de richtlijn auteursrechten te implementeren waar dat nog niet is gebeurd of slechts gedeeltelijk is gebeurd.
  2. Artikel 29a Auteurswet lid 1 de definitie van “technische voorzieningen” te wijzigen met de bepaling “die geen uitzonderingen op het auteursrecht zijn, zoals bepaald in artikel …” gevolgd door een lijst van uitzonderingen en beperkingen op het auteursrecht. Deze lijst dient aangevuld te worden met eventuele nog te implementeren uitzonderingen, die in de Nederlandse Auteurswet geheel of gedeeltelijk ontbreken.

ad 1. Bijvoorbeeld:

  • Artikel 5.3(l) het gebruik met het oog op demonstratie of herstel van apparatuur;
  • Artikel 5.3(m) het gebruik met het oog op de wederopbouw van een gebouw.

ad 2. Bijvoorbeeld:

Technische voorzieningen die geen uitzonderingen op het auteursrecht zijn, zoals bepaald in artikel 12 (lid 6), hoofdstuk 1 paragraaf 6 “De beperkingen van het auteursrecht” (met name artikel 15, 15a, 15b, 15c, 15h, 15i, 15j, 15k, 16, 16a, 16b, 16c, 16, 16h, 16n, 16o, 17, 17c, 18, 18a, 18b, 19, 22, 24a), artikel 45k, 45m, […, etc.], worden geacht «doeltreffend» te zijn indien het gebruik van een beschermd werk door de maker of zijn rechtverkrijgenden wordt beheerst door middel van toegangscontrole of door toepassing van een beschermingsprocédé zoals encryptie, vervorming of andere transformatie van het werk of een kopieerbeveiliging die de beoogde bescherming bereikt.

Samenvatting

DRM’s zijn digitale sloten die op apparaten worden geplaatst, zonder de consument de sleutel te geven. Het zou bedrijven niet mogen worden toegestaan om klanten hun fundamentele rechten te ontnemen met gebruikersovereenkomsten of digitale sloten (DRM).

Het is volkomen legaal onder het auteursrecht om uw eigen apparatuur te repareren, de software te reverse-engineeren en aan de apparatuur te sleutelen om aan uw behoeften te voldoen.

Als een technologie een Nederlandse burger verhindert gebruik te maken van een auteursrechtuitzondering (privé-kopie, onderwijs, commentaar, kritiek, wetenschappelijk onderzoek, etc.), dan kan die technologie door de wet niet als DRM worden beschouwd.

De DRM bepaling in de Auteurswet dient te worden aangepast om gebruikers volledig te laten beschikken over hun consumentenrechten.

Vanzelfsprekend lichten we onze inbreng graag nader toe, mocht daartoe behoefte bestaan.

Hoogachtend,
Namens de Piratenpartij Nederland,
ir. W.A. Brandsma

Lees meer over DRM:

Waarom betalen we BTW over de thuiskopieheffing?

door

De Piratenpartij is fundamenteel tegen media- of hardwareheffingen voor thuiskopieën; Er zouden geen belastingen voor het kopiëren moeten worden toegestaan. Het auteursrecht is verworden tot een obstakel voor creativiteit, met name de creativiteit aan de basis.

Wat extra zout in de wonde wrijft is dat we nog steeds BTW over de thuiskopieheffing betalen. Het hoogste Europese hof heeft in 2017 uitspraak gedaan dat de thuiskopieheffing niet onder de BTW regeling valt. Je zou mogen verwachten dat de overheid de consumenten niet onnodig teveel laat betalen, en de regels aanpast. Toch hebben de consumenten sinds 2017 zo’n 8 miljoen euro per jaar aan BTW afgedragen over de thuiskopieheffing.

Wat is thuiskopieheffing?

De “thuiskopieheffing” is een prijsopslag op gegevensdragers die geschikt zijn van het maken van kopieën. Bijvoorbeeld, bij het kopen van een usb-stick, laptop of smartphone, is de prijs inclusief een heffing. Dit leidt tot het risico dat u uiteindelijk meerdere keren betaalt voor hetzelfde. U moet de heffing betalen bij de aankoop van een externe harde schijf waarop u de muziek kopieert als back-up, een heffing op de computer die u gebruikt om de kopie te maken, en een heffing op het apparaat (een tablet bijvoorbeeld) dat u gebruikt om de muziek te luisteren. Bovendien kan het zijn dat een consument producten koopt met de thuiskopieheffing, dat ze zelfs als ze die nooit gebruiken voor privékopieën van auteursrechtelijk beschermde werken, de heffing nog steeds moeten betalen. Tegenwoordig is een tablet vaak de standaard voor de bediening van allerlei machines, van een melkrobot voor boeren tot een elektrische deuropener voor opa en oma.

Copyright levies

Waarom betalen we thuiskopieheffing?

Van gebruikers wordt ‘compensatie‘ gevraagd die hun rechten uitoefenen die de Auteurswet biedt. Artikel 16c van de Auteurswet bepaald dat er een verplichting tot betaling rust op de voorwerpen die hier geproduceerd zijn of geïmporteerd. Deze heffing wordt uiteindelijk aan de consumenten doorberekend voor het legaal kopiëren voor privégebruik.

De heffingsbedragen staan op de website van de rijksoverheid. Wat opvalt is dat er “Heffingsbedrag exclusief btw” bij staat in de tabel, maar de rijksoverheid de verplichting voor BTW-betaling over de thuiskopieheffing niet expliciet vermeld. Daarvoor moeten we op de website van een private stichting kijken. Volgens Stichting de Thuiskopie die de thuiskopieregeling uitvoert geldt de BTW-regeling ook voor de hier inbegrepen thuiskopieheffing.

Hoogte thuiskopieheffing 2018 t/m 2020

HvJ EU: geen BTW over de thuiskopieheffing

Volgens het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJ EU) zou er geen BTW moeten worden geheven over de thuiskopieheffing. Op 18 januari 2017 heeft het hoogste Europese hof uitspraak gedaan in zaak C‑37/16 (SAWP arrest):

Voor de BTW-richtlijn verrichten reproductierechthouders geen dienst ten behoeve van producenten en importeurs van blancodragers HvJ EU 18 januari 2017, IEF 16535; IEFbe 2066; C‑37/16; ECLI:EU:C:2017:22 (SAWP) Auteurs, uitvoerend kunstenaars en andere rechthebbenden verrichten geen dienst in de zin van artikel 24, lid 1, en artikel 25, aanhef en onder a), van de btw-richtlijn ten behoeve van producenten en importeurs van bandrecorders en vergelijkbare inrichtingen en van blanco dragers bij wie collectieve beheersorganisaties voor rekening van de rechthebbenden, maar in eigen naam, bij de verkoop van deze inrichtingen en dragers een heffing innen.

Het HvJ EU zegt hier dat de collectieve beheersorganisaties, zoals Stichting de Thuiskopie, geen dienst verrichten in de zin van de BTW-richtlijn ten behoeve van producenten en importeurs, maar een heffing in eigen naam innen. Er zou dus geen BTW over de thuiskopieheffing mogen worden geheven.

Thuiskopieheffing en BTW

Er zou geen BTW over de thuiskopieheffing mogen worden geheven. Dit is vastgesteld bij een besluit van het Hof van Justitie van de Europese Unie van 2017. In veel landen is dit eenvoudigweg niet terug te zien in de lokale wetgeving en leidt het tot een aanzienlijke verhoging van de door de consument te betalen ‘compensatie‘ voor het kopiëren voor privégebruik.

Uit de jaarverslagen van Stichting de Thuiskopie valt op te maken dat de stichting over de jaren 2013 t/m 2018 gemiddeld 40 miljoen euro heeft opgehaald. Gemiddeld betalen consumenten ruwweg 8 miljoen euro per jaar aan BTW over de thuiskopieheffing. Deze betalen ze bij aanschaf aan de winkelier.
De bedragen in de tabel zijn * € 1.000

JaarHeffingBTW
201330.8316.475
201469.29514.552
201533.4987.035
201630.0706.315
201744.1879.279
201833.5097.037
Gemiddeld40.2328.449

Conclusie: geen BTW over de thuiskopieheffing

Bij het vaststellen van het “Tarief 2018-2020” heeft de overheid verzuimd om de uitspraak van HvJ EU in zaak C‑37/16 in acht te nemen. Er zou geen BTW over de thuiskopieheffing mogen worden geheven. Consumenten die de afgelopen jaren BTW betaald hebben over de thuiskopieheffing zouden moeten worden gecompenseerd.

Fix copyright tip: schaf de thuiskopieheffing af en ga op zoek naar betere manieren om auteurs te compenseren.

Afschaffen thuiskopieheffing is twee vliegen in een klap

Consumenten worden benadeeld — in veel gevallen betalen ze dubbel of zelfs driedubbel voor het maken van een zelfde privé-kopie. De thuiskopieheffing — in feite een belasting op blanco opslagmedia — is niet meer van deze tijd.

Artikel 5 van de EU-Copyright Directive vereist een “billijke compensatie“, maar in dit artikel wordt nergens gesproken over een op apparaten en media gebaseerd stelsel van auteursrechten-heffingen.

Maar de schade aan de rechtenhouders is niet duidelijk aangetoond – er is geen onafhankelijke geloofwaardige studie hierover gepubliceerd. Volgens een TNO-rapport is het omstreden of er überhaupt schade [pdf,p25] wordt geleden. Een Fins onderzoek heeft aangetoond dat het verwijderen van de thuiskopieheffing tot voordeel voor iedereen [pdf,p106] zou leiden.

Finland heeft inmiddels de thuiskopieheffing op digitale apparaten weer afgeschaft. In de “digitale eengemaakte markt” leggen 22 van de 28 EU-lidstaten een heffing op. Het feit dat de regels niet overal in Europa hetzelfde zijn, geeft sommigen een oneerlijk voordeel en belemmert de eerlijke concurrentie.

De Piratenpartij is tegen de thuiskopieheffing: er bestaan betere manieren waarbij de artiesten een marktconforme vergoeding krijgen voor de werken die zij leveren.

Lees meer…

Frankrijk presenteert uploadfilter-wetgeving, “vergeet” gebruikersrechten

door

De EU-lidstaten hebben tot juni 2021 de tijd om de nieuwe auteursrechtenrichtlijn en het beruchte artikel 17, het uploadfilter, in hun nationale wetgeving te implementeren. Frankrijk, de meest fervente voorstander van artikel 17, heeft blijkbaar geen tijd te verliezen. De Franse regering heeft zojuist een nieuw wetsontwerp ingediend dat onder andere bedoeld is om artikel 17 van de auteursrechtenrichtlijn ten uitvoer te leggen.

Het is belangrijk om de tenuitvoerlegging van de auteursrecht wetgeving in Frankrijk te volgen, ongeacht waar u zich ook bevindt in de EU: omdat het waarschijnlijk het worst-case scenario is van hoe artikel 17 zich zou kunnen ontwikkelen als de rechtenhouders ten volle hun zin doordrukken. Tijdens de onderhandelingen over de hervorming van het auteursrecht heeft Frankrijk altijd gediend als spreekbuis van de entertainment-industrie. In dit opzicht hoeft het geen verrassing te zijn dat de Franse regering de nieuwe auteursrechtsregels interpreteert op de manier die het gunstigst is voor grote rechtenhouders. President Emmanuel Macron kwam persoonlijk tussenbeide bij Angela Merkel om de steun van Duitsland voor uploadfilters te verkrijgen, hoewel deze duidelijk in strijd zijn met het Duitse regeerakkoord.

Toch zou de vermetelheid waarmee het Franse wetsontwerp voorbijgaat aan de waarborgen die in de EU-richtlijn betreffende het auteursrecht zijn opgenomen om de gebruikerrechten te beschermen, zelfs voor de meest cynische waarnemer verbijsterend moeten zijn. Het Franse wetsontwerp is nog niet door het parlement aangenomen; er is nog een kans om het te verbeteren. Maar daar de overgrote meerderheid van de Franse europarlementsleden over de partijgrenzen heen voor de Europese auteursrechtenrichtlijn heeft gestemd, valt er niet veel goeds te verwachten.

Demo Tim Lueddemann Emuo Star4-Copy
Photo: (cc) by-nc-sa Tim Lüddemann • Protester: Emuolia Star

Culturele soevereiniteit!?

Het nieuwe wetsontwerp inzake “audiovisuele communicatie en culturele soevereiniteit in het digitale tijdperk” bevat een hele reeks bepalingen naast het auteursrecht, waaronder de bescherming van minderjarigen en de regulering van videostreamingplatforms zoals Netflix. De titel van het wetsontwerp etaleert de mentaliteit van de Franse wetgevers. De handhaving van het auteursrecht in het belang van particuliere amusementsbedrijven wordt hier gepresenteerd als een kwestie van Franse soevereiniteit. Artikel 17 wordt voorgesteld als een maatregel om de Europese amusementsindustrie te steunen in haar conflicten met Amerikaanse technologiebedrijven. In deze strijd voor “culturele soevereiniteit” is er nauwelijks plaats voor de belangen van de gebruikers.

Deze blogpost beschouwt het deel van het wetsontwerp dat betrekking heeft op de tenuitvoerlegging van artikel 17 van de richtlijn auteursrecht (te vinden op de bladzijden 28 tot en met 34 van het wetsontwerp). Dit deel bestaat uit vier hoofdstukken, die respectievelijk betrekking hebben op de definitie van de betrokken platforms, hun verplichtingen, transparantie en gebruikersrechten. De titel van het laatste hoofdstuk is echter een aanfluiting, omdat het simpelweg voorbijgaat aan de meeste gebruikersrechten die in artikel 17 worden toegekend. Dit is vooral onsmakelijk omdat de meeste van deze waarborgen tegen het einde van de onderhandelingen in de tekst van de richtlijn zijn opgenomen om te reageren op de massale protesten tegen de mogelijk desastreuze gevolgen van het uploadfilterstelsel voor fundamentele rechten als de vrijheid van meningsuiting.

Definitie van ‘platform’

Ondanks alle verzoenende verklaringen van voorstanders van artikel 17 dat de richtlijn alleen gericht is op grote sociale mediabedrijven zoals YouTube en Facebook, probeert het Franse wetsontwerp de nieuwe regelgeving uit te breiden naar zoveel mogelijk platforms. De definitie in hoofdstuk 1 van het ontwerp komt in grote lijnen overeen met die van de EU-richtlijn. Deze definitie is alom bekritiseerd omdat ze te vaag is. Het Franse ontwerp had dit kunnen verhelderen door onduidelijke termen te specificeren, zoals “grote hoeveelheden” auteursrechtelijk beschermde naar een platform geüploade content. In plaats daarvan wordt in het Franse wetsontwerp voorgesteld om in een afzonderlijk algemene maatregel van bestuur te bepalen wat onder “grote hoeveelheden” moet worden verstaan.

Er is echter één belangrijk verschil: De definitie omvat niet alleen platforms die direct profiteren van het uploaden van auteursrechtelijke content door gebruikers, maar ook platforms die dat indirect doen. Platforms waarvan het bedrijfsmodel niet gebaseerd is op toegang tot auteursrechtelijke content (bijvoorbeeld door advertenties direct naast die content te plaatsen), maar die desondanks uploads toch toestaan. Een voorbeeld hiervan is de dating-app Tinder, die gebaseerd is op een freemium-businessmodel, waarbij gebruikers kunnen betalen voor extra functionaliteit die hun datingprofielen meer zichtbaarheid geeft. Deze winst is duidelijk niet direct afkomstig van auteursrechtelijke uploads (profielfoto’s), maar tegelijkertijd is het duidelijk dat Tinder zonder foto’s niet zou werken. Men zou dus kunnen stellen dat Tinder indirect winst haalt uit het organiseren van de geüploade afbeeldingen.

De EU-richtlijn noemt indirecte winst wel in de overwegingen, die niet bindend zijn, maar niet in de wettelijke definitie. Het lijkt erop dat de Franse regering selectief heeft gewinkeld in de overwegingen, wanneer deze van pas komen voor de entertainment-industrie. In het Franse wetsontwerp ontbreekt bijvoorbeeld de belangrijke verduidelijking (die Tinder zeker van de definitie zou uitsluiten) dat alleen platforms die concurreren met gelicentieerde streamingplatforms voor hetzelfde publiek onder de definitie moeten vallen.

Verplichtingen voor platforms

De kern van het voorstel is hoofdstuk 2, dat grotendeels identiek is aan de bepalingen in artikel 17 van de Auteursrechtenrichtlijn. Platforms die onder de definitie in hoofdstuk 1 vallen zijn rechtstreeks aansprakelijk voor inbreuk op het auteursrecht door hun gebruikers. Zij kunnen deze aansprakelijkheid alleen voorkomen als zij kunnen aantonen dat zij alles in het werk hebben gesteld om licentieovereenkomsten met de rechtenhouders te sluiten en de door de rechtenhouders geïdentificeerde werken te blokkeren wanneer de gebruikers deze proberen te uploaden. In de eerste drie jaar van hun bestaan gelden iets minder strenge eisen voor startende ondernemingen, zoals bepaald in de EU-richtlijn.

Het Franse wetsontwerp bepaalt ook dat de rechtenhouders volledig vrij moeten kunnen beslissen of zij al dan niet een licentie aan een platform willen aanbieden. Frankrijk boort alle hoop de grond in dat de in Duitsland besproken oplossing in de vorm van een soort verplichte standaardlicentie in heel Europa zou kunnen slagen. Volgens het Franse wetsontwerp is het duidelijk dat wanneer een rechtenhouder weigert een licentie te verkopen aan een platform, dit platform gebruik moet maken van uploadfilters. Dit is vooral van belang omdat de Duitse regering beloofd heeft om met andere Europese landen samen te werken om een oplossing te vinden waarvoor geen uploadfilter nodig is. Frankrijk, een van de grootste en belangrijkste lidstaten, is duidelijk niet geïnteresseerd in een dergelijke oplossing.

Copyright icon TDM

Transparantie

Hoofdstuk 3 bevat een aantal transparantieverplichtingen waaraan platforms moeten voldoen ten opzichte van de rechtenhouders (en natuurlijk niet ten opzichte van de gebruikers!). Zij moeten de rechtenhouders informeren over de maatregelen die zijn genomen om de uploads van gebruikers te blokkeren en over het rechtmatig gebruik van gelicentieerde content. Het belangrijkste verschil met de EU-richtlijn is dat het Franse wetsontwerp duidelijk maakt dat platforms geen bedrijfsgeheimen hoeven te onthullen om te voldoen aan de transparantieverplichtingen. Deze beperking van de transparantie brengt grote risico’s met zich mee voor het publiek, dat afhankelijk is van transparantie om de werking van de uploadfilters te onderzoeken die door particuliere bedrijven worden gebruikt om mogelijke grondrechtelijke problemen op het spoor te komen. Het is duidelijk dat platforms niet vrijwillig de werking van hun uploadfilters zullen prijsgeven en zich zullen verschuilen achter het standpunt dat deze filters bedrijfsgeheimen zijn. Blijkbaar is het voor Frankrijk niet genoeg om auteurs het recht te geven om de informatiestroom te stoppen, maar nog belangrijker voor hen om bedrijven het recht te geven om de informatiestroom te stoppen.

Gebruikersrechten

Het enige van hoofdstuk 4 dat strookt met de richtlijn is de titel. Herinnert u zich nog dat de Europese Commissie verkondigde dat uw memes veilig zullen zijn? Memes zouden niet worden geblokkeerd, zo beweerde de Commissie, omdat artikel 17 de uitzonderingen voor parodie, karikatuur, pastiche en citaten verplicht stelt en duidelijk maakt dat de lidstaten ervoor moeten zorgen dat de gebruikers in de praktijk kunnen blijven rekenen op deze uitzonderingen. Ook wordt gesteld dat platforms niet kunnen worden gedwongen om in het algemeen alle uploads van gebruikers te monitoren (wat onontbeerlijk is voor een eventuele uploadfilter) en dat legale uploads niet geblokkeerd mogen worden als gevolg van de toepassing van artikel 17.

Blijkbaar is Frankrijk al deze waarborgen in zijn wetsontwerp glad “vergeten”. Ze komen eenvoudigweg niet voor in het voorstel. De uitzonderingen op het auteursrecht onder de Franse wetgeving blijven volledig onveranderd hetzelfde, hoewel er duidelijke leemten zijn in de toepassing ervan op online-platforms, bijvoorbeeld bij het citeren van videomateriaal. Bovendien heeft Frankrijk geen regels ingevoerd om ervoor te zorgen dat deze auteursrechtelijke beperkingen in de praktijk worden toegepast wanneer gebruikers iets naar een platform uploaden en de content tegen onterechte blokkeringen wordt beschermd. In plaats van duidelijk te bepalen dat platforms de auteursrechtelijke beperkingen in hun gebruiksvoorwaarden moeten respecteren, zoals de richtlijn voorschrijft, schrijft het Franse wetsontwerp alleen maar voor dat platforms de gebruikers in grote lijnen moeten informeren over het bestaan van uitzonderingen op het auteursrecht in de Auteurswet. De relevante onderdelen van artikel 17, waarin staat dat de platforms de gebruikers daadwerkelijk in staat moeten stellen om van deze uitzonderingen gebruik te kunnen maken en dat dergelijke rechtmatige content niet mag worden geblokkeerd, ontbreken volledig.

Als u het gedeelte van het Franse wetsontwerp met de creatieve titel “gebruikersrechten” leest, wordt één ding duidelijk: content die auteursrechtelijk beschermd materiaal bevat, wordt eerst geblokkeerd. Gebruikers kunnen pas gebruik maken van auteursrechtelijke beperkingen als ze actief klagen nadat hun content is geblokkeerd. Het is natuurlijk volkomen zinloos als een reactie Gif of zelfs een Livestream dagen later wordt vrijgegeven nadat ze zijn gepubliceerd. De aantasting van de vrijheid van meningsuiting is dan al een feit. Het is dan ook niet verwonderlijk dat zeer weinig gebruikers ooit gebruik maken van klachtenmechanismen wanneer platforms deze aanbieden. Maar in het Franse wetsontwerp is een dergelijke klachtenregeling van het platform echter de enige bescherming van de gebruikersrechten. De procedure is dus heel duidelijk: eerst blokkeren, dan pas vragen stellen. Fatale fouten van volledig geautomatiseerde uploadfilters worden dus nog steeds in de hand gewerkt.

Mocht dit alles nog niet erg genoeg zijn, dan volgt er nog een laatste klap in het gezicht van de gebruikers. Indien zij (of de rechtenhouders) niet tevreden zijn over de uitkomst van de klachtenprocedure van het platform, moeten zij hun klacht richten aan de nieuw opgerichte toezichthouder ARCOM, de directe opvolger van HADOPI. HADOPI staat bekend als instantie die verantwoordelijk is voor het handhaven van de beruchte anti-grondrechtelijke “three strikes”-regel, die van Franse internetgebruikers de verbinding zou kunnen afsluiten bij herhaalde inbreuk op het auteursrecht. Frankrijk had nauwelijks een meer bevooroordeelde instantie kunnen vinden om geschillen tussen gebruikers en rechtenhouders te beslechten.

De slag om het auteursrecht gaat de tweede ronde in

Het Franse wetsontwerp bevestigt de ergste zorgen over de gevolgen van de Europese auteursrechtrichtlijn. De meest strikte vorm van uploadfilters wordt toegepast en alle waarborgen die op het laatste moment zijn ingevoerd in antwoord op de massale protesten van het publiek worden eenvoudigweg genegeerd bij de nationale implementatie. Het is moeilijk voor te stellen dat een dergelijke selectieve implementatie van een EU-richtlijn door de rechter zou worden geaccepteerd, maar voordat het tot een rechtszaak kan komen, is zou er al veel schade zijn aangericht. De kleinere lidstaten kijken vaak naar Duitsland of Frankrijk om nieuwe EU-richtlijnen over te nemen. Dus het gevaar is groot dat Frankrijk met zijn voortvarendheid de norm voor de handhaving van het auteursrecht in de hele EU kan bepalen. De Europese Commissie zou Frankrijk moeten herinneren aan zijn verplichting om de volledige richtlijn ten uitvoer te leggen, en niet alleen die bepalingen te kiezen die de entertainment-industrie ten goede komen. Maar zolang een Franse EU-commissaris verantwoordelijk is voor het auteursrecht, is die kans daarop miniem.

Het is dus opnieuw aan de gebruikers, die de noodklok moeten luiden om deze gevaarlijkste versie van artikel 17 tot op heden te voorkomen! Het Franse parlement kan dit wetsontwerp in zijn huidige vorm nog tegenhouden. We moeten dan ook druk blijven uitoefenen op andere Europese regeringen om dit vreselijke voorbeeld niet te volgen en de gebruikersrechten te respecteren.

Voor zover mogelijk bij wet, heeft de maker afstand gedaan van alle auteursrechten en verwante of naburige rechten op dit werk.

Blog van voormalig Europarlementariër Julia Reda: ‘France proposes upload filter law, “forgets” user rights‘, oorspronkelijk gepubliceerd op 6 december 2019. Vertaling door Wietze Brandsma.