Piratenpartij

voor een vrije informatiesamenleving

ICT-beleid

SyRI naar de prullenbak verwezen

door Reageer

Vandaag is door de rechter uitgesproken dat de rechten van de mens belangrijker zijn dan de controledrang van de Nederlandse regering. En daar is de Piratenpartij erg blij mee.

Er zijn zo’n zestig mensen afgekomen op de uitspraak van de rechter over het Systeem Risico Indicatie (SyRI) en het is wel duidelijk dat iedereen in de zaal – op de advocaten van de regering na – tegen SyRI is. Dit keer geen lange redevoeringen van de partijen, zoals eerder tijdens de rechtszaak, maar puur de uitspraak van de rechter. Als die begint met het feitelijk voorlezen wat SyRI is en bijbehorende wetten noemt, gaat er zichtbaar een siddering door de zaal. Dat begint slecht! En dat gevoel wordt er niet beter op als de rechter de burgers Maxim Februari en Tommy Wieringa en de Landelijke Cliëntenraad niet ontvankelijk verklaart.

“Zonder vertrouwen geen draagvlak”

Uitspraak rechtbank in de zaak tegen SyRI

“Deze zaak draait om privacybescherming”, zegt de rechter en daar zijn wij het natuurlijk helemaal mee eens. Terwijl de rechter doorgaat over waar ze allemaal over nagedacht hebben, valt het me op dat de vele laptops in de zaal allemaal voorzien zijn van een webcam-cover. De mensen in de zaal zijn duidelijk fan van privacy. “Fraude tast de solidariteit aan die aan het sociale zekerheidsstelsel ten grondslag ligt. De bestrijding van fraude is ook de centrale doelstelling van SyRI”. Met die uitspraak van de rechter wordt het paar graden kouder in de zaal. Gelukkig is dat het laatste positieve dat de rechter nog zegt over SyRI. De rechter is verder behoorlijk kritisch over SyRI. “Niet controleerbaar, niet inzichtelijk en niet transparant”. In de rest van de mondelinge toelichtingen van de rechter komen die zinsneden over controleerbaarheid en transparantie nog vele keren naar voren.

Vervolgens brengt de rechter artikel 8 lid 2 van het Europees verdrag voor de rechten van de mens ter sprake. En dan blijkt er helemaal niets meer over te blijven van de wettelijke grondslag van SyRI. Er volgen een flink aantal grote krachtige woorden. Fundamentele beginselen van gegevensbescherming die in het Unierecht zijn bepaald, te weten het transparantiebeginsel, het doelbindingsbeginsel en het beginsel van data-minimalisatie. Volgens de rechtbank voldoet SyRI aan geen enkele van deze beginselen.  

“Niet transparant, niet inzichtelijk en niet controleerbaar.”

Uiteindelijk volgt dan uitspraak “De rechtbank komt tot oordeel dat de SyRI wetgeving in haar huidige vorm de toets van artikel 8 lid 2 EVRM niet doorstaat. De wetgeving wat betreft de inzet van SyRI is onvoldoende inzichtelijk en controleerbaar”. De rechtbank besluit dan ook dat de betreffende artikelen uit de wet SUWI onverbindend zijn en haalt daarmee de wettelijke grondslag van SyRI onderuit. Ik moest me beheersen om niet op te staan en voluit te applaudisseren. Mijn vertrouwen in de rechtspraak is vandaag weer een beetje hersteld. De hele uitspraak staat hier: http://deeplink.rechtspraak.nl/uitspraak?id=ECLI:NL:RBDHA:2020:865   

Meer info:

Waarom betalen we BTW over de thuiskopieheffing?

door

De Piratenpartij is fundamenteel tegen media- of hardwareheffingen voor thuiskopieën; Er zouden geen belastingen voor het kopiëren moeten worden toegestaan. Het auteursrecht is verworden tot een obstakel voor creativiteit, met name de creativiteit aan de basis.

Wat extra zout in de wonde wrijft is dat we nog steeds BTW over de thuiskopieheffing betalen. Het hoogste Europese hof heeft in 2017 uitspraak gedaan dat de thuiskopieheffing niet onder de BTW regeling valt. Je zou mogen verwachten dat de overheid de consumenten niet onnodig teveel laat betalen, en de regels aanpast. Toch hebben de consumenten sinds 2017 zo’n 8 miljoen euro per jaar aan BTW afgedragen over de thuiskopieheffing.

Wat is thuiskopieheffing?

De “thuiskopieheffing” is een prijsopslag op gegevensdragers die geschikt zijn van het maken van kopieën. Bijvoorbeeld, bij het kopen van een usb-stick, laptop of smartphone, is de prijs inclusief een heffing. Dit leidt tot het risico dat u uiteindelijk meerdere keren betaalt voor hetzelfde. U moet de heffing betalen bij de aankoop van een externe harde schijf waarop u de muziek kopieert als back-up, een heffing op de computer die u gebruikt om de kopie te maken, en een heffing op het apparaat (een tablet bijvoorbeeld) dat u gebruikt om de muziek te luisteren. Bovendien kan het zijn dat een consument producten koopt met de thuiskopieheffing, dat ze zelfs als ze die nooit gebruiken voor privékopieën van auteursrechtelijk beschermde werken, de heffing nog steeds moeten betalen. Tegenwoordig is een tablet vaak de standaard voor de bediening van allerlei machines, van een melkrobot voor boeren tot een elektrische deuropener voor opa en oma.

Copyright levies

Waarom betalen we thuiskopieheffing?

Van gebruikers wordt ‘compensatie‘ gevraagd die hun rechten uitoefenen die de Auteurswet biedt. Artikel 16c van de Auteurswet bepaald dat er een verplichting tot betaling rust op de voorwerpen die hier geproduceerd zijn of geïmporteerd. Deze heffing wordt uiteindelijk aan de consumenten doorberekend voor het legaal kopiëren voor privégebruik.

De heffingsbedragen staan op de website van de rijksoverheid. Wat opvalt is dat er “Heffingsbedrag exclusief btw” bij staat in de tabel, maar de rijksoverheid de verplichting voor BTW-betaling over de thuiskopieheffing niet expliciet vermeld. Daarvoor moeten we op de website van een private stichting kijken. Volgens Stichting de Thuiskopie die de thuiskopieregeling uitvoert geldt de BTW-regeling ook voor de hier inbegrepen thuiskopieheffing.

Hoogte thuiskopieheffing 2018 t/m 2020

HvJ EU: geen BTW over de thuiskopieheffing

Volgens het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJ EU) zou er geen BTW moeten worden geheven over de thuiskopieheffing. Op 18 januari 2017 heeft het hoogste Europese hof uitspraak gedaan in zaak C‑37/16 (SAWP arrest):

Voor de BTW-richtlijn verrichten reproductierechthouders geen dienst ten behoeve van producenten en importeurs van blancodragers HvJ EU 18 januari 2017, IEF 16535; IEFbe 2066; C‑37/16; ECLI:EU:C:2017:22 (SAWP) Auteurs, uitvoerend kunstenaars en andere rechthebbenden verrichten geen dienst in de zin van artikel 24, lid 1, en artikel 25, aanhef en onder a), van de btw-richtlijn ten behoeve van producenten en importeurs van bandrecorders en vergelijkbare inrichtingen en van blanco dragers bij wie collectieve beheersorganisaties voor rekening van de rechthebbenden, maar in eigen naam, bij de verkoop van deze inrichtingen en dragers een heffing innen.

Het HvJ EU zegt hier dat de collectieve beheersorganisaties, zoals Stichting de Thuiskopie, geen dienst verrichten in de zin van de BTW-richtlijn ten behoeve van producenten en importeurs, maar een heffing in eigen naam innen. Er zou dus geen BTW over de thuiskopieheffing mogen worden geheven.

Thuiskopieheffing en BTW

Er zou geen BTW over de thuiskopieheffing mogen worden geheven. Dit is vastgesteld bij een besluit van het Hof van Justitie van de Europese Unie van 2017. In veel landen is dit eenvoudigweg niet terug te zien in de lokale wetgeving en leidt het tot een aanzienlijke verhoging van de door de consument te betalen ‘compensatie‘ voor het kopiëren voor privégebruik.

Uit de jaarverslagen van Stichting de Thuiskopie valt op te maken dat de stichting over de jaren 2013 t/m 2018 gemiddeld 40 miljoen euro heeft opgehaald. Gemiddeld betalen consumenten ruwweg 8 miljoen euro per jaar aan BTW over de thuiskopieheffing. Deze betalen ze bij aanschaf aan de winkelier.
De bedragen in de tabel zijn * € 1.000

JaarHeffingBTW
201330.8316.475
201469.29514.552
201533.4987.035
201630.0706.315
201744.1879.279
201833.5097.037
Gemiddeld40.2328.449

Conclusie: geen BTW over de thuiskopieheffing

Bij het vaststellen van het “Tarief 2018-2020” heeft de overheid verzuimd om de uitspraak van HvJ EU in zaak C‑37/16 in acht te nemen. Er zou geen BTW over de thuiskopieheffing mogen worden geheven. Consumenten die de afgelopen jaren BTW betaald hebben over de thuiskopieheffing zouden moeten worden gecompenseerd.

Fix copyright tip: schaf de thuiskopieheffing af en ga op zoek naar betere manieren om auteurs te compenseren.

Afschaffen thuiskopieheffing is twee vliegen in een klap

Consumenten worden benadeeld — in veel gevallen betalen ze dubbel of zelfs driedubbel voor het maken van een zelfde privé-kopie. De thuiskopieheffing — in feite een belasting op blanco opslagmedia — is niet meer van deze tijd.

Artikel 5 van de EU-Copyright Directive vereist een “billijke compensatie“, maar in dit artikel wordt nergens gesproken over een op apparaten en media gebaseerd stelsel van auteursrechten-heffingen.

Maar de schade aan de rechtenhouders is niet duidelijk aangetoond – er is geen onafhankelijke geloofwaardige studie hierover gepubliceerd. Volgens een TNO-rapport is het omstreden of er überhaupt schade [pdf,p25] wordt geleden. Een Fins onderzoek heeft aangetoond dat het verwijderen van de thuiskopieheffing tot voordeel voor iedereen [pdf,p106] zou leiden.

Finland heeft inmiddels de thuiskopieheffing op digitale apparaten weer afgeschaft. In de “digitale eengemaakte markt” leggen 22 van de 28 EU-lidstaten een heffing op. Het feit dat de regels niet overal in Europa hetzelfde zijn, geeft sommigen een oneerlijk voordeel en belemmert de eerlijke concurrentie.

De Piratenpartij is tegen de thuiskopieheffing: er bestaan betere manieren waarbij de artiesten een marktconforme vergoeding krijgen voor de werken die zij leveren.

Lees meer…

Zorgen om de privacy in slimme steden

door

Onlangs werd Matthijs Pontier geïnterviewd door EenVandaag over ‘slimme steden’. Technologie biedt zeker kansen voor mooie toepassingen, maar door het verdienmodel van bedrijven en de controledrang van overheden wordt het vaak verkeerd ingericht en gebruikt om ons te controleren en manipuleren. Laten we samen in een co-creatie onze ‘slimme stad’ ontwerpen, zodat we de voordelen en risico’s eerlijk delen. De gebruiker is uiteindelijk de beste ontwerper.

Matthijs Pontier (Piratenpartij) in EenVandaag
Matthijs Pontier (Piratenpartij) in EenVandaag over smart cities op 14 november 2019

Democratische controle is nodig

Tijdens de voorbereiding van het interview werden twee voorbeelden genoemd: het ‘Stratumseind Living Lab’ in Eindhoven, en de ‘Schwung’ app, waarmee je het stoplicht laat weten dat je eraan komt. Op beide projecten is veel aan te merken. Bij het Living Lab werd van alles gemeten. Camera’s en sensoren, maar ook social media monitoring, herkomst bezoekers en wifi-tracking werden gebruikt. De politie mocht hier gewoon mee gaan spelen, zonder beleid. Bezoekers werden zo proefdieren voor een politie die naar hartenlust op hen kon experimenteren. Op geen enkele manier werd de privacy geborgd of voorkomen dat gediscrimineerd zou gaan worden. Democratische controle ontbrak.

Ga uit van privacy by design

De ‘Schwung’ app viel vooral op omdat het zo overduidelijk is dat er een privacyvriendelijker en inclusiever alternatief bestaat, waarbij je geen app hoeft te installeren; laat staan daar gegevens aan af te staan. Bij ‘Schwung’ moet je een app installeren zodat het stoplicht weet dat je eraan komt en daarom al van tevoren op groen kan gaan. Deze methode sluit mensen uit die geen app willen installeren, omdat ze bijvoorbeeld niet willen dat hun locatiegegevens, bedoeld of onbedoeld, uiteindelijk bij een fastfoodrestaurant of zorgverzekeraar terechtkomen. Zeven van deze ‘iVRI-stoplichten’ (“intelligente verkeersregelinstallaties”, red.) zouden een miljoen moeten gaan kosten. Voor dat geld kun je ook een aantal verkeerssensoren aanleggen, of thermische camera’s ophangen. Beide meten wel of en hoeveel personen ergens zijn, maar meten niet wie, wanneer, op welke locatie is. Een alternatief met privacy by design is prima beschikbaar en eigenlijk nog een stuk simpeler ook. Schwung is dus een schoolvoorbeeld van hoe het niet moet!

Risico op raciaal profileren

In steden worden natuurlijk al langer veel gegevens over ons vastgelegd. Van sommigen wordt bijgehouden hoeveel huisvuil ze produceren via een ‘huisvuilpas’. Ons reisgedrag wordt vastgelegd via de OV-chipkaart en camera’s met automatische nummerplaatherkenning (ANPR). Recent zijn daar ook de eerste camera’s met gezichtsherkenning aan toegevoegd. Deze worden onder andere al in het OV gebruikt om bepaalde mensen te weren. Ook sommige bodycams worden inmiddels uitgerust met gezichtsherkenning. In een strafrechtdatabase van ‘zware misdrijven’ staan inmiddels gezichten van 1,3 miljoen ‘verdachten van zware misdrijven.’ Aangezien er (gelukkig) bij lange na niet zoveel zware misdrijven worden gepleegd, blijkt duidelijk dat hier veel onschuldige mensen in staan, waaronder veel asielzoekers.

Anonieme data is niet zo anoniem

Veel fabrikanten beweren dat ze gegevens anonimiseren, maar de wetenschap bevestigt dat dit eigenlijk niet bestaat. Wanneer verschillende gegevens van een onbekend individu worden gekoppeld aan een andere gegevens, worden die vaak wel degelijk herleidbaar tot de persoon. En gegevens komen nogal eens op straat te liggen, dus uiteindelijk is het heel moeilijk te garanderen dat je gegevens niet voor hele andere doeleinden gebruikt worden, zelfs al geloof je volledig in de goede intenties van de fabrikant.

Sluipenderwijs wordt de democratie ondermijnd

Daarnaast blijkt er regelmatig sprake van ‘function creep’. Gegevens die eerst voor een bepaald doeleinde gebruikt worden, worden later vaak voor heel andere doeleinden gebruikt. Een recent voorbeeld hiervan zijn de milieucamera’s in Amsterdam. Eerst werden deze enkel gebruikt om vuile dieselauto’s uit milieuzones te weren, maar inmiddels is gebleken dat de politie al jaren meekijkt om verdachten op te sporen, zonder dat dit was bekendgemaakt.

Dat onze gegevens, bedoeld of onbedoeld, bij bedrijven en overheden terechtkomen die eigenlijk niets te maken hebben met de oorspronkelijke toepassing, is een groot probleem.
Zowel overheden als bedrijven gebruiken dit soort gegevens namelijk om ons gedrag te manipuleren. Bedrijven manipuleren ons koopgedrag. Zij maken misbruik van onze zwakheden om ons dingen aan te smeren. Met je locatiegegevens kan een fastfoodketen bijvoorbeeld proberen je een hamburger aan te smeren, net als je van de sportschool komt en daar erg trek in hebt. Terwijl je waarschijnlijk juist geen vette hamburger wilt eten als je net naar de sportschool bent geweest, als je daar van tevoren goed over zou nadenken. Het is zelfs mogelijk dat, op basis van je social media-activiteit, herkend wordt wanneer je in een emotioneel zwak moment bent, omdat je bijvoorbeeld net een vervelend bericht hebt gelezen, en dat je juist dan verleid wordt tot het kopen van iets wat je eigenlijk niet wilt. Dit probleem moet niet onderschat worden. Een kwart van de mensen is koopverslaafd. Met name door online impulsaankopen. Daarnaast is er veel aandacht geweest voor het manipuleren van ons stemgedrag door politieke partijen, bedrijven en opportunisten, door misbruik te maken van grotendeels onbewuste processen. Op deze manier wordt dus ook de democratie ondermijnd.

Geen handel in persoonlijke gegevens

Overheden en (semi-)overheidsinstellingen gebruiken dit soort gegevens vooral om ons te controleren en ‘ons gedrag in goede banen te leiden’. Dit is misschien vaak met de beste bedoelingen, maar hier spelen veel ethische kwesties. Wie bepaalt precies wat goed gedrag is, en waarom?
Wanneer ben je mensen aan het helpen met het bereiken van het doel wat ze zelf willen, en wanneer ben je als overheidsinstantie mensen aan het manipuleren tot doelen die je als overheid misschien voor ogen hebt, maar die helemaal geen doelen zijn van het individu zelf? De apps van verzekeraars die je korting geven als je bijvoorbeeld veilig rijdt of gezond eet en genoeg sport schieten momenteel als paddenstoelen uit de grond. Hiervoor moet je allerlei gegevens delen, en dit betekent dus dat persoonlijke gegevens als handelswaar worden gezien. Terwijl het mensenrecht privacy niet verhandelbaar zou moeten zijn. Net als dat er bijvoorbeeld hele goede redenen zijn dat mensen hun nier niet voor geld mogen verkopen, vanwege het recht op lichamelijke integriteit. Daarnaast kun je je afvragen of mensen met bijvoorbeeld een impulsieve persoonlijkheid niet benadeeld worden door zulke apps, en of het sociale principe achter verzekeren niet verdwijnt, als iedereen uiteindelijk voor zijn eigen risico opdraait.

Maak profiling-algoritmes transparanter

Ook worden gegevens steeds vaker aan elkaar gekoppeld om allerlei risicoprofielen op mensen te plakken. Een recent voorbeeld hiervan is SyRI, waar allerlei mensen als fraudeur worden bestempeld. Vaak ten onrechte, en op een volledig ondoorzichtige manier, op basis van een enorme vergaarbak aan persoonlijke gegevens. Groepen die al zwakker stonden in de samenleving werden veel vaker gedupeerd. Volledig terecht dat hier onlangs een rechtszaak tegen werd gevoerd. Wij zijn erg benieuwd naar de uitspraak, begin 2020.

Bewijslast wordt steeds vaker omgekeerd. Een systeem beschuldigt mensen en vervolgens wordt de bewijslast bij hen gelegd om te bewijzen dat dat niet zo is. De recente toeslagenaffaire laat pijnlijk zijn hoe levens kapotgemaakt kunnen worden door dergelijke valse beschuldigingen. Mensen moesten tienduizenden euro’s onterecht terugbetalen. Soms zelfs een ton. Mensen werden meer dan tien jaar lang in ellende gestort. Sommigen verloren hun huis, of hun auto. Huwelijken liepen stuk. Al die tijd werd hen het gevoel aangepraat dat zij iets fout zouden hebben gedaan. En als zij na jarenlange strijd eindelijk inzage krijgen in hun dossier, krijgen zij dit grotendeels zwartgelakt terug. En ook bij deze affaire bleken mensen die al zwakker stonden in de samenleving, en ook mensen die een niet-Westerse afkomst hadden, relatief veel vaker te worden gedupeerd. Ook bedrijven gebruiken steeds vaker dit soort profiling-algoritmes om beslissingen over mensen te maken, bijvoorbeeld om te bepalen of je een bepaalde lening of verzekering mag hebben. Zowel overheden als bedrijven zullen een totaal andere houding moeten aannemen en transparanter moeten opereren om het vertrouwen bij burgers te herstellen.

Voer verbod in op gezichtsherkenning

Ten slotte kunnen veel andere rechten in het geding komen als gegevens door overheden voor andere doeleinden worden gebruikt. Opsporingsdiensten zullen bijvoorbeeld bijzonder geïnteresseerd zijn om locatiegegevens te gebruiken om een demonstratiedatabase aan te leggen, waarmee ze vervolgens kunnen bepalen of ze mensen extra in de gaten moeten houden, bijvoorbeeld omdat ze wel eens een actie zouden kunnen organiseren om Shell plat te leggen. Wie durft nog te demonstreren als het algemeen bekend is dat je dan het risico loopt in zo’n database terecht te komen? Zeker als hiervoor ook camera’s met automatische gezichtsherkenning worden gebruikt, en als eis voor een demonstratie wordt meegegeven dat je herkenbaar meeloopt, ‘vanwege veiligheidsoverwegingen’? Dit zou een grote inperking van het demonstratierecht betekenen. Op deze manier kom je dan al snel in een totale controlesamenleving terecht, zoals we nu in China al gedeeltelijk zien gebeuren. Het zou dan ook goed zijn nu zo snel mogelijk een verbod op gezichtsherkenning voor handhaving in te voeren, zoals recent al in San Francisco is gebeurd.

Ontwerp volgens open source-principes

Vaak zijn er goede alternatieven beschikbaar, waarbij niet meer persoonlijke gegevens worden verzameld dan nodig. Zo kun je bijvoorbeeld denken aan nummervakparkeren in plaats van kentekenparkeren. Hierbij betaal je anoniem voor een nummervak, in plaats van dat vastgelegd moet worden welke auto, waar, wanneer parkeert. Bovendien maakt dit het parkeersysteem socialer, omdat je ook voor een ander kunt betalen. Bijvoorbeeld voor gasten die bij je op bezoek komen. Om privacy by design goed toe te passen is het noodzakelijk dat open source-principes worden toegepast, zodat iedereen kan controleren dat het systeem inderdaad zo werkt als wordt beweerd.

Bewoners de baas in de slimme stad

De ‘slimme stad’ is uiteindelijk een technologisch systeem dat bestaat rondom mensen. Om te zorgen dat deze technologie de belangen van deze mensen dient, is het belangrijk dat bewoners aan tafel zitten bij het ontwerp van de slimme stad. Ontwerp de stad samen met en in co-creatie met alle belanghebbenden. De gebruiker is uiteindelijk de beste ontwerper. Bovendien maakt dit mensen direct meer bewust van de technologie om hen heen en hoe gegevens gebruikt zouden kunnen worden om hen te beïnvloeden. Dit ‘data-bewustzijn’ is belangrijk om samen betere beslissingen te maken over hoe we met de gegevens om willen gaan die we uiteindelijk samen produceren.

Frankrijk presenteert uploadfilter-wetgeving, “vergeet” gebruikersrechten

door

De EU-lidstaten hebben tot juni 2021 de tijd om de nieuwe auteursrechtenrichtlijn en het beruchte artikel 17, het uploadfilter, in hun nationale wetgeving te implementeren. Frankrijk, de meest fervente voorstander van artikel 17, heeft blijkbaar geen tijd te verliezen. De Franse regering heeft zojuist een nieuw wetsontwerp ingediend dat onder andere bedoeld is om artikel 17 van de auteursrechtenrichtlijn ten uitvoer te leggen.

Het is belangrijk om de tenuitvoerlegging van de auteursrecht wetgeving in Frankrijk te volgen, ongeacht waar u zich ook bevindt in de EU: omdat het waarschijnlijk het worst-case scenario is van hoe artikel 17 zich zou kunnen ontwikkelen als de rechtenhouders ten volle hun zin doordrukken. Tijdens de onderhandelingen over de hervorming van het auteursrecht heeft Frankrijk altijd gediend als spreekbuis van de entertainment-industrie. In dit opzicht hoeft het geen verrassing te zijn dat de Franse regering de nieuwe auteursrechtsregels interpreteert op de manier die het gunstigst is voor grote rechtenhouders. President Emmanuel Macron kwam persoonlijk tussenbeide bij Angela Merkel om de steun van Duitsland voor uploadfilters te verkrijgen, hoewel deze duidelijk in strijd zijn met het Duitse regeerakkoord.

Toch zou de vermetelheid waarmee het Franse wetsontwerp voorbijgaat aan de waarborgen die in de EU-richtlijn betreffende het auteursrecht zijn opgenomen om de gebruikerrechten te beschermen, zelfs voor de meest cynische waarnemer verbijsterend moeten zijn. Het Franse wetsontwerp is nog niet door het parlement aangenomen; er is nog een kans om het te verbeteren. Maar daar de overgrote meerderheid van de Franse europarlementsleden over de partijgrenzen heen voor de Europese auteursrechtenrichtlijn heeft gestemd, valt er niet veel goeds te verwachten.

Demo Tim Lueddemann Emuo Star4-Copy
Photo: (cc) by-nc-sa Tim Lüddemann • Protester: Emuolia Star

Culturele soevereiniteit!?

Het nieuwe wetsontwerp inzake “audiovisuele communicatie en culturele soevereiniteit in het digitale tijdperk” bevat een hele reeks bepalingen naast het auteursrecht, waaronder de bescherming van minderjarigen en de regulering van videostreamingplatforms zoals Netflix. De titel van het wetsontwerp etaleert de mentaliteit van de Franse wetgevers. De handhaving van het auteursrecht in het belang van particuliere amusementsbedrijven wordt hier gepresenteerd als een kwestie van Franse soevereiniteit. Artikel 17 wordt voorgesteld als een maatregel om de Europese amusementsindustrie te steunen in haar conflicten met Amerikaanse technologiebedrijven. In deze strijd voor “culturele soevereiniteit” is er nauwelijks plaats voor de belangen van de gebruikers.

Deze blogpost beschouwt het deel van het wetsontwerp dat betrekking heeft op de tenuitvoerlegging van artikel 17 van de richtlijn auteursrecht (te vinden op de bladzijden 28 tot en met 34 van het wetsontwerp). Dit deel bestaat uit vier hoofdstukken, die respectievelijk betrekking hebben op de definitie van de betrokken platforms, hun verplichtingen, transparantie en gebruikersrechten. De titel van het laatste hoofdstuk is echter een aanfluiting, omdat het simpelweg voorbijgaat aan de meeste gebruikersrechten die in artikel 17 worden toegekend. Dit is vooral onsmakelijk omdat de meeste van deze waarborgen tegen het einde van de onderhandelingen in de tekst van de richtlijn zijn opgenomen om te reageren op de massale protesten tegen de mogelijk desastreuze gevolgen van het uploadfilterstelsel voor fundamentele rechten als de vrijheid van meningsuiting.

Definitie van ‘platform’

Ondanks alle verzoenende verklaringen van voorstanders van artikel 17 dat de richtlijn alleen gericht is op grote sociale mediabedrijven zoals YouTube en Facebook, probeert het Franse wetsontwerp de nieuwe regelgeving uit te breiden naar zoveel mogelijk platforms. De definitie in hoofdstuk 1 van het ontwerp komt in grote lijnen overeen met die van de EU-richtlijn. Deze definitie is alom bekritiseerd omdat ze te vaag is. Het Franse ontwerp had dit kunnen verhelderen door onduidelijke termen te specificeren, zoals “grote hoeveelheden” auteursrechtelijk beschermde naar een platform geüploade content. In plaats daarvan wordt in het Franse wetsontwerp voorgesteld om in een afzonderlijk algemene maatregel van bestuur te bepalen wat onder “grote hoeveelheden” moet worden verstaan.

Er is echter één belangrijk verschil: De definitie omvat niet alleen platforms die direct profiteren van het uploaden van auteursrechtelijke content door gebruikers, maar ook platforms die dat indirect doen. Platforms waarvan het bedrijfsmodel niet gebaseerd is op toegang tot auteursrechtelijke content (bijvoorbeeld door advertenties direct naast die content te plaatsen), maar die desondanks uploads toch toestaan. Een voorbeeld hiervan is de dating-app Tinder, die gebaseerd is op een freemium-businessmodel, waarbij gebruikers kunnen betalen voor extra functionaliteit die hun datingprofielen meer zichtbaarheid geeft. Deze winst is duidelijk niet direct afkomstig van auteursrechtelijke uploads (profielfoto’s), maar tegelijkertijd is het duidelijk dat Tinder zonder foto’s niet zou werken. Men zou dus kunnen stellen dat Tinder indirect winst haalt uit het organiseren van de geüploade afbeeldingen.

De EU-richtlijn noemt indirecte winst wel in de overwegingen, die niet bindend zijn, maar niet in de wettelijke definitie. Het lijkt erop dat de Franse regering selectief heeft gewinkeld in de overwegingen, wanneer deze van pas komen voor de entertainment-industrie. In het Franse wetsontwerp ontbreekt bijvoorbeeld de belangrijke verduidelijking (die Tinder zeker van de definitie zou uitsluiten) dat alleen platforms die concurreren met gelicentieerde streamingplatforms voor hetzelfde publiek onder de definitie moeten vallen.

Verplichtingen voor platforms

De kern van het voorstel is hoofdstuk 2, dat grotendeels identiek is aan de bepalingen in artikel 17 van de Auteursrechtenrichtlijn. Platforms die onder de definitie in hoofdstuk 1 vallen zijn rechtstreeks aansprakelijk voor inbreuk op het auteursrecht door hun gebruikers. Zij kunnen deze aansprakelijkheid alleen voorkomen als zij kunnen aantonen dat zij alles in het werk hebben gesteld om licentieovereenkomsten met de rechtenhouders te sluiten en de door de rechtenhouders geïdentificeerde werken te blokkeren wanneer de gebruikers deze proberen te uploaden. In de eerste drie jaar van hun bestaan gelden iets minder strenge eisen voor startende ondernemingen, zoals bepaald in de EU-richtlijn.

Het Franse wetsontwerp bepaalt ook dat de rechtenhouders volledig vrij moeten kunnen beslissen of zij al dan niet een licentie aan een platform willen aanbieden. Frankrijk boort alle hoop de grond in dat de in Duitsland besproken oplossing in de vorm van een soort verplichte standaardlicentie in heel Europa zou kunnen slagen. Volgens het Franse wetsontwerp is het duidelijk dat wanneer een rechtenhouder weigert een licentie te verkopen aan een platform, dit platform gebruik moet maken van uploadfilters. Dit is vooral van belang omdat de Duitse regering beloofd heeft om met andere Europese landen samen te werken om een oplossing te vinden waarvoor geen uploadfilter nodig is. Frankrijk, een van de grootste en belangrijkste lidstaten, is duidelijk niet geïnteresseerd in een dergelijke oplossing.

Copyright icon TDM

Transparantie

Hoofdstuk 3 bevat een aantal transparantieverplichtingen waaraan platforms moeten voldoen ten opzichte van de rechtenhouders (en natuurlijk niet ten opzichte van de gebruikers!). Zij moeten de rechtenhouders informeren over de maatregelen die zijn genomen om de uploads van gebruikers te blokkeren en over het rechtmatig gebruik van gelicentieerde content. Het belangrijkste verschil met de EU-richtlijn is dat het Franse wetsontwerp duidelijk maakt dat platforms geen bedrijfsgeheimen hoeven te onthullen om te voldoen aan de transparantieverplichtingen. Deze beperking van de transparantie brengt grote risico’s met zich mee voor het publiek, dat afhankelijk is van transparantie om de werking van de uploadfilters te onderzoeken die door particuliere bedrijven worden gebruikt om mogelijke grondrechtelijke problemen op het spoor te komen. Het is duidelijk dat platforms niet vrijwillig de werking van hun uploadfilters zullen prijsgeven en zich zullen verschuilen achter het standpunt dat deze filters bedrijfsgeheimen zijn. Blijkbaar is het voor Frankrijk niet genoeg om auteurs het recht te geven om de informatiestroom te stoppen, maar nog belangrijker voor hen om bedrijven het recht te geven om de informatiestroom te stoppen.

Gebruikersrechten

Het enige van hoofdstuk 4 dat strookt met de richtlijn is de titel. Herinnert u zich nog dat de Europese Commissie verkondigde dat uw memes veilig zullen zijn? Memes zouden niet worden geblokkeerd, zo beweerde de Commissie, omdat artikel 17 de uitzonderingen voor parodie, karikatuur, pastiche en citaten verplicht stelt en duidelijk maakt dat de lidstaten ervoor moeten zorgen dat de gebruikers in de praktijk kunnen blijven rekenen op deze uitzonderingen. Ook wordt gesteld dat platforms niet kunnen worden gedwongen om in het algemeen alle uploads van gebruikers te monitoren (wat onontbeerlijk is voor een eventuele uploadfilter) en dat legale uploads niet geblokkeerd mogen worden als gevolg van de toepassing van artikel 17.

Blijkbaar is Frankrijk al deze waarborgen in zijn wetsontwerp glad “vergeten”. Ze komen eenvoudigweg niet voor in het voorstel. De uitzonderingen op het auteursrecht onder de Franse wetgeving blijven volledig onveranderd hetzelfde, hoewel er duidelijke leemten zijn in de toepassing ervan op online-platforms, bijvoorbeeld bij het citeren van videomateriaal. Bovendien heeft Frankrijk geen regels ingevoerd om ervoor te zorgen dat deze auteursrechtelijke beperkingen in de praktijk worden toegepast wanneer gebruikers iets naar een platform uploaden en de content tegen onterechte blokkeringen wordt beschermd. In plaats van duidelijk te bepalen dat platforms de auteursrechtelijke beperkingen in hun gebruiksvoorwaarden moeten respecteren, zoals de richtlijn voorschrijft, schrijft het Franse wetsontwerp alleen maar voor dat platforms de gebruikers in grote lijnen moeten informeren over het bestaan van uitzonderingen op het auteursrecht in de Auteurswet. De relevante onderdelen van artikel 17, waarin staat dat de platforms de gebruikers daadwerkelijk in staat moeten stellen om van deze uitzonderingen gebruik te kunnen maken en dat dergelijke rechtmatige content niet mag worden geblokkeerd, ontbreken volledig.

Als u het gedeelte van het Franse wetsontwerp met de creatieve titel “gebruikersrechten” leest, wordt één ding duidelijk: content die auteursrechtelijk beschermd materiaal bevat, wordt eerst geblokkeerd. Gebruikers kunnen pas gebruik maken van auteursrechtelijke beperkingen als ze actief klagen nadat hun content is geblokkeerd. Het is natuurlijk volkomen zinloos als een reactie Gif of zelfs een Livestream dagen later wordt vrijgegeven nadat ze zijn gepubliceerd. De aantasting van de vrijheid van meningsuiting is dan al een feit. Het is dan ook niet verwonderlijk dat zeer weinig gebruikers ooit gebruik maken van klachtenmechanismen wanneer platforms deze aanbieden. Maar in het Franse wetsontwerp is een dergelijke klachtenregeling van het platform echter de enige bescherming van de gebruikersrechten. De procedure is dus heel duidelijk: eerst blokkeren, dan pas vragen stellen. Fatale fouten van volledig geautomatiseerde uploadfilters worden dus nog steeds in de hand gewerkt.

Mocht dit alles nog niet erg genoeg zijn, dan volgt er nog een laatste klap in het gezicht van de gebruikers. Indien zij (of de rechtenhouders) niet tevreden zijn over de uitkomst van de klachtenprocedure van het platform, moeten zij hun klacht richten aan de nieuw opgerichte toezichthouder ARCOM, de directe opvolger van HADOPI. HADOPI staat bekend als instantie die verantwoordelijk is voor het handhaven van de beruchte anti-grondrechtelijke “three strikes”-regel, die van Franse internetgebruikers de verbinding zou kunnen afsluiten bij herhaalde inbreuk op het auteursrecht. Frankrijk had nauwelijks een meer bevooroordeelde instantie kunnen vinden om geschillen tussen gebruikers en rechtenhouders te beslechten.

De slag om het auteursrecht gaat de tweede ronde in

Het Franse wetsontwerp bevestigt de ergste zorgen over de gevolgen van de Europese auteursrechtrichtlijn. De meest strikte vorm van uploadfilters wordt toegepast en alle waarborgen die op het laatste moment zijn ingevoerd in antwoord op de massale protesten van het publiek worden eenvoudigweg genegeerd bij de nationale implementatie. Het is moeilijk voor te stellen dat een dergelijke selectieve implementatie van een EU-richtlijn door de rechter zou worden geaccepteerd, maar voordat het tot een rechtszaak kan komen, is zou er al veel schade zijn aangericht. De kleinere lidstaten kijken vaak naar Duitsland of Frankrijk om nieuwe EU-richtlijnen over te nemen. Dus het gevaar is groot dat Frankrijk met zijn voortvarendheid de norm voor de handhaving van het auteursrecht in de hele EU kan bepalen. De Europese Commissie zou Frankrijk moeten herinneren aan zijn verplichting om de volledige richtlijn ten uitvoer te leggen, en niet alleen die bepalingen te kiezen die de entertainment-industrie ten goede komen. Maar zolang een Franse EU-commissaris verantwoordelijk is voor het auteursrecht, is die kans daarop miniem.

Het is dus opnieuw aan de gebruikers, die de noodklok moeten luiden om deze gevaarlijkste versie van artikel 17 tot op heden te voorkomen! Het Franse parlement kan dit wetsontwerp in zijn huidige vorm nog tegenhouden. We moeten dan ook druk blijven uitoefenen op andere Europese regeringen om dit vreselijke voorbeeld niet te volgen en de gebruikersrechten te respecteren.

Voor zover mogelijk bij wet, heeft de maker afstand gedaan van alle auteursrechten en verwante of naburige rechten op dit werk.

Blog van voormalig Europarlementariër Julia Reda: ‘France proposes upload filter law, “forgets” user rights‘, oorspronkelijk gepubliceerd op 6 december 2019. Vertaling door Wietze Brandsma.

Lang leve de kenniseconomie!

door

In het eindspel van de Copyright Directive namen de mediabedrijven hun creatieve collega’s nog flink te grazen, door het laten schrappen van clausules die de rechten van creatieve makers op een eerlijke compensatie door mediabedrijven zouden moeten beschermen. De realiteit is echter dat de Copyright Directive altijd slecht zou zijn voor auteurs, journalisten en artiesten.

Het zal voor creatieve makers de mogelijkheden beperken, doordat de verplichte uploadfilters onafhankelijke media- en technologiebedrijven uit de markt zullen drukken, wegens de torenhoge kosten ervan en desondanks nog steeds de enorme risico’s op aansprakelijkheid.

Op de korte termijn zullen grote mediabedrijven profiteren door het uitschakelen van kleine concurrenten en ze op te kopen, maar dat voordeel zal snel vervliegen. De Amerikaanse technologiereuzen zullen alleen maar groter en moeilijker te temmen worden.

Europees Parlement dient belangen grote bedrijven

Het Europees Parlement heeft er op 26 maart 2019 voor gekozen om auteursrechtexperts te negeren, de speciale VN-rapporteur voor de vrijheid van meningsuiting te negeren, en vooral uw stem te negeren en heeft voor uploadfilters en ‘linktaks’ gestemd.

David Kaye Upload Filters

Gastauteur Menso Heus heeft op Follow the Money al de argumentatie weerlegt waarop Jan Kuitenbrouwer de legitieme argumenten van de tegenstanders in twijfel trekt. Het symptoom mag dan Silicon Valley zijn, maar het probleem is dat het om diepgewortelde belangen van de copyright-industrie gaat.

Europeanen hebben het recht om deel te nemen aan de processen van de EU. Het Europees Parlement heeft meer invloed dan ooit op zaken als databescherming en intellectueel eigendom. Ga vooral stemmen op 23 mei: de Europese burgers hebben nu juist meer macht!

Kuitenbrouwer noemt in zijn lofzang op het uploadfilter ook de Piratenpartij. Wij hebben de Nederlandse burgers op de hoogte kunnen houden van de onderhandelingen achter gesloten deuren in het trilogen overleg, dankzij Julia Reda die namens de Duitse Piraten in het Europarlement zit.

Het auteursrecht is de uitzondering, het publieke domein de regel

Om gelijk maar een misverstand recht te zetten: het auteursrecht is niet bedoeld om makers te compenseren voor elk gebruik van hun werk. Wetten zijn bedoeld om de gemeenschap te dienen, en met de Auteurswet is het niet anders. Het auteursrecht is bedoeld om de creatieve makers in staat te stellen bij te dragen aan het algemeen cultuurgoed, het zgn. ‘publieke domein’. Het vrij mogen gebruiken en delen van kennis en cultuur is de normale situatie. Maar dat publieke belang wordt niet gediend, tenzij er beperkingen zijn aan het auteursrecht waardoor nieuwe generaties op de eerdere bijdragen kunnen bouwen en becommentariëren. De Piratenpartij wil het auteursrecht hervormen zodat het ten goede komt aan auteurs en artiesten, in plaats van aan de copyright-industrie.

De economie van het intellectuele eigendom werkt niet in het voordeel van artiesten. Auteursrecht-monopolies herverdelen het inkomen naar boven. De financiële voordelen komen vooral ten goede aan uitgevers en platenmaatschappijen. Het verlenen van steeds meer monopolie rechten aan ‘Intellectual Property‘-rechtenhouders is voor wetgevers een valkuil van een op geloof gebaseerde voodoo-economie. Het commerciële nut van een monopolie op een boek heeft een kortere houdbaarheid dan het werkelijk door het auteursrecht verleende monopolie.

Nieuws dat je niet mag delen…

Dat u een stuk op Follow the Money kunt lezen, komt omdat Follow the Money op innovatieve wijze de kracht van het internet benut, namelijk: ‘community building‘. Betalende abonnees die u kennis laten maken met Follow the Money door een courtesy-link te delen. Het is maar de vraag of dat in de toekomst ook zo blijft.

Volgens artikel 15 (voorheen artikel 11), de beruchte ‘linktaks’, vallen teksten die meer dan “enkele woorden of zeer korte fragmenten” uit een nieuwsverhaal bevatten onder een nieuwe vorm van exclusieve rechten voor nieuwsuitgevers, en moeten ze worden gelicentieerd en betaald door degene die de tekst citeert. Erger nog, het uiteindelijke ontwerp bevat geen uitzonderingen om kleine en niet-commerciële diensten, waaronder ook uw persoonlijke blog, te beschermen. Het ontwerp geeft nieuwsbedrijven niet alleen het recht om links naar hun artikelen in rekening te brengen — het geeft hen ook het recht om links naar die artikelen te verbieden (waar zo’n link een citaat uit het artikel bevat) zodat websites critici die over hun artikelen schrijven de mond kunnen snoeren.

De ervaring met soortgelijke wetten in Duitsland en Spanje doet ernstige twijfels rijzen over de verwachte voordelen, terwijl de negatieve gevolgen zeer reëel zouden zijn. Ondernemers zullen aarzelen om nieuwe projecten te starten. Europa zal elke kans verliezen om een belangrijke rol te spelen op het wereldtoneel.

Monopolies zijn het probleem

Alleen grote Amerikaanse internetbedrijven zoals Google of Facebook hebben de technologie en de middelen om de vereiste uploadfilters te bouwen. Het ‘Content-ID’-systeem op YouTube heeft 100 miljoen dollar gekost, een zeer beperkt copyrightfilter dat alleen naar video’s kijkt en alleen inzendingen blokkeert van een selecte groep van vooraf gescreende rechtenhouders.

Europese bedrijven zullen dus gedwongen worden om hun gegevens aan hen over te dragen, waardoor de onafhankelijkheid van de Europese technologie-industrie en de privacy van onze gebruikers in gevaar komt. Onze Europese bedrijven zullen worden gehinderd in hun vermogen om te concurreren of zullen bepaalde markten volledig moeten opgeven.

Daarom is de Copyright Directive — die kleine ondernemingen die de dominantie van grote Amerikaanse technologiebedrijven zouden kunnen doorbreken zal wegvagen — zo’n catastrofe. We hebben een krachtige vorm van mededingingsbeleid nodig die verder gaat dan alleen maar het beboeten van bedrijven: een die overgaat tot het daadwerkelijk opsplitsen van bedrijven.

Artiesten worden flink te grazen genomen

Consolidatie in de markt zal de positie van auteurs, journalisten en artiesten verzwakken. Het geeft grote pers- en media-uitgevers een dominante marktpositie, die wordt verergerd doordat zij daardoor ook monopsonie-macht uitoefenen, een ‘monopolie op inkoop’. Terwijl een monopolie bedrijven de controle geeft om prijzen voor de consument vast te stellen, stelt een monopsonie bedrijven in staat om een lagere compensatie vast te stellen dan de prijs die nodig is om een goed te produceren. Wat dat betekent kun je zien in de fotojournalistiek. Na de fusie van ANP en Hollandse Hoogte, kreeg het ANP een monopolie op persfotografie, en legt het de fotojournalisten lagere tarieven op.

Eventuele meevallers die mediabedrijven maken zouden naar hun leidinggevenden en aandeelhouders gaan, niet naar de artiesten die geen ander alternatief zouden hebben dan het maar te slikken en te aanvaarden wat hen wordt aangeboden.

Wat kunnen we doen?

Ten eerste moet de wetgevers in de EU een duidelijke definitie geven van de beschikbare rechten om bestaande content te gebruiken. Dit kan worden bereikt door een verplichte uitzondering op het auteursrecht op te nemen voor niet-commercieel gebruik door particulieren. De rechtenhouders mogen niet de bevoegdheid krijgen om uploads van gebruikers die onder dergelijke of enige andere uitzondering vallen, te verwijderen of te blokkeren.

Ten tweede moeten gebruikers toegang hebben tot transparante informatie over de werking van de maatregelen die door platforms worden toegepast met betrekking tot de content van de rechtenhouder. Deze informatie moet verifieerbaar zijn voor de betrokken gebruikers en uploaders moeten over zinvolle manieren beschikken om verwijderings- of filteracties te betwisten.

Wat echt kan helpen is het reguleren van de advertentiemarkt. Hoewel het niet wordt betwist dat de advertentie-inkomsten zijn verschoven van kranten naar internetplatforms, is dat niet het gevolg van auteursrechten. Het versterken van de privacy-wetgeving om gerichte advertenties te beperken, zou veel meer doen om de onevenwichtigheid in de advertentiemarkt te verhelpen.

In de kenniseconomie is vrije toegang tot informatie essentieel. Herstel het evenwicht in de intellectuele eigendomsrechten om innovatie en ondernemerschap te stimuleren. Herstel van concurrerende markten zal de groei en de productiviteit stimuleren. Gezien de machtsverhouding tussen kleine en grote bedrijven, zou de mededingingsautoriteit ook monopsonie-macht moeten onderzoeken.

VotePirate StemPiraat

EU-Raad geeft groen licht voor de meest extreme versie van artikel 13

door

Blog van Europarlementariër Julia Reda: Council ready to continue negotiations on the worst version of Article 13 yet, oorspronkelijk gepubliceerd op 8 februari 2019. Vertaling door Wietze Brandsma.

Afgelopen vrijdagavond hebben de nationale regeringen van de EU het akkoord overgenomen dat Frankrijk en Duitsland hebben bereikt over de omstreden EU-auteursrechtrichtlijn die eerder deze week was uitgelekt.

De knieval van de Duitse regering voor Frankrijk maakte een einde aan de patstelling. Helaas heeft het niet geholpen dat Malta en Slowakije zich hebben aangesloten bij Italië, Polen, Nederland, Zweden, Finland en Luxemburg, die eerder tegen de huidige stand van de richtlijn hadden gestemd.

Dit nieuwe standpunt van de Raad is in feite extremer dan eerdere versies, waarbij alle platforms ouder dan drie jaar automatisch alle uploads van hun gebruikers moeten censureren en zelfs de nieuwste bedrijven onredelijk belast worden (zie de vorige blogpost met een analyse van de deal).

Deutschland Koalitionsvertrag 2018De Duitse conservatief-sociaaldemocratische regering schendt nu overduidelijk haar eigen regeerakkoord, dat uploadfilters tegen inbreuk op het auteursrecht als disproportioneel afwijst. Deze schending van het coalitieverdrag zal met name bij veel jonge kiezers vlak voor de Europese verkiezingen in mei niet goed vallen. Inmiddels hebben prominente leden van beide Duitse regeringspartijen zich aangesloten bij de protesten tegen uploadfilters.

De overeenkomst in de Raad effent de weg voor een laatste onderhandelingsronde met het Parlement in de loop van volgende week, voordat het hele Europees Parlement en de Raad over de definitieve overeenkomst stemmen.

Het is nu aan jou om contact op te nemen met jouw Europarlementsleden, om hun kantoren in hun kiesdistricten te bellen en zo veel mogelijk van hun verkiezingscampagnes te bezoeken! Vraag hen om een auteursrechtovereenkomst te verwerpen die jouw rechten schendt om volledig legale creaties zoals parodieën en recensies online te delen, en die maatregelen bevat zoals de linktaks die jouw toegang tot het nieuws zal beperken en kleine online kranten van hun middelen van bestaan berooft.

Vlak voor de Europese verkiezingen kunnen jullie stemmen niet worden genegeerd! Sluit je aan bij de meer dan 4,6 miljoen ondertekenaars van de grootste Europese petitie ooit en vertel jouw volksvertegenwoordigers: Als u het internet stukmaakt en artikel 13 aanneemt, zullen wij u niet herkiezen!

Als u het internet stukmaakt en artikel 13 aanneemt, zullen wij u niet herkiezen. Tweet dit!

➡️ #SaveYourInternetJe kunt je Europarlementsleden snel en eenvoudig e-mailen met behulp van deze tool op SaveYourInternet.eu.

Copyright keyhole EU reloaded

Voor zover toegestaan bij wet, heeft de maker afstand gedaan van alle auteursrechten en verwante of naburige rechten op dit werk.