Matthijs Pontier

In IJsland is de Piratenpartij nu veruit de grootste partij in de peilingen. Wat gaat daar zo goed? Om te kijken wat we voor onze Tweede Kamercampagne van de Piraten in IJsland kunnen leren, sprak Matthijs Pontier uitgebreid met Birgitta Jónsdóttir, lijsttrekker van de Piratenpartij in IJsland. Hieronder zie je een samenvatting van het gesprek.

Het gaat erg goed met de Piratenpartij in IJsland. Zowel in de nationale verkiezingen als in de gemeenteraadsverkiezingen van Reykjavik scoorden jullie boven de 5%. Hoe hebben jullie dit voor elkaar gekregen? Wat kunnen wij hiervan leren voor onze campagne?

Allereerst hebben we voor een kieslijst gezorgd, waarbij de topkandidaten elk een ander profiel hebben en een ander publiek aanspreken. Elke kandidaat kon zo gericht het publiek aanspreken dat bij hem of haar paste. Op deze manier konden we verschillende doelgroepen aanspreken en waren we voor een breed publiek interessant.

Verder zijn we misschien een beetje een vreemde Piratenpartij, omdat copyright eigenlijk niet per se het standpunt is waar we het meest op gericht zijn. We focussen eigenlijk vooral op decentralisatie en radicale democratie. Dat is het beste antwoord op de corruptie waar iedereen zo boos om is. We hebben een flinke crisis gehad, en veel mensen voelen zich bedrogen door de kleine elite die hier altijd de macht in handen heeft gehad. Het is belangrijk kritiek hierop te koppelen aan een hoopvolle boodschap. Zo kunnen we mensen echt laten merken dat ze het verschil kunnen maken.

Daarnaast hebben we het natuurlijk ook wel degelijk veel over copyright hoor, maar dat is gewoon niet het enige wat ertoe doet. De Piratenpartij heeft zich op een goede manier ontwikkeld en neemt steeds meer verschillende standpunten in, vanuit de kern van decentralisatie. Wat wel belangrijk is, is dat degene die over copyright vertelt ook echt in de praktijk met copyright te maken moet hebben. Anders is het niet geloofwaardig.

Jullie zitten in de coalitie in Reykjavik, en met drie zetels in de oppositie in het nationale parlement van IJsland. Sindsdien zijn jullie een stuk populairder geworden: van 5% zijn jullie gestegen tot ruim 40% en zijn jullie veruit de grootste partij in de polls. Wat doen jullie zo goed?

We gedragen ons niet zo als andere politici. We hoeven niet overal direct een antwoord op te hebben. Bij ons is het oké om te twijfelen en om vragen te stellen. Iedereen kan fouten maken en als wij dat doen, geven we het gewoon toe en veranderen we onze positie. Doordat wij dit wel doen en andere politici niet, laten we impliciet eigenlijk ook zien dat zij niet integer zijn en wij wel.

Hierdoor is het ook moeilijk kritiek op ons te hebben. In IJsland gaat het er vaak hard aan toe in het debat. Toen ik werd aangevallen door een conservatieve krant reageerde ik met ‘och, hij is zo schattig’. Dat bleek ook goed te werken en werd breed opgepikt.

Timing is heel belangrijk. We brengen onze standpunten in op een moment dat ze een oplossing zijn voor iets wat leeft in de samenleving. Voorstellen voor radicale transparantie en democratische vernieuwing zijn een goede oplossing voor de corruptie waar zoveel mensen boos om zijn. Het basisinkomen is een goede oplossing voor mensen die in financiële problemen zijn geraakt door de crisis.

Onze People’s Constitution heeft ook een hele belangrijke rol gespeeld. Toen de conservatieve regering deze in de ijskast zette, heb ik de vergadering waarin dit gebeurde, opgenomen. Deze opname heb ik niet publiek gemaakt, maar hierdoor kan ik ze er wel openbaar op aanspreken. Ze weten dat ze het niet zomaar kunnen tegenspreken, omdat ze weten dat ik anders de opname zou kunnen lekken.

Wij zijn vervolgens als een blok achter de People’s Constitution gaan staan. Veel mensen waren enorm boos omdat onze grondwet werd gestolen. Nu wij zo hoog scoren in de polls is er weer hoop dat de grondwet toch doorgevoerd zal worden.

Leuk dat je de grondwet noemt! Mede geïnspireerd door hoe jullie dit gedaan hebben, willen wij nu ook een People’s Constitution voor Europa gaan crowdsourcen. Heb je nog tips, of mensen met wie we contact op zouden moeten nemen?

Dat is een geweldig plan! De timing is nu ook perfect, tegelijkertijd met de opkomst van bewegingen als DiEM’25, het Oekraïne-referendum en het dreigende Brexit. Je zou goed contact op kunnen nemen met … [Wat volgde, was een enorme lijst van personen en groepen om contact mee op te nemen, waaronder Katrín Oddsdóttir, die net als Birgitta onderdeel was van het Constitutional Committee. Zij heeft inmiddels deze video opgenomen voor het project.]

Dat is een flinke lijst! Werken jullie veel samen met andere organisaties?

Ja, dat is juist heel belangrijk! We zijn een wereldwijde beweging en kunnen goed informatie met elkaar uitwisselen en elkaar versterken. Je kunt bijvoorbeeld denken aan D-CENT, maar ook aan andere politieke partijen. Podemos, Het Alternatief in Denemarken en de Italiaanse Radicalen zijn bijvoorbeeld leuk bezig. En ik praat op conferenties zelfs met de tech-reuzen waar we zoveel kritiek op hebben. Zij vinden dat interessant omdat ik veel kennis en een duidelijke visie heb. Zo kan ik hun beleid toch een klein stukje de goede richting op sturen.

Je noemt in dit gesprek vaak het basisinkomen. Binnen de Piratenpartij Nederland hebben we hier vrij veel over gediscussieerd. Sommigen vinden dat we ons alleen over kernpunten moeten uitspreken, en anderen weer dat we juist moeten laten zien dat we geen one-issue partij zijn. Hoe gaan jullie hiermee om, en voorkomen jullie tegelijkertijd toch dat jullie intern verdeeld raken?

Natuurlijk moet je het ook over andere onderwerpen hebben. Copyright is belangrijk, maar er zijn meer punten die belangrijk zijn. De Piratenpartij is geëvolueerd tot een brede bottom-up beweging en dat is juist goed. Democratie en decentralisatie zijn hierin altijd de kern die achter onze andere standpunten ligt. We hebben geen agenda die we aan anderen willen opleggen; het gaat er juist om wat mensen zelf willen. Samen komen we zo tot verschillende standpunten.

Het basisinkomen is juist erg belangrijk in deze tijd. Het is jammer dat jullie daar al wel mee bezig waren, maar andere partijen er nu mee aan de haal gaan. Jullie hadden de eerste moeten zijn! Verder willen we van IJsland een data safe haven maken, en de omstandigheden voor kleine visserijen verbeteren. We willen de mogelijkheden van de internet-economie ook gebruiken om de omstandigheden voor het MKB in het algemeen te verbeteren. We zoeken goede oplossingen voor mensen die door de crisis een hypotheekschuld hebben opgelopen. We willen een humaan drugsbeleid en een humaan vluchtelingenbeleid. 

Bedankt voor dit inspirerende gesprek! Succes met de komende verkiezingen in IJsland. Een goed resultaat voor jullie zou een mooie voorbode zijn voor een succes in Nederland. Laat het me weten als we jullie ergens mee kunnen helpen!

Alle hulp is welkom! Jullie ook succes met de campagne. Jullie zijn op de goede weg. Je weet goed waar je het over hebt en houdt goed zicht op het grote plaatje. Je weet wat echt belangrijk is en je bent lekker down-to-earth. Ik zag laatst een media-optreden van Ancilla en zij deed het ook goed. Ze laat zich niet in het frame van een ander lokken en dat is belangrijk.