Piratenpartij

voor een vrije informatiesamenleving

privacy

Wet Digitale Overheid, goed ID?

door 1 Reactie

Op 11 februari stemt de Tweede Kamer over de invoering van de Wet Digitale Overheid. Formeel heeft de Wet Digitale Overheid als doel het regelen van het veilig en betrouwbaar kunnen inloggen voor Nederlandse burgers en bedrijven bij de (semi-)overheid. Met veilig en betrouwbaar inloggen wordt bedoeld dat burgers elektronische identificatiemiddelen (eID) krijgen met een hogere mate van betrouwbaarheid dan het huidige DigiD. In praktijk betekent dit dat de identiteitskaart of het rijbewijs “enkele euro’s” duurder zal worden door het toevoegen van een extra chip om digitaal met de overheid te kunnen communiceren.

Maar wat vinden wij er eigenlijk van? Willen we überhaupt wel meer moeten betalen voor een duurdere chip op onze identiteitskaart of rijbewijs? En wat als we ons paspoort gewoon willen behouden? En is het allemaal wel veilig en privacyvriendelijk? Volgens ons zitten er de nodige haken en ogen aan. De Piratenpartij sloot zich aan bij #goedID, een initiatief van Waag met ondersteuning van onder andere de gemeentes Haarlem en Nijmegen, de Stichting Openbare Bibliotheek Amsterdam en Petities.nl. En duik ik eens dieper in op een aantal stellingen van #goedID.

“Een goed digitaal ID dient, naast het onmiddellijk belang van de gebruiker, louter het publiek belang. Digitale identiteit is geen handelswaar.”

Het is natuurlijk niet de bedoeling dat onze digitale identiteit en de daaraan gekoppelde gegevens items zijn voor op de advertentieveilingen. Dus niet dat als je bijvoorbeeld een auto op naam zet je een aanbieding krijgt van je verzekeraar voor een autoverzekering. Schoenmaker blijf bij je digitale leest.

“Een goed digitaal ID functioneert transparant op voor iedereen te controleren wijze, en door gebruik van open source software.”

De Piratenpartij is een groot voorstander van het gebruik van open source software. Niet alleen voor de burger, maar ook voor bedrijven en zeker voor overheidsinstellingen. Om een digitaal ID transparant en controleerbaar te maken, en te houden, is een open code belangrijk. Per slot van rekening wordt de code geschreven met belastinggeld, ons geld dus, en willen we dat dus ook kunnen controleren. 

“Een goed digitaal ID vermijdt centrale verwerking of opslag van persoonsgegevens en gebruiksdata; niemand kan meekijken.”

Waarborging van privacy voor de gebruikers van het systeem is de basis van een goed dossierbeheer. Inzage alleen voor rechthebbenden, uitwisselingen alleen met goedkeuring van de gebruiker en te allen tijde zelf het dossier kunnen inzien of opvragen.

“Een goed digitaal ID vormt één van de belangrijkste fundamenten onder een betrouwbare en veilige gedigitaliseerde samenleving, dient breed inzetbaar te zijn en vertrouwen te versterken.” – #goedID

Datalekken, e-security en privacy is een veel voorkomend onderwerp in het nieuws de laatste tijd. Datalekken bij de overheid blijken in de praktijk onvermijdelijk. Ziekenhuizen sluiten afdelingen. Scholen kunnen geen examens afnemen, een universiteit sluit de deuren. Thuiswerken via Citrix wordt onmogelijk gemaakt. Regelmatig liggen persoonsgegevens op straat. Politieke partijen komen met allerlei omslachtige maatregelen, ministers en staatssecretarissen denken de wijsheid in pacht te hebben maar gaan voorbij aan waar het voor de Piratenpartij met name om draait: Veiligheid, privacy en transparantie in het belang van de burger. In de aanloop naar de Tweede Kamer verkiezingen van 2021 verwacht ik nog meer proefballonnen, gekke zijsprongen en wilde plannen.

“Op een gegeven moment zullen onze kinderen, of de kinderen van onze kinderen, terugkijken en zeggen: hoe konden jullie zo naïef zijn dat jullie al die data en privacy vrij hebben weggegeven?”, zo waarschuwt hoogleraar Robbert Dijkgraaf. Laten we daar eens bij stilstaan. Ook als we het zelf niet zo belangrijk vinden, dat privacygebeuren, er komen generaties na ons die recht hebben op een veilig en gebalanceerd privacylandschap. Wat we nu nodig hebben is kennis van zaken en de durf onderwerpen bespreekbaar te maken op bestuurlijk niveau. Privacy is immers een mensenrecht, voor ons en voor de generaties na ons.

Dick Swiers

SyRI naar de prullenbak verwezen

door Reageer

Vandaag is door de rechter uitgesproken dat de rechten van de mens belangrijker zijn dan de controledrang van de Nederlandse regering. En daar is de Piratenpartij erg blij mee.

Er zijn zo’n zestig mensen afgekomen op de uitspraak van de rechter over het Systeem Risico Indicatie (SyRI) en het is wel duidelijk dat iedereen in de zaal – op de advocaten van de regering na – tegen SyRI is. Dit keer geen lange redevoeringen van de partijen, zoals eerder tijdens de rechtszaak, maar puur de uitspraak van de rechter. Als die begint met het feitelijk voorlezen wat SyRI is en bijbehorende wetten noemt, gaat er zichtbaar een siddering door de zaal. Dat begint slecht! En dat gevoel wordt er niet beter op als de rechter de burgers Maxim Februari en Tommy Wieringa en de Landelijke Cliëntenraad niet ontvankelijk verklaart.

“Zonder vertrouwen geen draagvlak”

Uitspraak rechtbank in de zaak tegen SyRI

“Deze zaak draait om privacybescherming”, zegt de rechter en daar zijn wij het natuurlijk helemaal mee eens. Terwijl de rechter doorgaat over waar ze allemaal over nagedacht hebben, valt het me op dat de vele laptops in de zaal allemaal voorzien zijn van een webcam-cover. De mensen in de zaal zijn duidelijk fan van privacy. “Fraude tast de solidariteit aan die aan het sociale zekerheidsstelsel ten grondslag ligt. De bestrijding van fraude is ook de centrale doelstelling van SyRI”. Met die uitspraak van de rechter wordt het paar graden kouder in de zaal. Gelukkig is dat het laatste positieve dat de rechter nog zegt over SyRI. De rechter is verder behoorlijk kritisch over SyRI. “Niet controleerbaar, niet inzichtelijk en niet transparant”. In de rest van de mondelinge toelichtingen van de rechter komen die zinsneden over controleerbaarheid en transparantie nog vele keren naar voren.

Vervolgens brengt de rechter artikel 8 lid 2 van het Europees verdrag voor de rechten van de mens ter sprake. En dan blijkt er helemaal niets meer over te blijven van de wettelijke grondslag van SyRI. Er volgen een flink aantal grote krachtige woorden. Fundamentele beginselen van gegevensbescherming die in het Unierecht zijn bepaald, te weten het transparantiebeginsel, het doelbindingsbeginsel en het beginsel van data-minimalisatie. Volgens de rechtbank voldoet SyRI aan geen enkele van deze beginselen.  

“Niet transparant, niet inzichtelijk en niet controleerbaar.”

Uiteindelijk volgt dan uitspraak “De rechtbank komt tot oordeel dat de SyRI wetgeving in haar huidige vorm de toets van artikel 8 lid 2 EVRM niet doorstaat. De wetgeving wat betreft de inzet van SyRI is onvoldoende inzichtelijk en controleerbaar”. De rechtbank besluit dan ook dat de betreffende artikelen uit de wet SUWI onverbindend zijn en haalt daarmee de wettelijke grondslag van SyRI onderuit. Ik moest me beheersen om niet op te staan en voluit te applaudisseren. Mijn vertrouwen in de rechtspraak is vandaag weer een beetje hersteld. De hele uitspraak staat hier: http://deeplink.rechtspraak.nl/uitspraak?id=ECLI:NL:RBDHA:2020:865   

Meer info:

Zorgen om de privacy in slimme steden

door Reageer

Onlangs werd Matthijs Pontier geïnterviewd door EenVandaag over ‘slimme steden’. Technologie biedt zeker kansen voor mooie toepassingen, maar door het verdienmodel van bedrijven en de controledrang van overheden wordt het vaak verkeerd ingericht en gebruikt om ons te controleren en manipuleren. Laten we samen in een co-creatie onze ‘slimme stad’ ontwerpen, zodat we de voordelen en risico’s eerlijk delen. De gebruiker is uiteindelijk de beste ontwerper.

Matthijs Pontier (Piratenpartij) in EenVandaag
Matthijs Pontier (Piratenpartij) in EenVandaag over smart cities op 14 november 2019

Democratische controle is nodig

Tijdens de voorbereiding van het interview werden twee voorbeelden genoemd: het ‘Stratumseind Living Lab’ in Eindhoven, en de ‘Schwung’ app, waarmee je het stoplicht laat weten dat je eraan komt. Op beide projecten is veel aan te merken. Bij het Living Lab werd van alles gemeten. Camera’s en sensoren, maar ook social media monitoring, herkomst bezoekers en wifi-tracking werden gebruikt. De politie mocht hier gewoon mee gaan spelen, zonder beleid. Bezoekers werden zo proefdieren voor een politie die naar hartenlust op hen kon experimenteren. Op geen enkele manier werd de privacy geborgd of voorkomen dat gediscrimineerd zou gaan worden. Democratische controle ontbrak.

Ga uit van privacy by design

De ‘Schwung’ app viel vooral op omdat het zo overduidelijk is dat er een privacyvriendelijker en inclusiever alternatief bestaat, waarbij je geen app hoeft te installeren; laat staan daar gegevens aan af te staan. Bij ‘Schwung’ moet je een app installeren zodat het stoplicht weet dat je eraan komt en daarom al van tevoren op groen kan gaan. Deze methode sluit mensen uit die geen app willen installeren, omdat ze bijvoorbeeld niet willen dat hun locatiegegevens, bedoeld of onbedoeld, uiteindelijk bij een fastfoodrestaurant of zorgverzekeraar terechtkomen. Zeven van deze ‘iVRI-stoplichten’ (“intelligente verkeersregelinstallaties”, red.) zouden een miljoen moeten gaan kosten. Voor dat geld kun je ook een aantal verkeerssensoren aanleggen, of thermische camera’s ophangen. Beide meten wel of en hoeveel personen ergens zijn, maar meten niet wie, wanneer, op welke locatie is. Een alternatief met privacy by design is prima beschikbaar en eigenlijk nog een stuk simpeler ook. Schwung is dus een schoolvoorbeeld van hoe het niet moet!

Risico op raciaal profileren

In steden worden natuurlijk al langer veel gegevens over ons vastgelegd. Van sommigen wordt bijgehouden hoeveel huisvuil ze produceren via een ‘huisvuilpas’. Ons reisgedrag wordt vastgelegd via de OV-chipkaart en camera’s met automatische nummerplaatherkenning (ANPR). Recent zijn daar ook de eerste camera’s met gezichtsherkenning aan toegevoegd. Deze worden onder andere al in het OV gebruikt om bepaalde mensen te weren. Ook sommige bodycams worden inmiddels uitgerust met gezichtsherkenning. In een strafrechtdatabase van ‘zware misdrijven’ staan inmiddels gezichten van 1,3 miljoen ‘verdachten van zware misdrijven.’ Aangezien er (gelukkig) bij lange na niet zoveel zware misdrijven worden gepleegd, blijkt duidelijk dat hier veel onschuldige mensen in staan, waaronder veel asielzoekers.

Anonieme data is niet zo anoniem

Veel fabrikanten beweren dat ze gegevens anonimiseren, maar de wetenschap bevestigt dat dit eigenlijk niet bestaat. Wanneer verschillende gegevens van een onbekend individu worden gekoppeld aan een andere gegevens, worden die vaak wel degelijk herleidbaar tot de persoon. En gegevens komen nogal eens op straat te liggen, dus uiteindelijk is het heel moeilijk te garanderen dat je gegevens niet voor hele andere doeleinden gebruikt worden, zelfs al geloof je volledig in de goede intenties van de fabrikant.

Sluipenderwijs wordt de democratie ondermijnd

Daarnaast blijkt er regelmatig sprake van ‘function creep’. Gegevens die eerst voor een bepaald doeleinde gebruikt worden, worden later vaak voor heel andere doeleinden gebruikt. Een recent voorbeeld hiervan zijn de milieucamera’s in Amsterdam. Eerst werden deze enkel gebruikt om vuile dieselauto’s uit milieuzones te weren, maar inmiddels is gebleken dat de politie al jaren meekijkt om verdachten op te sporen, zonder dat dit was bekendgemaakt.

Dat onze gegevens, bedoeld of onbedoeld, bij bedrijven en overheden terechtkomen die eigenlijk niets te maken hebben met de oorspronkelijke toepassing, is een groot probleem.
Zowel overheden als bedrijven gebruiken dit soort gegevens namelijk om ons gedrag te manipuleren. Bedrijven manipuleren ons koopgedrag. Zij maken misbruik van onze zwakheden om ons dingen aan te smeren. Met je locatiegegevens kan een fastfoodketen bijvoorbeeld proberen je een hamburger aan te smeren, net als je van de sportschool komt en daar erg trek in hebt. Terwijl je waarschijnlijk juist geen vette hamburger wilt eten als je net naar de sportschool bent geweest, als je daar van tevoren goed over zou nadenken. Het is zelfs mogelijk dat, op basis van je social media-activiteit, herkend wordt wanneer je in een emotioneel zwak moment bent, omdat je bijvoorbeeld net een vervelend bericht hebt gelezen, en dat je juist dan verleid wordt tot het kopen van iets wat je eigenlijk niet wilt. Dit probleem moet niet onderschat worden. Een kwart van de mensen is koopverslaafd. Met name door online impulsaankopen. Daarnaast is er veel aandacht geweest voor het manipuleren van ons stemgedrag door politieke partijen, bedrijven en opportunisten, door misbruik te maken van grotendeels onbewuste processen. Op deze manier wordt dus ook de democratie ondermijnd.

Geen handel in persoonlijke gegevens

Overheden en (semi-)overheidsinstellingen gebruiken dit soort gegevens vooral om ons te controleren en ‘ons gedrag in goede banen te leiden’. Dit is misschien vaak met de beste bedoelingen, maar hier spelen veel ethische kwesties. Wie bepaalt precies wat goed gedrag is, en waarom?
Wanneer ben je mensen aan het helpen met het bereiken van het doel wat ze zelf willen, en wanneer ben je als overheidsinstantie mensen aan het manipuleren tot doelen die je als overheid misschien voor ogen hebt, maar die helemaal geen doelen zijn van het individu zelf? De apps van verzekeraars die je korting geven als je bijvoorbeeld veilig rijdt of gezond eet en genoeg sport schieten momenteel als paddenstoelen uit de grond. Hiervoor moet je allerlei gegevens delen, en dit betekent dus dat persoonlijke gegevens als handelswaar worden gezien. Terwijl het mensenrecht privacy niet verhandelbaar zou moeten zijn. Net als dat er bijvoorbeeld hele goede redenen zijn dat mensen hun nier niet voor geld mogen verkopen, vanwege het recht op lichamelijke integriteit. Daarnaast kun je je afvragen of mensen met bijvoorbeeld een impulsieve persoonlijkheid niet benadeeld worden door zulke apps, en of het sociale principe achter verzekeren niet verdwijnt, als iedereen uiteindelijk voor zijn eigen risico opdraait.

Maak profiling-algoritmes transparanter

Ook worden gegevens steeds vaker aan elkaar gekoppeld om allerlei risicoprofielen op mensen te plakken. Een recent voorbeeld hiervan is SyRI, waar allerlei mensen als fraudeur worden bestempeld. Vaak ten onrechte, en op een volledig ondoorzichtige manier, op basis van een enorme vergaarbak aan persoonlijke gegevens. Groepen die al zwakker stonden in de samenleving werden veel vaker gedupeerd. Volledig terecht dat hier onlangs een rechtszaak tegen werd gevoerd. Wij zijn erg benieuwd naar de uitspraak, begin 2020.

Bewijslast wordt steeds vaker omgekeerd. Een systeem beschuldigt mensen en vervolgens wordt de bewijslast bij hen gelegd om te bewijzen dat dat niet zo is. De recente toeslagenaffaire laat pijnlijk zijn hoe levens kapotgemaakt kunnen worden door dergelijke valse beschuldigingen. Mensen moesten tienduizenden euro’s onterecht terugbetalen. Soms zelfs een ton. Mensen werden meer dan tien jaar lang in ellende gestort. Sommigen verloren hun huis, of hun auto. Huwelijken liepen stuk. Al die tijd werd hen het gevoel aangepraat dat zij iets fout zouden hebben gedaan. En als zij na jarenlange strijd eindelijk inzage krijgen in hun dossier, krijgen zij dit grotendeels zwartgelakt terug. En ook bij deze affaire bleken mensen die al zwakker stonden in de samenleving, en ook mensen die een niet-Westerse afkomst hadden, relatief veel vaker te worden gedupeerd. Ook bedrijven gebruiken steeds vaker dit soort profiling-algoritmes om beslissingen over mensen te maken, bijvoorbeeld om te bepalen of je een bepaalde lening of verzekering mag hebben. Zowel overheden als bedrijven zullen een totaal andere houding moeten aannemen en transparanter moeten opereren om het vertrouwen bij burgers te herstellen.

Voer verbod in op gezichtsherkenning

Ten slotte kunnen veel andere rechten in het geding komen als gegevens door overheden voor andere doeleinden worden gebruikt. Opsporingsdiensten zullen bijvoorbeeld bijzonder geïnteresseerd zijn om locatiegegevens te gebruiken om een demonstratiedatabase aan te leggen, waarmee ze vervolgens kunnen bepalen of ze mensen extra in de gaten moeten houden, bijvoorbeeld omdat ze wel eens een actie zouden kunnen organiseren om Shell plat te leggen. Wie durft nog te demonstreren als het algemeen bekend is dat je dan het risico loopt in zo’n database terecht te komen? Zeker als hiervoor ook camera’s met automatische gezichtsherkenning worden gebruikt, en als eis voor een demonstratie wordt meegegeven dat je herkenbaar meeloopt, ‘vanwege veiligheidsoverwegingen’? Dit zou een grote inperking van het demonstratierecht betekenen. Op deze manier kom je dan al snel in een totale controlesamenleving terecht, zoals we nu in China al gedeeltelijk zien gebeuren. Het zou dan ook goed zijn nu zo snel mogelijk een verbod op gezichtsherkenning voor handhaving in te voeren, zoals recent al in San Francisco is gebeurd.

Ontwerp volgens open source-principes

Vaak zijn er goede alternatieven beschikbaar, waarbij niet meer persoonlijke gegevens worden verzameld dan nodig. Zo kun je bijvoorbeeld denken aan nummervakparkeren in plaats van kentekenparkeren. Hierbij betaal je anoniem voor een nummervak, in plaats van dat vastgelegd moet worden welke auto, waar, wanneer parkeert. Bovendien maakt dit het parkeersysteem socialer, omdat je ook voor een ander kunt betalen. Bijvoorbeeld voor gasten die bij je op bezoek komen. Om privacy by design goed toe te passen is het noodzakelijk dat open source-principes worden toegepast, zodat iedereen kan controleren dat het systeem inderdaad zo werkt als wordt beweerd.

Bewoners de baas in de slimme stad

De ‘slimme stad’ is uiteindelijk een technologisch systeem dat bestaat rondom mensen. Om te zorgen dat deze technologie de belangen van deze mensen dient, is het belangrijk dat bewoners aan tafel zitten bij het ontwerp van de slimme stad. Ontwerp de stad samen met en in co-creatie met alle belanghebbenden. De gebruiker is uiteindelijk de beste ontwerper. Bovendien maakt dit mensen direct meer bewust van de technologie om hen heen en hoe gegevens gebruikt zouden kunnen worden om hen te beïnvloeden. Dit ‘data-bewustzijn’ is belangrijk om samen betere beslissingen te maken over hoe we met de gegevens om willen gaan die we uiteindelijk samen produceren.

Verslag SyRI-rechtszaak

door

Op 29 oktober 2019 was ik, Cath, met nog een aantal Piraten aanwezig bij de rechtszaak in Den Haag die is aangespannen door de Stichting Platform Bescherming Burgerrechten, het Nederlands Juristencomité voor de Mensenrechten (NJCM), Stichting Privacy First, Stichting KDVP, de Landelijke Cliëntenraad, de FNV en de auteurs Tommy Wieringa en Maxim Februari, tegen het Systeem Risico Indicatie (SyRI).

SyRI koppelt op grote schaal persoonsgegevens van burgers uit overheidsdatabases. Met een sleepnetmethode licht SyRI alle inwoners van een wijk of gebied door. Hiervoor gebruikt het systeem vrijwel alle gegevens die overheden over burgers bewaren. Het gaat om 17 datacategorieën, die samen een zeer indringend en volledig beeld geven van iemands privéleven. Op dit moment beslaat SyRI de databases van de Belastingdienst, de Inspectie SZW, het UWV, de SVB, de gemeente en de IND. 

De Raad van State adviseerde negatief over het wetsontwerp en privacywaakhond Autoriteit Persoonsgegevens noemde de SyRI-wetgeving destijds “dramatisch”. Gek genoeg was SyRI zowel in de Tweede als Eerste Kamer een hamerstuk. 

Het was druk bij de zitting; de zaal zat op een paar stoelen na helemaal vol en er was ook een cameraploeg aanwezig. De zitting begon met het pleidooi van de eisers, waarin de advocaat aangaf wat de bezwaren tegen SyRI zijn en waarom zij eisen dat de wet onverbindend (buiten werking) moet worden verklaard op grond van strijdigheid met artikel 8 van het EVRM.

Een paar onderdelen uit het pleidooi:

Zonder de digitale mogelijkheden die er nu zijn, zou SyRI nooit zijn ingevoerd, want dan zou de hele bevolking in opstand komen als de overheid je IRL zo intensief in de gaten zou houden. Dat dat allemaal kan, betekent niet dat je het ook moet willen.

SyRI wordt vooral ingezet in de armere buurten en is daarom stigmatiserend en discriminerend en dat terwijl de effectiviteit niet is aangetoond. Alle lopende SyRI-projecten zijn inmiddels gestopt en hebben niks opgeleverd. 
SyRI is een sandbox voor verdere profileringssystemen en weer een stap naar een controlestaat en naar het einde van de vrije rechtsstaat. Transparantie ontbreekt. Zo zijn de risico-profielen geheim; iedereen kan erin zitten zonder het te weten. Iedereen is bij voorbaat verdacht. 

Er is geen wettelijke grondslag voor SyRI omdat het niet voldoet aan het voorzienbaarheidsvereiste, SyRI is niet noodzakelijk en niet-proportioneel. 

Vergelijkbare wetten zoals de kenteken-uitspraak van de Hoge Raad in 2017 en de wet tegen zwart sparen zijn ook onverbindend verklaard. 

Hierna kwam het verweer door de Staatsadvocaat en het leek wel of die het over een totaal andere wet had. Kortom: er was helemaal niks mis met SyRI, de overheid had die gegevens toch al en het enige was dat ze die nu samenbrengen. Volgens de advocaat is fraude een groot probleem in probleemwijken, waardoor het draagvlak voor de sociale zekerheid daalt.
De risicoprofielen zijn volgens haar geheim omdat de burger anders gaat anticiperen om daarmee ontdekking van fraude te voorkomen. Stel: iemand woont niet op het opgegeven adres maar elders, en er is een lage rekening voor waterkosten, dan gaat hij wellicht de kraan op het eerste adres steeds een tijdlang openzetten. (Dat zei ze echt, de landsadvocaat). 

Verder noemde ze argumenten die door de eisers helemaal niet ingebracht waren, zoals dat SyRI geen gedrag voorspelt en dat er geen sprake is van een zelflerend algoritme. Het is alleen gericht op controle van uitkeringen, toeslagen e.d. 

Ook kan iedereen weten of hij of zij onderdeel van een SyRI-project is, want dat wordt namelijk gepubliceerd in de Staatscourant (die natuurlijk iedere Nederlander ‘s ochtends als eerste bij het ontbijt leest).

Na deze betogen werd de zitting een half uur geschorst en hadden de rechters nog een aantal vragen voor beide partijen. Ook zij concludeerden dat beide partijen een totaal andere visie hadden op de impact van SyRI. 

Zo vroeg de rechter waar nu vooral de pijn zit bij de eisers:

De pijn zit erin dat alle beschikbare data aan elkaar gekoppeld wordt. Dat je op open zee kan gaan varen op zoek naar onschuldige slachtoffers. Opsporingsbevoegdheid is nooit op die manier bedoeld. De rechter zegt dat de overheid beweert dat het een omheind meertje is en de zaal moest lachen. 

Na afloop gingen we nog wat eten op een terras in het zonnige Den Haag en even later kwam Tommy Wieringa daar ook met een groep mensen. Nog even nagepraat, de Piratenpartijvlag geshowd, Piratenpartij-webcam-covers uitgedeeld en nu maar afwachten.

De uitspraak volgt op 29 januari 2020.

 
Meer info:

https://bijvoorbaatverdacht.nl/zitting-rechtszaak-risicoprofilering-burgers-syri/

https://www.nrc.nl/nieuws/2019/10/28/willen-we-dat-de-overheid-zo-met-burgers-omgaat-a3978217

https://tweakers.net/nieuws/159166/privacyorganisaties-voeren-dinsdag-rechtszaak-tegen-systeem-risico-indicatie.html

https://bijvoorbaatverdacht.nl/gemeenteraadsfracties-rotterdam-weigeren-geheimhouding-syri/

https://www.amnesty.nl/wordt-vervolgd/je-moet-soms-flink-tegen-de-wet-aan-duwen

https://bijvoorbaatverdacht.nl/wp-content/uploads/2019/10/20191029-Pleitnotities-NJCM-c.s.-inzake-SyRI.pdf

Hier onder de pleitnotitie van de eisers.
https://bijvoorbaatverdacht.nl/wp-content/uploads/2019/10/20191029-Pleitnotities-NJCM-c.s.-inzake-SyRI.pdf

Ugly Mugs Project in samenwerking met Soa/Aids Nederland

door

Blog van Piraat Foxxy Angel van PROUD – Belangenvereniging voor en door sekswerkers.

Even wat informatie vooraf:

Ugly Mugs brolley

Ugly Mugs is een baanbrekende, nationale organisatie die sekswerkers betere toegang tot justitie en bescherming biedt. Sekswerkers’ die met gevaarlijke klanten te maken hebben zijn vaak zeer terughoudend om incidenten te melden bij de politie. Deze ‘klanten’ blijken vaak seriële seksuele roofdieren die een groot risico voor het publiek als geheel betekenen. NUM (National Ugly Mugs) zorgt ervoor dat de binnengekomen meldingen (reports) worden omgezet in alerts. Deze alerts worden vervolgens naar alle aangemelde sekswerkers in de desbetreffende regio gestuurd, om zo de veiligheid voor sekswerkers te vergroten. Ook verzendt NUM een anoniem rapport over het incident naar de plaatselijke politie, zodat deze verschillende meldingen met elkaar in verband kannen brengen om deze ‘Ugly Mugs’ te kunnen aanhoudenen berechten.

PPNL-PROUD

Hella (PROUD) heeft al veel voorbereidend werk gedaan voor deze samenwerking, en heeft dit overgedragen aan Foxxy en Ricardo (ook PROUD). Samen met Minke Dijkstra en Erwin Fisser van SOA/Aids Nederland zijn zij een plan van aanpak aan het maken. Zij hebben een training van drie dagen op het kantoor van NUM in Manchester, Engeland (zie buitenlandse reizen) gevolgd. Na deze trip is het project even on hold gezet, in verband met het uitwerken van het onderzoek naar stigma en geweld dat in mei 2018 werd gepresenteerd. Tijdens deze presentatie kwamen twee medewerkers van NUM naar Amsterdam om een presentatie te geven over Ugly Mugs. Dan wilden we het plan van aanpak presenteren, dat we na de zomer schreven. We konden dan ook een subsidie-aanvraag indienen.

Wat is Ugly Mugs?

Ugly Mugs brolley

National Ugly Mugs (NUM) is een nationale databank in Groot Brittannië waarvoor sekswerkers zich kunnen aanmelden op een website. Via sms worden sekswerkers op de hoogte gebracht van lokale waarschuwingen. Op de website kunnen zij waarschuwingen nalezen en (delen van) telefoonnummers en emailadressen van klanten natrekken. Ook is er informatie te vinden voor sekswerkers over veilig werken en toegang tot zorg. Op dit moment heeft een groeiend aantal van 20.000 sekswerkers in Groot Brittannië toegang tot de NUM waarschuwingen.

Enkele cijfers: In 2014/2015 zijn rond de 1600 misdrijven voorkomen. 16% van de sekswerkers heeft specifieke klanten kunnen vermijden via de Ugly Mugs databank. In deze periode heeft NUM geleid tot de veroordeling van 22 herhaalde overtreders, van wie 17 serieverkrachters. NUM voorkwam minstens 51 verkrachtingen.

Waarom is een databank van gevaarlijke klanten nodig?

Het onderzoek dat PROUD en Soa Aids Nederland in 2017-2018 samen hebben uitgevoerd maakt zichtbaar dat bijna alle sekswerkers in Nederland geweld meemaken. Klanten zijn de belangrijkste groep daders.

Rode Paraplu

Behalve sociaal emotioneel geweld (93%) en financieel geweld (58%) maakte 78% van de sekswerkers in het afgelopen jaar seksueel geweld mee en 60% fysiek geweld. Het meeste geweld wordt veroorzaakt door klanten: Negen op de tien sekswerkers maakte in het afgelopen jaar een vorm van geweld door een klant mee. Daarentegen deed slechts één op vijf sekswerkers aangifte van geweld bij de politie. Behalve het verlagen van de drempel om aangifte te doen voor sekswerkers, zijn er ook meer initiatieven nodig om geweld tegen sekswerkers te verminderen. Een databank zoals Ugly Mugs kan geweld tegen sekswerkers voorkomen en mogelijk zelfs huiselijk geweld.

Toegang sekswerkers tot gezondheidszorg en betrouwbare informatie

Naast het delen van informatie over gevaarlijke klanten biedt het platform mogelijkheden voor sekswerkers voor het uitwisselen van andere informatie en tips over gezondheid en veilig werken. Iedere sekswerker met toegang tot de databank krijgt automatisch beschikking over informatie en nieuwsberichten met betrekking tot (seksuele) gezondheid en testmogelijkheden. Het platform wil in de toekomst mogelijkheden bieden voor meer interactieve vormen van internetveldwerk voor gezondheidsprofessionals. Het project is er voor alle sekswerkers ongeacht gender, seksuele oriëntatie, legale status, leeftijd, gezondheid, nationaliteit of werkvorm.

Hoe wordt de privacy van de sekswerker en de klant gewaarborgd?

Een van de eerste prioriteiten binnen het project is het uitwerken van borging van de privacy van de sekswerker én de klant in lijn met de huidige privacywetgeving.

Rode Paraplu

Het beschermen van de gegevens van zowel sekswerkers als klanten in lijn met de Algemene Verordering Persoonsgegevens die sinds mei 2018 in Nederland geldt, heeft onze prioriteit. Hierin zullen wij ons hierin laten adviseren door een externe consultant. Soa Aids Nederland heeft in het afgelopen jaar samengewerkt met Sabine Straver van DMCC voor advies en operationele ondersteuning bij de invoering van de AVG binnen onze organisatie. Bovendien kunnen wij hierin leren van de werkwijze van NUM in Groot-Brittannië die met soortgelijke (Europese General Data Protection Regulation) privacywetgeving te maken heeft.

Alle meldingen die binnenkomen via de database zullen door het projectteam worden geverifieerd en geanonimiseerd. Alle informatie die terug te leiden is naar de sekswerker wordt uit de meldingen gehaald. De informatie die in een melding gegeven wordt over de gewelddadige klant is genoeg om de klant te herkennen, maar niet om een persoon te identificeren. Data zal worden opgeslagen op een beveiligde externe server.

Wordt de informatie over incidenten gedeeld met politie en justitie?

De informatie uit meldingen van sekswerkers wordt geanonimiseerd gedeeld met de politie wanneer de betreffende sekswerker hier expliciet toestemming voor heeft gegeven.

Ugly Mugs brolley

Via het Ugly Mugs project kunnen sekswerkers informatie delen om andere sekswerkers te waarschuwen, terwijl uit ons onderzoek (Aidsfonds, 2018) blijkt dat veel sekswerkers geen melding durven of willen maken bij de politie wanneer zij geweld meemaken. De politie mist dus belangrijke informatie over de aard en omvang van geweld tegen sekswerkers en de aanpak hiervan. Door de gegevens die het Ugly Mugs project verzamelt krijgt de politie meer inzicht in de aard en omvang van dit probleem in hun regio. In Groot-Brittannië blijkt dat door tussenkomst van het project sekswerkers in bepaalde gevallen meer vertrouwen krijgen in de politie waardoor ze wel aangifte durven doen. Wanneer een sekswerker melding wil doen van een incident, wordt expliciet gevraagd of de informatie uit de melding anoniem gedeeld mag worden met de politie. Ook wordt de sekswerker de vraag gesteld of hij of zij aangifte wil doen bij de politie. Het project kan hier eventueel bij bemiddelen.

Piratenpartij regenboog vlag

Het Net – Een verhaal over de nabije toekomst

door

Het Net - Helga Smit
Het Net – Helga Smit

Helga Smit schreef een verhaal over de nabije toekomst, waarin function creep heeft plaatsgevonden en sleepnet surveillance door de politie gecombineerd wordt met predictive policing: Het Net (pdf).

Wat een goed geschreven verhaal. Duurt inderdaad nog maar een paar jaar voor het zover is.
~Rop Gonggrijp, internet activist

Wow, echt een supergoed verhaal, met een realistisch toekomstscenario.
~Matthijs Pontier, kandidaat Piratenpartij Amsterdam

Voor wie geen .pdf’s kan openen volgt de tekst van het verhaal ook hieronder:

Het Net

Helga Smit

Computers maken geen fouten

“U bent niet dood.”

Hoort ze nu teleurstelling in zijn stem?

“Wij kregen een melding dat u en uw dochter allebei dood in huis zouden liggen. Nu zijn we voor niks gekomen,” beschuldigend kijkt de agent op zijn horloge, alsof hij wil voorstellen het over een half uurtje opnieuw te proberen.

vlinder in web
Copyright © Foto: Appu Shaji

Nee! Er gaat een steek door haar maag bij de gedachte dat ze Lara… Alsof ze Lara… Alsof… Dat nooit! Dan maar geen brave burger.

Ze merkt dat ze trilt, toch probeert ze haar kalmte te bewaren.

“Een melding? Van wie dan?”

“Zoals u wellicht weet zijn er soms ouders… U kent toch wel verhalen over familiedrama’s? Onze computer heeft voorspeld dat er vandaag zo’n drama plaats zou vinden in deze wijk. En u voldoet aan het profiel van de dader.”

“Van de dader? Maar ik heb helemaal niks gedaan!”

“U voldoet aan het profiel en dat maakt u verdacht.”

“Verdacht van wat?”

“Van een misdrijf.”

“Welk misdrijf?”

“Moord. Zelfmoord. Familiedrama, dus.”

“Zelfmoord? Meneer, u zegt toch zelf dat ik nog leef?! Hoe komt u hier toch bij?”

“De meeste familiedrama’s worden gepleegd door alleenstaande ouders. Volgens het GBA woont er geen man op dit adres. U past dus in het daderprofiel.”

“Op één ding na, ík lééf nog! Trouwens, er zijn zo veel alleenstaande ouders, gaat u daar allemaal op bezoek? Waarom bij mij?”

“Volgens de leerplichtambtenaar heeft u uw dochter vanmorgen ziek gemeld. Waarom zou u dat  anders doen dan om een paar dagen lang niet gemist of gevonden te worden?”

“Omdat ze ziek is, misschien?”

“Mevrouw, de toon waarmee u ons te woord staat en het feit dat u staat te trillen is erg verdacht. Zou ik uw legitimatie even mogen zien?”

“Volgens mij ben ik niet verplicht om me te legitimeren als ik in mijn eigen huis sta.” Vera kijkt naar haar voeten op de drempel.

“Werkt u even mee alstublieft. Ik wil heel graag weten of ik wel de juiste persoon voor me heb. Misschien bent u wel de buurvrouw. Misschien doet u wel alsof u de bewoonster bent, om het misdrijf verborgen te houden. U weet dat u in dat geval medeplichtig bent?”

“Medeplichtig aan een niet bestaande moord? Man, ik lééf nog.”

Achter zich hoort Vera het geschuifel van blote voetjes over het laminaat. “Lara, ga maar naar boven. Ik kom er zo aan,” wuift ze zonder haar blik van de mannen te verwijderen. Lara blijft staan. “Ga maar naar boven schat, het is koud bij de open deur.” Geen blote voetjes, geen krakende trap. Dit gesprek is niet geschikt voor kinderoren. Ze hoeft niet te kijken om te weten dat Lara met angst in haar ogen staart naar die grote politiemannen die woedend zijn op mama. Hoewel… politie? Dit verhaal is veel te raar.

“Meneer, ik vind het een raar verhaal. Zo raar dat ik helemaal niet geloof dat u van de politie bent. Misschien wilt ú zichzelf even legitimeren.”

“Nee.”

“Volgens mij zijn agenten verplicht om zich te legitimeren als een burger daar om vraagt.”

“U doet raar mevrouw.”

“Nee, ú doet raar. Maar als u het niet erg vindt, ik heb een ziek kind dat mijn aandacht wil. U heeft het gezien, zij is óók niet dood. Ik ben niet van plan daar verandering in te brengen. Fijne dag verder.” Ze slaat de deur dicht, knuffelt Lara en leidt haar aan haar hand terug naar boven.

“Wat wilde die polities, mama?”

“Volgens mij wisten ze dat zelf eigenlijk ook niet zo goed. Ben je geschrokken? Ik ook,” ze trekt de deken over Lara heen en aait over haar haar. Nog steeds koorts. “Ga maar lekker slapen schatje.”

Lara huilt. Vera wiegt haar in haar armen en drukt kussen op haar warme haar.

“Ik ben bang mama. Straks komen ze terug om je mee te nemen. Als een boef, maar jij bent geen boef.”

“Klopt, ik ben geen boef. Ze hebben zich gewoon vergist. Ze komen heus niet meer terug.” Ze hoort het zichzelf zeggen, maar helemaal zeker is ze er niet van. Tot een half uur geleden had ze ook nooit kunnen denken dat ze ooit beschuldigd zou worden van… van… Pas nu dringt het echt tot haar door:  U bent niet dood. Nu zijn we voor niets gekomen. De blik op zijn horloge. Ze had ze toch wel echt goed duidelijk gemaakt dat ze niet over een half uur terug moesten komen?

“Ze komen heus niet meer terug,” herhaalt ze nu meer voor zichzelf dan voor Lara. Ze hoort Lara’s snotterige ademhaling, ze slaapt nog niet. Vera gaat naast haar liggen en slaat beschermend haar arm om haar heen.

Zelf kan ze de slaap niet vatten. Als ze Lara’s snotterige gesnurk hoort stapt ze het bed weer uit. Als moeder is ze gewend om haar emoties uit te stellen. Pas als ze Frits aan de telefoon heeft, barsten haar tranen los. Het duurt even voor ze gekalmeerd is en met horten en stoten komt het verhaal eruit. Ze hoort de bezorgdheid in zijn stem en weet hoe bizar dit verhaal moet klinken.

“Ze komen heus niet terug,” stelt hij haar gerust. Je hebt het goed gedaan. Je hebt ze weg gekregen toch?”

“Ja, maar ze verdenken me wel. En weet je, het is zo oneerlijk… Zo oneerlijk! Ik pas in het daderprofiel omdat ik alleenstaande moeder ben. Alsof ík daar wat aan kan doen. Kan toch verdomme niet waar zijn dat ik een relatie moet nemen omdat de politie dat wil? Sorry, ik moet ophangen, de bel gaat.”

Met haar mouw veegt Vera haar tranen weg. Voor de deur staat een oudere dame met een knot. Ze stelt zichzelf voor als mevrouw Janssen van de gemeente. Of ze even binnen mag komen, dat praat wat gemakkelijker. Als Vera de kamer in komt met thee heeft de dame haar jas over de rugleuning van de stoel geslagen, haar leren aktetas staat aan haar voeten op de grond.

Wat zou deze dame met haar willen bespreken? Vera roert in haar thee en neemt mevrouw Janssen nieuwsgierig in zich op. Haar zwarte haar strak naar achteren gekamd in een knot. Haar grijze mantelpak strak gesteven. Haar blouse onberispelijk wit. Geen moederlijk type. Zo’n vrouw die het onverdraaglijk vindt als haar parfum overstemd raakt door de zoet-zure geur van babybraaksel op haar schouder. De stijve dame maakt Vera bewust van de gele slobbertrui die ze vanmorgen haastig aanschoot toen Lara huilde dat ze gespuugd had. Die vlek op haar mouw, zou die van gisteravond zijn of… Ze hoopt dat mevrouw Janssen het niet gezien heeft en stroopt haar mouwen op om de vlek te verhullen.

De dame schraapt haar keel: “De gemeente heeft mij gestuurd omdat wij ons zorgen maken. Uw sociaal krediet is recent wel heel erg laag. Volgens onze gegevens adverteert Facebook al maanden een groen jurkje op uw tijdlijn, toch heeft u het nog steeds niet besteld. Kunt u me verklaren waarom?”

“Sociaal krediet. Waar heeft u het over?”

Zoals u wellicht uit de media begrepen heeft, hanteert de overheid sinds begin dit jaar een puntensysteem voor haar burgers. Uit onze gegevens blijkt dat uw sociaal krediet schrikbarend laag is. De gemeente maakt zich zorgen over u, mevrouw Hoefakker. Kunt u me uitleggen waarom u het groene jurkje nog steeds niet besteld heeft? Het was toch best een goede aanbieding.

Vera speurt haar geheugen af. Een groen jurkje op Facebook?

Mevrouw Janssen haalt een papier uit haar aktetas en schuift het over tafel. Vera bestudeert het groene jurkje. Het is licht getailleerd, met een zwart riempje. Ze heeft het inderdaad wel eens op haar tijdlijn voorbij zien komen.

“Ik weet niet. Misschien te duur?”

“Maar het is een aanbieding.”

“Dat zal, maar als ik moet kiezen tussen kleding voor Lara of kleding voor mij dan is de keuze snel gemaakt.”

“Financiële problemen,” leest mevrouw Janssen de aantekening die ze maakt hardop voor.

“Nee, helemaal niet. Ik maak gewoon andere keuzes.” Standvastig neemt ze een slok thee.

“En uw vriend, springt die niet af en toe bij?”

Vera verslikt zich. “Vriend? Welke vriend?” hoest ze.

“Uit analyse van uw telefoonverkeer blijkt dat u geregeld belt met ene meneer Versteege.”

“O, Frits! Dat is gewoon een vriend. U denkt toch niet dat hij… dat wij…”

“Wat ik denk doet er niet toe. Uit onze gegevens blijkt dat u regelmatig met hem belt. Had hij u niet in dat leuke groene jurkje…”

“Frits en ik zijn gewoon vrienden.”

“Gewoon vrienden. Ik vermoedde al dat u zou ontkennen. Ik heb onze gegevens over de afgelopen jaren eens geraadpleegd. Daaruit blijkt dat de heer Versteege zich zeer regelmatig in uw woning bevindt. Kunt u bijvoorbeeld verklaren wat hij hier te zoeken had op vier september om negen uur ’s ochtends?”

“Vier september? Dat is acht maanden geleden! Hoe moet ik nou? Nee, mevrouw, ik zou het echt niet weten.”

“En op acht september was hij hier omstreeks één uur ’s middags. Heeft u daar een verklaring voor? Denkt u heel goed na,” priemen haar ogen streng over haar zware montuur.

“Koffie drinken? Misschien kwam hij koffie drinken?”

“Koffie drinken, weet u dat zeker?”

“Natuurlijk weet ik dat niet zeker, het is acht maanden geleden. Maar dat is wat we meestal doen.”

“Juist, u weet het niet zeker.” Mevrouw Janssen zet haar bril recht en schrijft iets op, waarna haar vinger zoekend over haar notitieblok glijdt. Hoe zit het dan met al die keren dat meneer Versteege hier overnacht heeft?”

“Geslapen? Frits? Nee, nooit.”

“Ontkennen heeft weinig zin mevrouw Hoefakker. Onze data liegen niet. Hij heeft hier overnacht.”

“Data, welke data?”

Mevrouw Janssen zet haar leren aktetas op schoot, haalt er een map uit, bladert wat en leest een lange datalijst voor. “Maar ook vorige week nog,” besluit ze. “Woensdag om precies te zijn. De heer Versteege arriveerde omstreeks tien voor vier en heeft de woning pas verlaten om en nabij zes uur de volgende dag.”

“Vorige week?” Vera speurt haar geheugen af. Wat deed ze ook al weer op woensdag? Lara’s theaterclub, boodschappen, koken.

“Mijn lievelingsgerecht,” snoof Frits toen Lara hem binnen liet. “Spruitjes a la mama.”

Na het eten had Frits Lara voorgelezen. En terwijl Lara sliep hadden ze nog een wijntje gedronken en een film gekeken. Meer dan tegen hem aan hangen tijdens zo’n filmavondje was er nooit gebeurd. Na de film geeuwde hij dat hij vroeg op moest en was naar huis gesneld. Te snel, als altijd. Hij was pas net weg toen Vera zijn mobiel tussen de bank uit zag steken. Alweer.

Meneertje sloddervos! Wacht eens even… Die mobiel, die had hij de volgende dag pas opgehaald. Rond etenstijd. “Hoe komt u eigenlijk aan deze informatie?”

Mevrouw Janssen bladert de lijst door: “De locatiegegevens van zijn mobiel.”

Als ze het niet dacht. “Frits is de grootste chaoot die ik ken. Hij heeft hier helemaal nooit geslapen. Hij vergeet alleen regelmatig zijn mobiel.”

“Een vergeten mobiel? U wilt zeggen dat hij zo eens per week zijn mobiel vergeet? Minimaal. En dat,” ze bladert door haar papieren: “Al ruim twee en een half jaar? En dat hij hem de volgende dag pas op komt halen?” Ze klakt haar tong tegen haar tanden en schudt haar hoofd. “U heeft dus onvoldoende verklaring voor zijn aanwezigheid. Helaas, mevrouw Hoefakker, ik heb een vervelend bericht voor u.” Opnieuw graait ze in haar aktetas en haalt een brief tevoorschijn.

Vera herkent het logo van de gemeente Amsterdam. Ze scheurt de envelop open en leest:

Geachte mevrouw Hoefakker,

Zoals uit onze gegevens blijkt heeft u een relatie met de heer Versteege. Na opvraag van zijn inkomensgegevens bij de Belastingdienst is gebleken dat de heer Versteege over ruim voldoende middelen beschikt om u en uw dochter financieel te ondersteunen. Uw uitkering wordt met onmiddellijke ingang stopgezet. Indien u dit wenst, kunt u  binnen zes weken na overhandiging van dit besluit bezwaar aantekenen.

Wij hopen u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd,

Burgemeester en wethouders

Wat! Vera hapt naar adem en leest de brief opnieuw.

“Weet wel dat als u bezwaar aantekent wij het data-onderzoek zullen uitbreiden en u het risico loopt dat uw uitkering met terugwerkende kracht zal worden stopgezet. Ik geef het u ter overweging mee, want ik wil natuurlijk niet dat u straks zit opgezadeld met een schuld.”

De helft van wat ze zegt dringt niet tot Vera door. Verslagen staart ze naar de grond. Hoe moet dat nou, zonder geld? Lara moet toch gewoon eten? Ze kan toch niet serieus van Frits verwachten dat hij… Hij ziet haar aankomen. Wat moet ze nou tegen hem zeggen? Wat moet ze nou? Haar handen glijden door haar haar. Hoe moet dat nou? Tranen prikken in haar ogen. Ze haalt haar neus op. Mevrouw Janssen maakt een afkeurend geluid, waardoor Vera zich opeens weer bewust wordt van haar aanwezigheid.

Ze slikt haar tranen weg en kijkt mevrouw Janssen hulpeloos aan: “Hoe moet ik Lara nou eten geven?”

“Dat zult u met de heer Versteege moeten bespreken.”

“Frits ziet me aankomen! Het is een lieverd hoor, maar hij heeft toch ook gewoon zijn eigen leven. Wij hebben geen relatie. Gewoon vrienden… We zijn gewoon vrienden. Meer niet.” Haar schouders schokken.

Stoïcijns blijft mevrouw Janssen voor zich uit staren, wachtend tot de huilbui voorbij is. Vera doorzoekt haar tas. Door de tranen heen heeft ze moeite om de verpakking van de papieren zakdoekjes open te krijgen. Ze snuit haar neus en veegt haar tranen weg. “Hoe moet ik de huur dan betalen?”

“Hmm…” knikt mevrouw Janssen bedenkelijk. “Ik begrijp het probleem.” Even klinkt er warmte in haar stem. Ze staart naar haar notitieblok. “Huurprobleem,” schrijft ze dan op. “Dat ziet er niet best uit, mevrouwtje.” Ze krabbelt wat op haar notitieblok. “Uw sociaal krediet is zojuist nog verder gedaald. Geen inkomen, huurproblemen, problemen om uw kind eten te geven, agressieproblemen.”

“Agressieproblemen?”

“De politie was hier toch vanmiddag?”

Vera was het al weer even vergeten. “Ja, maar ik ben toch niet dood? Die man zei het zelf. En u… u ziet toch ook dat ik niet dood ben.”

“Wat niet is kan nog komen mevrouw. Wilt u soms beweren dat de politiecomputer het mis heeft? Computers maken geen fouten. Buiten dat, de agenten hebben u minpunten gegeven omdat u ze niet netjes te woord heeft gestaan.”

“Godverdomme!” Voor ze het zich beseft staat Vera rechtop.

“Rustig. U heeft uzelf niet onder controle mevrouw. Gaat u weer even rustig zitten.”

Vera laat zichzelf terug op de bank zakken. Er is niets wat ze kan doen. Deze dame heeft de macht. Ze moet rustig blijven.

caught in the web
Copyiright © Foto: Chris Hayes

“Al met al een flinke zorg, mevrouw Hoefakker. U geeft aan dat u niet bij de heer Versteege terecht kunt, niet weet hoe u de huur moet betalen. U heeft een kind. Uw situatie baart ons zorgen.”

“Mij ook.” Ze hoort het zichzelf stamelen, maar haar stem klinkt ver weg. Dof. Alsof ze onder water zit.

“Mooi, zijn we het daar in ieder geval over eens. Gelukkig heb ik een oplossing.” Opnieuw rommelt mevrouw Janssen in haar tas en legt een stapel formulieren op tafel. “Wij als gemeente zijn zeer betrokken bij het welzijn van onze jonge burgers. Uiteraard kunnen we niet uw uitkering stopzetten en daarmee uw dochter onverzorgd achter laten. Wij willen haar graag onder onze hoede nemen, voor zolang de situatie duurt. Als u hier even zou willen tekenen.” Ze draait de formulieren over tafel en overhandigt Vera haar pen.

Vera’s ogen schieten over het formulier. “Wat houdt het precies in, dat u de verzorging op u zult nemen?” Haar stem schiet raar de hoogte in. Buiten adem hapt ze naar lucht. Haar hoofd is vol. Haar vingers strijken rondjes over haar kloppende slapen.

“U geeft zelf aan dat het u niet meer lukt. De gemeente neemt Lara onder haar hoede tot u er weer zelf toe in staat bent.”

“Ja, maar ik begrijp…”

“Dit is echt het beste voor Lara. U wilt toch ook het beste voor uw dochter, of niet?” Mevrouw Janssen schuift het formulier een stukje verder in Vera’s richting. “Als u hier dan even zou willen tekenen,” tikt haar vinger op de stippellijn.

Copyright © Foto 1: Appu Shaji
Copyright © Foto 2: Chris Hayes
Copyright © Tekst: Helga Smit