Piratenpartij

voor een vrije informatiesamenleving

Octrooien

Kabinet manipuleert economie tegen de burger met het afschaffen van de dividendbelasting

door

Tweede Kamer
Interieur van het Nederlandse Parlement

“De vennootschapsbelasting wordt lager en de dividendbelasting wordt afgeschaft“, zei de koning in de troonrede. Het ‘groot verhaal’ van Rutte III was tot nu toe vooral het plan om de dividendbelasting af te schaffen.

Kiezers tegen afschaffing dividendbelasting

Het afschaffen van de dividendbelasting is een duur cadeautje voor een paar multinationals en levert straks misschien maar circa tien arbeidsplaatsen extra voor Nederland op. Vanaf 2020 gaat jaarlijks zo’n 2 miljard euro naar buitenlandse beleggers. Steeds meer kiezers zijn er dan ook tegen dat de dividendbelasting wordt geschrapt.

Elders mislukt, sancties dreigen

De kans op sancties vanuit de Europese Commissie is groot, wanneer het kabinet niet in staat zal zijn de plannen te verantwoorden. Maar empirisch is het ook onwaarschijnlijk.

Volgens econoom Bas Jacobs is het beste recente economische onderzoek naar de dividendbelasting, dat van Danny Yagan (UC Berkeley) in de American Economic Review, een van de hoogst aangeschreven economietijdschriften. Zijn bevinding is dat de verlaging van de dividendbelasting in de VS in 2003 nul (!) effect heeft gehad op de bedrijfsinvesteringen en de lonen, maar wel de dividenduitkeringen van bedrijven met minimaal 20 procent heeft verhoogd.

De winsten gaan omhoog, de lonen niet

De politici in Den Haag zijn overmatig vriendelijk om het grootbedrijf te behouden. Terwijl datzelfde grootbedrijf de inkomens van die burgers ook in tijden van groei drukt: de gewone man wordt onderbedeeld, de grote jongens blijven buiten schot.

MonopolyMachtsconcentratie nekt de economie

De toenemende macht van grote bedrijven kan een verklaring zijn voor de wereldwijd achterblijvende lonen en inflatie. Bedrijven hebben monopolistische macht over de lonen, dat nekt de economie.

De economie wordt gemanipuleerd om rijkdom naar een kleine elite door te sluizen

Mensen voelen steeds meer dat de economie wordt gemanipuleerd tegen hen, maar kunnen niet helemaal begrijpen hoe en waarom. Het heeft mensen ertoe gebracht om uit te halen naar immigranten, handel en technologie, en om zelfs de hoop te verliezen dat dingen überhaupt kunnen veranderen. Dat we zoveel macht hebben gegeven aan de aandeelhouders en topbestuurders is een belangrijk deel van het probleem.

Achteruitgang economische zekerheid verklaart ook opkomst populisme

Burgers voelen zich steeds machtelozer in de hedendaagse economie. Afnemende bestaanszekerheid verklaart ook waarom steun aan het populisme nu groter is dan dertig jaar geleden. Opgroeien en overleven als vanzelfsprekend beschouwen maakt mensen meer open voor nieuwe ideeën en toleranter voor buitenstaanders. Onzekerheid heeft het tegenovergestelde effect, en stimuleert een autoritaire reflex waarin mensen zich scharen achter sterke leiders, met sterke solidariteit binnen de groep, afwijzing van buitenstaanders en rigide overeenstemming met groepsnormen.

Ik hou van een weinig concurrentieAandeelhouders zijn niet de eigenaar van bedrijven

Aandeelhouders zijn een van de vele zakelijke stakeholders. Ze zijn eigenaar van de aandelen, niet van de firma. Bedrijven zijn onafhankelijke rechtspersonen die zichzelf bezitten. Het bedrijfseigenaarschap van de aandeelhouders is een hardnekkige juridische fictie bedacht door wijlen ‘Chicago School‘-econoom Milton Friedman die als eerste het begrip ‘aandeelhouder-eerst-kapitalisme’ in zwang bracht in 1970; economisch gezien is de aandeelhouder verschaffer van achtergesteld krediet. Een aandeel geeft aanspraak op een deel van de winst.

De economie is een immense samenleving van werknemers, klanten en gemeenschappen, en we moeten niet toestaan dat een handjevol mensen die verstikt om de rijkdom er beter uit te kunnen zuigen.

Belastingen zijn de kern van serieus beleid voor economische groei

Belastingverlagingen zouden bedrijven zelfs een perverse prikkel kunnen geven om de lonen te verlagen om een grotere marge te kunnen pakken, en zou daardoor zelfs tot minder banen kunnen leiden.

De manier om particuliere investeringen aan te moedigen, is om de tarieven stabiel te houden of zelfs te verhogen, en om de belastinginning te handhaven. Belastingen vormen de kern van elk serieus beleid voor economische groei.

Herstellen van concurrerende markten

Herstel van concurrerende markten zal de groei en de productiviteit stimuleren. Concentratie van private macht bedreigt niet alleen economische gelijkheid, maar ook democratische legitimiteit. Gezien de machtsverhouding tussen kleine en grote bedrijven, zou de mededingingsautoriteit ook monopsonie-macht (‘werkgeversmacht’) moeten onderzoeken.

Herstel de balans in het belastingstelsel

Voor het scheppen van banen en economische groei moeten de belastingen op kapitaalwinsten en dividenden niet omlaag, maar omhoog. Deze belastingen moeten stoppen om leidinggevenden van grote bedrijven te stimuleren het leeuwendeel van de winst mee naar huis te nemen, en in plaats daarvan hen aanmoedigen om te investeren in onderzoek, ontwikkeling en bedrijfsvoering, en innovatie en uitbreiding die zal leiden tot banen.

Delete Article 13 PiratenpartijDe #SaveYourInternet-campagne

In de kenniseconomie is vrije toegang tot informatie essentieel. Herstel evenwicht in de intellectuele eigendomsrechten om innovatie en ondernemerschap te stimuleren. De belangrijkste twee zijn hervorming van het patentrecht en het auteursrecht.

Artikel 11 “een linkbelasting” en artikel 13 “verplichte uploadfilters” van de EU-copyright richtlijn zijn slecht, maar de huidige auteursrechten status quo is al een stuk extremer dan je zou denken.

Het is nu aan de regeringen van de lidstaten in de Europese Raad om in hun standpunt over de hervorming van het auteursrecht, zowel artikel 11 als artikel 13 af te wijzen, die de bedrijfswinsten boven de vrijheid van meningsuiting stellen en de oude principes laten varen die het vrije internet maakten tot wat het nu is.

Bedrijven hebben monopolistische macht over de lonen, dat nekt de economie

door

The Pirate PieWerkgeversmacht — een monopsonie — door een teveel aan arbeidsmarkt-concentratie, niet een gebrek aan opleiding, is wat werknemers weerhoudt van baan te veranderen, of van het starten van een nieuw bedrijf.

Steeds meer bedrijven hebben monopolistische macht over de lonen van werknemers. Dat fnuikt de economie. Een monopsonist verlaagt de lonen tot onder de economische waarde die de werknemers toevoegen voor de werkgever, om zijn winst te verhogen. Omdat niet alle werknemers bereid zijn om te werken voor deze naar beneden gedrukte lonen, leidt een monopsonie ertoe dat sommige werknemers ermee stoppen.

Monopsonie-macht van de werkgevers verkleint de kans op andere banen voor werknemers en dus ook de arbeidsmobiliteit, en het werkt ook de flexibilisering van de beroepsbevolking in de hand, de zogenaamde ‘gig’-economie of klus-economie, zoals Uber of Deliveroo.

Paradoxaal genoeg zorgt het ook voor onvervulbare vacatures. Het monopsonie-bedrijf wenst meer werknemers in dienst te nemen tegen het monopsonie-loon, en zal daarom openstaande vacatures melden.

De reële lonen van werknemers stagneren door monopsonie-macht van werkgevers

Productivity and Real Median Family Income Growth 1947-2009De vraag waarom de reële lonen van werknemers al tientallen jaren lang stagneren, terwijl de economie uitbundig groeit en de winsten van bedrijven stijgen, is een van de grote economische vraagstukken van dit moment.

Het is verleidelijk om te denken dat de stagnatie van de lonen het gevolg is van langetermijn-trends zoals robotisering en globalisering, waar de overheid niet bij machte is om er iets aan te doen. Een andere verklaring is een sterke toename van monopolie-macht.

Nu komt er een nieuwe oorzaak in beeld: het monopolieprobleem wordt verergerd doordat bedrijven vaak ook monopsonie-macht uitoefenen. Terwijl een monopolie bedrijven de controle geeft om prijzen voor de consument vast te stellen, stelt een monopsonie [uit Oudgrieks μόνος (mónos) “alleen, enkel” + ὀψωνία (opsōnía) “aankoop”, red.] bedrijven in staat om de lonen voor werknemers vast te stellen.

Monopsony static partial equilibrium
Een monopsonistische werkgever maximaliseert de winst door te kiezen voor het werkgelegenheidsniveau L, dat de marginale opbrengst per eenheid product (MRP) gelijkstelt aan de marginale kosten MC, op punt A. Het loon wordt dan bepaald op de arbeidsaanbodcurve, op punt M, en is gelijk aan w. Daarentegen zou een concurrerende arbeidsmarkt een evenwicht bereiken op punt C, waar het arbeidsaanbod S gelijk is aan de vraag. Dit zou leiden tot werkgelegenheid L’ en loon w’.

We hebben een monopolieprobleem en het is enorm

Er is een toename van de marktmacht en concentratie tot enkele ondernemingen in de ene na de andere industrie, wat heeft geleid tot een stijging van de prijzen ten opzichte van de kosten (de marge). Dit verlaagt de levensstandaard net zo veel als bij het verlagen van de lonen van werknemers. De exploitatie van ondernemings-marktmacht is slechts de helft van het verhaal.

Hun concurrentievoordeel is niet alleen gebaseerd op hun grotere efficiëntie. Integendeel, het berust veeleer op hun vermogen om deze marktmacht te exploiteren en deels op hun vermogen globalisering te gebruiken om belasting te ontduiken en te ontwijken.

Grote multinationals hebben een oneerlijk concurrentievoordeel ten opzichte van kleinere bedrijven vanwege hun grotere vermogen om belastingen te vermijden. Dit moet worden gestopt. En investeringsovereenkomsten, die buitenlandse bedrijven meer beschermde eigendomsrechten geven dan binnenlandse bedrijven, en zo de verplaatsing van banen naar het buitenland aanmoedigen, moeten worden herzien.

Monopsony welfare effects
De grijze rechthoek is een maatstaf voor de hoeveelheid economische welvaart die door de werknemers aan hun werkgever(s) wordt overgedragen door monopsonie macht. De gele driehoek geeft het totale verlies aan economische efficiëntie (welvaartsverlies) weer dat beide groepen hebben opgelopen door de monopsonistische beperking van de werkgelegenheid. Het is dus een maat voor het marktfalen veroorzaakt door een monopsonie.

Belastingverlaging voor bedrijven leidt niet tot banengroei, integendeel

Het is iets fundamenteels: dat belastingverlaging niet leidt tot investeringen van de private sector en groei van banen — zeker niet in de huidige economie waarin bedrijven al volop in het private kapitaal zitten, dan dat een belastingverlaging vermoedelijk zou opleveren. In plaats daarvan heeft belastingverlaging vandaag de dag geleid tot financieel hamsteren aan de top. We moeten zeker internationaal belastingontwijking tegengaan.

Belastingverlagingen zouden zelfs bedrijven een perverse prikkel kunnen geven om de lonen te verlagen. Het snijden in de tarieven van de vennootschapsbelasting zou wel eens een averechts effect kunnen hebben, gezien het feit dat veel werkgevers een aanzienlijke monopsonie-macht hebben. Het nog meer uitknijpen van werknemers verhoogt de winst voor belastingen. Verminder het marginale belastingtarief, dat wat je betaalt over één extra verdiende euro, en het maximaal uitbuiten van werknemers wordt een aantrekkelijker strategie.

Maar de manier om deze particuliere investering aan te moedigen, is om de tarieven te behouden of zelfs te verhogen en om de belastinginning te handhaven. Belastingen vormen de kern van elk serieus beleid voor economische groei. Leg daarbij de nadruk op de rijken om hun rechtvaardige deel te betalen om de benodigde collectieve voorzieningen te betalen.

Nieuwe instrumenten ter bevordering van de concurrentie: patenthervorming

Ik hou van een weinig concurrentieDe omslag van de crisis in de jaren dertig van de vorige eeuw kwam in 1938 toen de Amerikaanse president Roosevelt aankondigde dat de Verenigde Staten een monopolieprobleem hadden. Sommige politici realiseren zich dat we opnieuw met dat probleem worden geconfronteerd.

Overmatige consolidatie is nu een bepalend kenmerk van onze economie in verschillende sectoren, van gezondheidszorg en telecom tot brillen en ICT-markt. Dit gebrek aan concurrentie levert een verscheidenheid aan materiële schade op. Er zijn aanwijzingen dat het de lonen en salarissen drukt, de consumentenprijzen verhoogt, investeringen belemmert, innovatie vertraagt en supply chains en complexe systemen zeer kwetsbaar maakt. Er is een goede reden om te denken dat de geconcentreerde macht de economie terughoudt, wat ons helpt verklaren waarom het herstel na de crisis traag is gebleven, ook al stijgen de bedrijfswinsten.

Naast het richten op concurrentiebeperkende regelingen en het roofzuchtige gedrag, werden dominante bedrijven gedwongen om hun patenten-portfolio te openen, om kleinere bedrijven te machtigen deze octrooien toe te passen en innovatie aan te moedigen. Dit versterkte mededingingsbeleid leidde ertoe dat de industriële productie steeg en de werkloosheid daalde, wat het herstel in de Verenigde Staten uit de grote depressie ten goede kwam.

Veel bedrijven gebruiken patenten om belangrijkste technologieën te monopoliseren, veelal door concurrenten en hun patenten over te nemen. Octrooien worden vaak ook routinematig misbruikt, om rivalen te verzwakken en de ontwikkeling te belemmeren door markten af te schermen.

Auteurswet vernietigt markten; het is tijd voor echte hervorming

MonopolyWetenschappelijk onderzoek: regels voor intellectueel eigendom brengen vaak maatschappelijke kosten met zich mee die veel groter zijn dan de beoogde voordelen. Zelfs copyright-maximalisten beginnen te erkennen dat de auteursrechten-termijn te lang is, omdat auteurs baat hebben bij toegang tot oudere werken.

Het huidige auteursrechtenstelsel verstoort niet alleen sommige markten, maar vernietigt eerder hele markten. In het rapport “Three Myths about Copyright Law and Where to Start to Fix it“, dat overigens schielijk weer werd ingetrokken, pleit het Amerikaanse Republican Study Committee voor het verruimen van de gebruikersrechten en het drastisch terugbrengen van de duur van de auteursrechttermijn, om de nadelige effecten te beperken van dit door de overheid ingestelde, door de overheid gesubsidieerde content-monopolie.

Dat het huidige auteursrechtstelsel zou leiden tot de meeste innovatie en productiviteit, is helemaal niet logisch: het huidige wettelijke regime van auteursrechtenwetgeving wordt door velen gezien als een vorm van verzorgingsstaat voor bedrijven die innovatie schaadt en de consument pijn doet. Het is een systeem dat winnaars en verliezers kiest, en de verliezers zijn nieuwe industrieën die nieuwe welvaart en toegevoegde waarde kunnen genereren. We hebben eerlijk gezegd misschien geen idee hoeveel het innovatie daadwerkelijk schaadt, omdat we niet weten wat niet kan worden geproduceerd als gevolg van ons huidige systeem.

Herstellen van concurrerende markten

Copymouse NotOmdat het monopsonie-bedrijf een grote werkgever is, kan het de lonen vaststellen. Deze zogeheten monopsonie-macht zorgt voor een afnemende ‘bedrijfsdynamiek’, arbeidsmobiliteit, en ondernemerschap. Een schoolvoorbeeld van een monopsistische werkgever is de overheid. De overheid zou het initiatief moeten nemen met bijvoorbeeld een salarisverhoging voor basisschoolleerkrachten. Ook om het lerarentekort in het primair onderwijs aan te kunnen pakken.

De omslag in de huidige crisis kan er komen door het herstellen van concurrerende markten. Dit zal de groei en productiviteit stimuleren. Concentratie van private macht bedreigt niet alleen economische gelijkheid, maar ook democratische legitimiteit. Gezien de machtsverhouding tussen kleine en grote bedrijven zou de mededingingsautoriteit ook monopsonie-macht moeten onderzoeken.

Herstel de balans in het belastingstelsel. Voor het scheppen van banen en economische groei moeten de belastingen op kapitaalwinsten en dividenden niet omlaag, maar verhoogd worden. De belastingen moeten niet langer de leidinggevenden van grote bedrijven stimuleren het leeuwendeel van de winst mee naar huis te nemen, maar in plaats daarvan hen aanmoedigen om te investeren in onderzoek, ontwikkeling en bedrijfsvoering, en innovatie en uitbreiding die zal leiden tot banen.

In de kenniseconomie is vrije toegang tot informatie essentieel. Herstel evenwicht in de intellectuele eigendomsrechten om innovatie en ondernemerschap te stimuleren. De belangrijkste twee zijn patenten-en auteursrechten-hervorming.

Update 13-04-2018: Grafieken groter gemaakt met uitgebreider onderschrift.

Big Pharma: waarom medicijnen zo duur zijn

door

Een paar oppositiepartijen deden op 21 november jl. samen een voorstel tegen hoge medicijnprijzen. Wat de Piratenpartij van de hoge medicijnprijzen vindt is helder, daarom willen wij de patenten, die er de oorzaak van zijn, afschaffen:

“De ontwikkeling van geneesmiddelen moet terug naar de overheid (universiteiten) zodat ook minder winstgevende medicijnen voor een redelijke prijs op de markt kunnen worden gebracht. De farmaceutische industrie kan daarin samenwerken met universiteiten. Patenten op medicijnen worden afgeschaft” (bron: partijprogramma tk2017).

Die verandering lijkt misschien groter dan ze is; veel medicijnen worden nu in hun eerste fase ook al in universiteitslaboratoria ontwikkeld.

Wellicht geïnspireerd door het Piratenpartij programma, maakten die oppositiepartijen een mooi stapje zijwaarts met hun “Initiatiefnota om de macht van de farmaceutische industrie te doorbreken”. Er is beweging ontstaan op dit onderwerp en dat moedigen we aan! We zijn verheugd te zien dat andere partijen de standpunten van de Piratenpartij hierover geleidelijk aan gaan delen.

Ze vergaten het belangrijkste punt dat wij maken over te nemen: het punt over patentrecht. Dat leggen we daarom graag nog een keertje uit. Dit heeft te maken met de manier waarop in de farmaceutische industrie geld wordt verdiend en daar is het ook die partijen om te doen. In de verkiezingsprogramma’s van GL en PvdA wordt hervormen van patentrecht in de zorg echter niet genoemd, de SP wil het alleen ‘bekorten’.

Wij willen geen winstmodel rond zorg en dus geen patenten op medicijnen. Zonder winstoogmerk is er ook geen doel meer voor de lobby-industrie rond politici en is er geen gekochte beïnvloeding van patiëntenverenigingen. Zonder winstoogmerk heb je minder zichzelf verrijkende managers en wordt ‘zorg’ een dienst waar we als samenleving voor kiezen in plaats van een product waar een commercieel directeur voor kiest.

De aanpassing zoals de SP, GL en PvdA voorstellen in hun initiatiefnota handhaaft het commerciële en beperkende verdienmodel van de farmaceutische industrie. De hervormingen zoals de Piratenpartij ze voorstelt, veranderen die industrie tot een leverancier die is ingericht in het belang van gezondheidszorg voor onze samenleving.

Als we zorg écht betaalbaar en beter willen maken hebben we met elkaar die keuze te maken: willen we dat commerciële bedrijven winst maken op zorg, of vinden we dat zorg een dienst moet zijn zonder winstoogmerk? De Piratenpartij is helder in haar keuze. Maar wat kies jij?

Een apotheker uit den Haag heeft zijn keuze gemaakt en gaat het dure medicijn Orkambi (bij taaislijmziekte) produceren, ondanks het patent dat er op rust. Hij kan dit voor 20.000 euro per patiënt per jaar, terwijl Farmabedrijf Ventex zegt er 170.000 euro per patiënt per jaar voor te rekenen. De apotheker wordt gesteund door zijn collega’s. Hoeveel onze vorige minister van volksgezondheid (Schippers) er namens ons voor is gaan betalen, is in oude Haagse traditie geheim gehouden.

Bij deze draaien we die oude Haagse traditie van geheimzinnigheid en geld voor grote bedrijven graag even om. Die apotheker heeft zijn keuze bepaald en introduceert de nieuwe traditie in het belang van volksgezondheid, transparantie en de betaalbaarheid van zorg. 

Bronnen:

Regeerakkoord Rutte III vertraagt groei en kost banen

door

Beschikbaar inkomen versus BBPSinds 2001 zijn de reële besteedbare huishoudinkomens niet gestegen. Maar niet alleen loon- en welvaartsstagnatie zijn verantwoordelijk voor het verdwijnen van de middenklasse, ook toenemende prijsstijgingen spelen een rol.

Hardnekkige werkelijkheid: veel werk, te weinig loon

Hoewel de arbeidsmarkt in veel grote economieën krap is, leidt een lage werkloosheid niet tot een sterke stijging van de lonen, wat werknemers chagrijnig maakt. Volgens conventionele economische wijsheid zou dit een uitstekend moment zijn om een substantiële loonsverhoging af te dwingen. Maar bedrijven zijn meestal op hun hogere winst gaan zitten, in plaats van deze te delen met hun werknemers.

Het regeerakkoord van Rutte III zal de economische groei vertragen

Het nieuwe kabinet Rutte III wil volgens het regeerakkoord (pdf,p36) de dividendbelasting afschaffen, (p37) een verhoging van het lage BTW tarief van 6% naar 9%, en (p38) de vennootschapsbelasting verlagen.

Het omhoog gaan van het lage BTW-tarief zal de kosten voor noodzakelijke levensonderhoud verder doen stijgen. De vaste lasten worden steeds hoger — met name de woonlasten zijn sterk gestegen. De kosten van de gezondheidszorg rijzen de pan uit. Het lijkt er op dat de coalitie partijen actief een bubbel vervaardigden waarin tegenovergestelde informatie niet binnen mocht komen.

Stop met het verwennen van de superrijken

De afschaffing van de dividendbelasting stond in geen enkel verkiezingsprogramma, maar het wordt nu wel regeringsbeleid. Volgen informateur Zalm heeft de lobby van werkgeversorganisatie VNO-NCW het er in geplugd. Het afschaffen van deze belasting op winstuitkeringen voor aandeelhouders in Nederlandse bedrijven is een cadeautje voor buitenlandse beleggers. Een cadeautje dat maar liefst 1,4 miljard euro kost.

De belastingverlaging voor bedrijven levert geen extra investeringen op. Of zoals super-belegger Warren Buffett het uitdrukt: “Ik moet nog zien dat iemand een verstandige investering uit de weg gaat, vanwege het belastingtarief op de potentiële winst”.

Vermindering van de vennootschapsbelasting zal geen banen scheppen

Maar wat vinden ondernemers er zelf van? Bijvoorbeeld de Fair Economy Alliance zet zich in voor de overgang naar een nieuwe economie vanuit het MKB-perspectief in het bijzonder, en dat van de maatschappij in het algemeen. Het huidige economische en handelsbeleid komt vooral ten goede aan grote en internationale bedrijven, terwijl het beleid kleine en middelgrote ondernemingen benadeelt door verzwakking van de regelgevende bevoegdheden van overheden om het algemeen belang te handhaven.

Ondernemer Marcus Ryu is mede-oprichter en chief executive van Guidewire Software, een bedrijf actief in meer dan dertig landen, met meer dan 500 miljoen dollar aan jaarlijkse omzet. In een opinie stuk in The New York Times schrijft hij:

Een belastingverlaging zou onze winstgevendheid na belastingen verhogen, waardoor effectief geld van de federale overheid naar onze aandeelhouders wordt overgeheveld.

Als we echte groei, concurrentievermogen en werkgelegenheid willen, moeten we dus naar andere maatregelen kijken dan naar de belastingregels voor antwoorden. We kunnen open blijven voor immigranten die op zoek zijn naar betere economische kansen. We kunnen vitale zakelijke infrastructuur verbeteren, zoals luchthavens, transport over land, de internet-infrastructuur en ons elektriciteitsnet. We kunnen ons toezicht versterken op concurrentieverstorend gedrag, en waakzamer zijn op de invloed op regulering door zeer grote bedrijven die het moeilijk maakt om nieuwe bedrijven te starten.

Tweede Kamer
Interior of the Dutch parliament

Het nieuwe kabinet Rutte III zet met dit regeerakkoord de race naar de bodem voort

In een eerste reactie heeft de Piratenpartij al laten weten, dat het nieuwe kabinet Rutte III met dit regeerakkoord met de rug naar de toekomst staat. Volgens de Piratenpartij zet het nieuwe kabinet met dit regeerakkoord de race naar de bodem voort.

Maak markten concurrerender door herschrijven van de handelsregels

Er zijn andere beleidsmaatregelen nodig die de belofte van duurzame en inclusieve groei herstellen. Deze beginnen met het herschrijven van de regels van de markteconomie voor een grotere gelijkheid van kansen, stimuleren van meer op de lange termijn gericht beleid, en het beteugelen van de financiële markten met effectieve regelgeving en passende stimuleringsstructuren.

Nobelprijswinnaar economie Joseph Stiglitz en het Roosevelt Institute, een Amerikaans onderzoeksinstituut, komen met 37 manieren om de Amerikaanse economie en de wereldhandel zodanig te hervormen (pdf), zodat het de rijken niet extra worden bevoordeeld. Voor Europa en Nederland zal grotendeels hetzelfde gelden. Om een paar maatregelen te noemen:

  • Hervorm de financiële sector
  • Maak markten beter concurrerend
    • Herstel evenwicht in de intellectuele eigendomsrechten om innovatie en ondernemerschap te stimuleren.
    • Herstel het evenwicht in mondiale handelsovereenkomsten door ervoor te zorgen dat investeerdersbescherming niet voorrang krijgt op milieubescherming en arbeidsomstandigheden, en maak het onderhandelingsproces transparanter.
  • Herstel de balans in het belastingstelsel
    • Verhoog de belastingen op kapitaalwinsten en dividenden.
  • Bevorder de groei op de lange termijn
    • Pak de topinkomens van CEO’s aan door mazen in de belastingwetgeving te dichten en door belangen verstrengeling met aandelenopties tegen te gaan.

Voetnoot: extra lastenverhoging van twee miljard verstopt in voetnoot

Het nieuwe kabinet heeft ook nog eens twee miljard euro aan extra lastenverzwaringen verstopt in de zorgbegroting, waarvan de helft voor rekening van de burgers, volgens Elsevier Weekblad, dat verder meldt: “Onder Rutte III moeten meevallers bij de zorgpremie aan de schatkist worden afgedragen en worden tegenvallers op het bordje van de burger neergelegd”.

De lonen moeten omhoog – maak bedrijven concurrerender

door

[Productiviteit vs Inkomen]

Loonmatiging levert per saldo niets op. Op deze manier verarmen niet alleen de huishoudens, maar ook het op het binnenland gerichte bedrijfsleven en alle banen die daar mee gemoeid zijn.

Loonmatiging lokt verdere vraaguitval uit

Volgens een analyse van de Rabobank staan in Nederland vooral de binnenlandse bestedingen meer dan in veel andere landen en meer dan in de jaren tachtig onder druk. Conjunctureel gezien is het onverstandig om de lonen te matigen in verband met de extra vraaguitval. Dit geldt zowel voor de Nederlandse conjunctuur als het bredere Europese belang. Het is belangrijk dat Nederland aan technologische dynamiek herwint en investeert in kennis.

Het matigen van de lonen doet in toenemende mate schade aan de Nederlandse economie. Nederland snakt naar loonstijging.

Ook volgens Christine Lagarde, directeur van het Internationaal Monetair Fonds (IMF), zouden loonsverhogingen in landen als Nederland en Duitsland nu zeer gepast zijn.

Loonstijgingen blijven achter bij de economische groei

Zowel volgens het Centraal Planbureau (CBP) als De Nederlandsche Bank (DNB) gaat het met de Nederlandse economie uitstekend, maar de lonen én de inflatie blijven achter bij de economische groei.
DNB en CPB proberen dit te verklaren met conventionele argumenten, de loongroei blijft laag door toename van mensen die ook willen werken, door het ‘onbenutte potentieel’ van mensen die werken en door toegenomen flexibilisering van de arbeidsmarkt.

Standaard economische theorie kan de stagnatie van de lonen niet verklaren

Volgens nobelprijswinnaar Joseph Stiglitz is er iets anders gaande waardoor de lonen laag blijven, iets dat met de standaard economische theorie niet verklaard kan worden. Een alternatieve en meer plausibele uitleg is dat de lasten stijgen van huurprijzen, op intellectuele eigendommen en hogere prijzen door monopolies. De algemene rijkdom neemt wel toe, maar dit leidt niet tot een toename van de productiecapaciteit van de economie. De lonen kunnen stagneren of zelfs afnemen, omdat de stijging van het aandeel van de (rente)lasten ten koste van het loon heeft plaatsgevonden. Ongelijkheid en onverdiend inkomen vertragen de economische groei.

Meer marktmacht van bedrijven is verlaging van de reële lonen

Hoewel handelsovereenkomsten een rol speelden bij het scheppen van deze ongelijkheid, heeft er nog veel meer bijgedragen aan de verschuiving van het politieke evenwicht richting kapitaal. Intellectuele eigendomsregels hebben bijvoorbeeld de macht van farmaceutische bedrijven vergroot om de prijzen te verhogen. Maar elke stijging van de marktmacht van bedrijven is in feite een verlaging van de reële lonen – een toename van de ongelijkheid die vandaag de dag een kenmerk van de meest geavanceerde landen is geworden. In veel sectoren stijgt de industriële concentratie, en daarmee de machtspositie op de markt. De gevolgen van stilstaande en dalende reële lonen gecombineerd met die van bezuinigingen, dreigen te leiden tot bezuinigingen op openbare diensten waarvan zoveel mensen met een midden- of laag inkomen afhankelijk zijn.

Herschrijven van de handelsregels

Joseph Stiglitz en het Roosevelt Institute komen met 37 manieren om de Amerikaanse economie en de wereldhandel te hervormen (pdf), zodat het de rijken niet meer bevoordeelt. Ook voor Europa en Nederland zal dit grotendeels gelden.

  • Maak markten beter concurrerend
    • Herstel evenwicht in de intellectuele eigendomsrechten om innovatie en ondernemerschap te stimuleren.
    • Herstel evenwicht aan mondiale handelsovereenkomsten door ervoor te zorgen dat investeerdersbescherming niet prioriteit krijgt boven milieubescherming en arbeidsomstandigheden, en vergroot de transparantie in het onderhandelingsproces.
  • Incentiveer de groei op de lange termijn
    • Herstructureer de topinkomens van CEO’s door de mazen in de belastingwetgeving voor prestatiebonussen te sluiten, door het vergroten van de transparantie over de omvang van de compensatiepakketten ten opzichte van de prestaties van het gemiddelde arbeidsloon en over de belangen verstrengeling als gevolg van de toekenning van aandelenopties.

Farmaceutische patenten maken van essentiële medicijnen een exclusief luxeproduct

door

[Medicines Not Luxury]

Stijgende zorgkosten zijn een megaprobleem. Sinds 2000 zijn de uitgaven aan de zorg in Nederland verdubbeld, van ruim 46 miljard euro naar 95 miljard euro in 2015. Nu al wordt volgens het Centraal Planbureau 23 procent van het inkomen aan zorg besteed, en als er niets verandert, kan dit in 2040 oplopen tot 36 procent.

Inherente problemen met het patentsysteem maken medicijnen zo duur

Er is een nieuw geneesmiddel om hepatitis C te behandelen, het heet sofosbuvir. De prijs van een eenmalige kuur kan oplopen tot € 88.000. Het medicijn heeft, met 1,50 euro productiekosten, een verkoopprijs van 1.000 euro per tablet. Deze prijs-strategie, die vooral voor luxe goederen wordt toegepast, heet ‘value based pricing‘. De fabrikant kan de prijs bepalen op grond de waarde die aan het middel kan worden toegedicht, d.w.z. als door het medicijn de totale maatschappelijke kosten van de patiënt lager worden, bijvoorbeeld door een kortere ziekteduur of een snellere terugkeer van de patiënt in het arbeidsproces.

De huidige geneesmiddelen kunnen honderdduizenden euro’s per jaar kosten. Het verhaal van hoe twee bedrijven prijzen vaststellen voor hun dure nieuwe geneesmiddelen, suggereert dat de manier waarop we de waarde van dergelijke behandelingen bepalen zal helpen beslissen over de toekomst van onze gezondheidszorg. Er zijn inherente problemen met een systeem waarbij de overheid een van de grootste betalers is, en waar artsen, ziekenhuizen, verzekeraars, farmaceutische bedrijven, en beleggers verwachten allemaal royaal te profiteren van de behandeling van zieke mensen, ongeacht hoe weinig echte waarde ze toevoegen aan het leven van patiënten en voor de samenleving.

De farmaceutische industrie wil het publiek doen geloven dat het erg duur is om een medicijn te ontwikkelen

Het is in het belang van de farmaceutische industrie om het publiek te doen geloven dat het erg duur is om een medicijn te ontwikkelen. Consumenten-organisatie Public Citizen kwam in een eigen analyse uit op 161 miljoen dollar, door over een bepaalde periode het bedrag te nemen dat de farmaceutische bedrijven melden aan onderzoek en ontwikkeling, en vervolgens te delen door het aantal geneesmiddelen dat een federale goedkeuring heeft verkregen.

Patenten geven fabrikanten een – tijdelijk – monopolie, dat nog sterker is bij zogeheten weesgeneesmiddelen voor zeldzame ziekten. De industrie zegt zelf dat een nieuw middel 1,5 miljard dollar (of zelfs 2,5 miljard) kost, maar de topman van farmaconcern GSK heeft dat bedrag al in 2013 een “mythe” genoemd. In een wetenschappelijk artikel komen de onderzoekers tot de conclusie dat de onderzoeks- en ontwikkelingskosten voor farmaceutische bedrijven om een geneesmiddel op de markt te brengen gemiddeld $ 59 miljoen bedragen. Dat komt in de buurt van berekeningen door Artsen Zonder Grenzen, die uitkomt op een bedrag van $ 50 miljoen (of tot een bedrag van $186 miljoen als je de gefaalde medicijnen meetelt).

Nu kun je redelijkerwijs twisten over het laagste bedrag, maar er is een groeiende hoeveelheid bewijs dat het werkelijke bedrag veel dichter bij het laagste bedrag ligt dan bij de hogere bedragen. Er zullen zeker een aantal uitschieters zijn, maar het idee dat de gemiddelde kosten om een nieuw geneesmiddel te ontwikkelen meer is dan een miljard dollar, en dus dat farmaceutische bedrijven speciale extra protectionisme nodig zouden hebben, is nonsens en zou zeker niet meer mogen worden geopperd.

Het overwinnen van patenten barrières door middel van gedwongen maatregelen

Een essentieel feit is dat er volkomen rechtmatige en effectieve instrumenten zijn om de barrières die uitgaat van patenten en die de toegang tot geneesmiddelen belemmeren te overwinnen. Er zijn bepalingen in de internationale handelsregels die het landen mogelijk maken om specifieke maatregelen te nemen als een patent niet langer de win-win situatie verschaft waarbij zowel de octrooihouder als de samenleving profiteren van een uitvinding.

Dwanglicenties zijn een uiterst middel om corrigerend te kunnen optreden als er ongewenste situaties zijn ontstaan door octrooien. De overheid moet actief ingrijpen om nieuwe geneesmiddelen betaalbaar te maken, schrijven Ellen ‘t Hoen cum suis. Maak gebruik van dwanglicenties en beloon een bedrijf als het een noodzakelijk geneesmiddel (bijvoorbeeld antibiotica) ontwikkelt.

Exorbitant hoge prijzen van medicijnen zijn vaak het gevolg van de sterke bescherming van intellectueel eigendom. Een alternatief waarbij farmaceuten geld kunnen verdienen zonder patenten is het Health Impact Fund. Een Nederlands initiatief komt van de voormalige topman van het Erasmus MC met de stichting Fair Medicine die tegen kostprijs en een opslag medicijnen gaat maken.

[Profit Pills]

Het patentsysteem faalt

Essentiële geneesmiddelen zijn van cruciaal belang om te voorzien in de primaire gezondheidszorg behoeften van de bevolking te voldoen, de gezondheid te bevorderen en duurzame ontwikkeling te bereiken. Discussies over de toegang tot medicijnen hebben zich soms ten onrechte enkel gericht op landen met lage tot middeninkomens. Maar de Lancet’s Commissie laat zien dat de toegang tot geneesmiddelen een mondiaal probleem is, ongeacht het landinkomen.

Al in 2003 zette Artsen zonder Grenzen octrooien op geneesmiddel in de schijnwerpers. Als het gaat om de farmaceutische industrie, moeten de intellectuele eigendomsrechten worden afgewogen tegen de behoeften van mensen wier levens afhankelijk zijn van medicijnen.

De ‘Lancet Commissie Essentiële Geneesmiddelen Beleid’ richt zich terecht op de noodzaak om de toegang tot essentiële geneesmiddelen voor iedereen te garanderen. We kunnen echter geen echte vooruitgang bereiken zonder te erkennen dat het huidige octrooi-gebaseerde business model en de manier waarop we internationale patent regels toepassen moeten veranderen. Het patent systeem faalt.

Patent voorstellen met negatieve gevolgen worden doorgedrukt in handelsakkoorden

Octrooien zijn een van de meest besproken onderwerpen voor de toegang tot essentiële geneesmiddelen sinds de oprichting van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) en de sluiting van de Overeenkomst inzake handelsgerelateerde aspecten van de intellectuele eigendom (TRIPS) in 1994 geweest.

Ondanks de vele studies die de negatieve gevolgen voor de toegang tot geneesmiddelen tonen, blijven de TRIPS-plus bepalingen, zoals de exclusiviteit van gegevens en uitbreidingen van de patenttermijn over geneesmiddelen, gepushed worden door de farmaceutische industrie en gesteund door de regeringen van sommige lidstaten. Deze voorstellen worden doorgedrukt in onderhandelingen over handelsakkoorden, zoals de lopende Regional Comprehensive Economic Partnership (RCEP) overeenkomst, die 16 landen omvat in de regio Azië-Pacific. Het High-Level Panel rapport adviseert landen te overwegen de TRIPS-plus bepalingen inzake intellectueel eigendom te verwerpen, en om grondige gezondheidseffectbeoordelingen in onderhandelingen over handelsakkoorden door te voeren.

UN High-Level Panel voor toegang tot geneesmiddelen zet de volgende stap in de Mensenrechtenraad

De Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties hield op 8 maart 2017 een paneldiscussie om opvattingen en ervaringen uit te wisselen over de belangrijkste uitdagingen die relevant zijn voor de toegang tot geneesmiddelen. Het panel besteedde een groot deel van de discussie aan het recente rapport van de VN-secretaris-generaal van het High-Level Panel betreffende de toegang tot geneesmiddelen, tot groot ongenoegen van de Europese Unie en de Verenigde Staten. VN-adjunct-Hoge Commissaris voor de Mensenrechten Kate Gilmore zei, onder meer, dat het niet moet worden toegestaan om de intellectuele eigendomsrechten voor te laten gaan op het recht op toegang tot gezondheidszorg.

[Invalid Patent]

Hoe kunnen we het falende patentsysteem hervormen?

De zaak tegen patenten kan kort worden samengevat: er is geen empirisch bewijs dat zij dienen om innovatie en productiviteit te verhogen. Helaas, de politieke economie van een door de overheid beheerd patentsysteem geeft aan dat dergelijke systemen gevoelig zijn voor druk die ervoor zorgt dat de nadelige gevolgen van patenten toenemen in de loop der tijd. De voorkeursoplossing is om patenten helemaal af te schaffen en andere wettelijke instrumenten te vinden om innovatie te bevorderen, die minder openstaan voor lobbyen en het nastreven van monopoliewinsten. Echter, als de wijziging van het beleid te groot lijkt om te accepteren, is er de mogelijkheid dat er een reeks van gedeeltelijke hervormingen kunnen worden uitgevoerd.[PDF]