Piratenpartij

voor een vrije informatiesamenleving

Redactie

De onderhandelingen over EU-terreurfilters: de stand van zaken

door Reageer

Blog van Europarlementariër Patrick Breyer: “Die EU-Terrorfilter-Verhandlungen: Der Stand der Dinge [aktualisiert am 11.03.2020]“. Vertaling door Elbert Kaan, ambassadeur Piratenpartij.

Momenteel vinden er triloogonderhandelingen plaats over de “Preventie van de verspreiding van terroristische content op het internet”, die onder meer zouden kunnen leiden tot de invoering van uploadfilters.

Met een reeks besprekingen in achterkamertjes bereiden het Europees Parlement en de Raad (als vertegenwoordigers van de regeringen) een definitieve tekst voor die voor beide instellingen een meerderheid kan krijgen. Het is de laatste kans om wijzigingen aan te brengen voordat de verordening wordt aangenomen. De bijeenkomsten zijn in oktober begonnen. Ik doe mee als schaduwrapporteur voor mijn fractie.

Laten we daarom de meest controversiële verschillen tussen de standpunten van de Commissie, de Raad en het Parlement onder de loep nemen en uitleggen wat dit voor u betekent:

Wat de Commissie en de Raad willen

Terroristische content moet niet alleen worden verwijderd van platformen die gebruikersuploads openbaar maken, maar ook van elektronische communicatiediensten (voorstel van de Commissie) en clouddiensten.

Wat het Parlement wil

Terroristische content mag alleen worden verwijderd van platformen die gebruikersuploads openbaar maken.

Wat dit voor u betekent

Terroristische content mag alleen worden verwijderd van platformen die gebruikersuploads openbaar maken.

Commissie/Raad

Hosting-serviceproviders moeten de content binnen 1 uur na ontvangst van een aanwijzing verwijderen of blokkeren.

Parlement

Hosters moeten de content binnen 1 uur na ontvangst van een bestelling verwijderen of blokkeren, behalve in het geval van “de facto onmogelijkheid buiten de controle van de hostingprovider, met inbegrip van technische of operationele redenen”; waarschuwing 12 uur voor het eerste verzoek om verwijdering.

Betekenis

Individuele personen of kleine organisaties zouden wellicht belangrijke internetplatforms uit de lucht moeten halen, omdat ze niet in staat zijn rond de klok binnen een uur verzoeken te verwerken en uit te voeren.

Commissie/Raad

Het verwijderen of blokkeren van terroristische content kan ook worden opgedragen als de content wordt gebruikt voor onderwijs of kunst, voor de pers of voor onderzoeksdoeleinden of met het oog op bewustmaking van terroristische activiteiten.

Parlement

Geen verwijdering of blokkering van educatieve content, door de pers gepubliceerde kunst, verspreid voor onderzoeksdoeleinden of met het oog op bewustmaking van terroristische activiteiten.

Betekenis

Berichten in de media over terroristische aanslagen zouden kunnen verdwijnen als de Commissie haar standpunt handhaaft. Videoarchieven die oorlogsmisdaden documenteren, zoals bijvoorbeeld in Syrië, verdwijnen op deze manier, wat kan leiden tot straffeloosheid voor de daders. Spanje heeft in het verleden kunstenaars vervolgd voor satirische voorstellingen, wat ook zou kunnen leiden tot het verwijderen of blokkeren van opnames van dergelijke voorstellingen.

Commissie/Raad

Het staat de lidstaten vrij te bepalen welke autoriteit de verwijdering of blokkering van de content mag gelasten.

Parlement

Alleen een juridisch of functioneel onafhankelijke administratieve autoriteit kan opdracht geven tot het verwijderen of blokkeren van de content.

Betekenis

Als een blokkeringsautoriteit niet onafhankelijk hoeft te zijn, kunnen de ministers zelf opdracht geven tot het verwijderen of blokkeren van politiek ongewenste content – met inbegrip van ministers van rechtse autoritaire regeringen.

Commissie/Raad

De bevoegde autoriteiten van een lidstaat kunnen content van webhosters overal in de EU verwijderen of blokkeren (voorstel van de Commissie).

Parlement

De autoriteiten van een lidstaat kunnen content van in hun eigen land gevestigde webhosters verwijderen of blokkeren en contact opnemen met het land van vestiging van buitenlandse providers.

Betekenis

Als het voorstel van de Commissie doorgaat, kan de content die voor u van belang is, verwijderd zijn of geblokkeerd als gevolg van orders van lidstaten met populistische, autoritaire regeringen. In het verleden is bijvoorbeeld gebleken dat Hongarije en Polen de rechtsstaat niet respecteren. Naar verluid wilde Frankrijk ook een te grote hoeveelheid content laten verwijderen.

Commissie/Raad

De EU-autoriteiten kunnen met een wereldwijde reikwijdte content volledig laten verwijderen (bijvoorbeeld een Amerikaanse provider verplichten om content te verwijderen van Amerikaanse burgers die daar volkomen legaal is).

Parlement

Providers kunnen aan verwijderingsopdrachten voldoen door de toegang tot content “in alle EU-lidstaten” te blokkeren zonder deze volledig te verwijderen (met wereldwijde reikwijdte).

Betekenis

Het verwijderen van content met een wereldwijde reikwijdte kan ertoe leiden dat autoritaire staten zoals Turkije, Rusland, Saoedi-Arabië of China beginnen met het verwijderen van content die volledig legaal en legitiem is in Europa.

Commissie/Raad

De hosters bepalen zelf of ze de content naar aanleiding van een “kennisgeving” van een politie-instantie verwijderen of blokkeren.

Parlement

De autoriteiten bevelen het blokkeren van illegale content in een ordelijke, grondwettelijke procedure of onthouden zich van maatregelen (geen “aanwijzingen” voor onderzoek).

Betekenis

“Kennisgevingen” aan hosters zouden leiden tot het verwijderen of blokkeren van content die volkomen legaal is en slechts in strijd met de regels van de particuliere hoster; deze regels en de beslissingen van hun werknemers kunnen arbitrair zijn.

Commissie/Raad

Hosters gebruiken geautomatiseerde uploadfilters om verdachte terroristische content te identificeren en te blokkeren.

Parlement

Hosters moeten niet verplicht worden om geautomatiseerde uploadfilters te gebruiken of om de content van gebruikers op hun platformen in het algemeen te controleren.

Betekenis

Geautomatiseerde uploadfilters zijn censuurmachines waarvan bewezen is dat volledig legale content (bijv. documentatie van mensenrechten-schendingen in burgeroorlogen) geslachtofferd wordt. Zelfs een filter met een extreem hoge hitrate van 99% zou veel meer legale dan illegale content verwijderen, aangezien terroristisch materiaal uiterst zeldzaam is in vergelijking met het totale materiaal van de uploads.

Blokkeren van content en de gevolgen

Mijn grootste zorg met betrekking tot het standpunt van het Parlement blijft de flexibiliteit van de ultrakorte “één uur”-periode voor het verwijderen of blokkeren. Veel ondernemingen hebben niet de middelen om binnen een uur te reageren op verzoeken (zelfs ‘s nachts). We willen niet dat internetdiensten worden afgesloten.

De triloog zal zich met name richten op de verdediging van de amendementen van het Parlement ter bescherming van de vrijheid van meningsuiting op het internet. De Commissie heeft zich tot nu toe niet bereid getoond de door het Parlement gevraagde amendementen te aanvaarden. Triloogonderhandelingen dreigen tot gevaarlijke compromissen te leiden.

Ondanks de verbeteringen die het Europees Parlement heeft aangebracht, heb ik nog steeds fundamentele twijfels over de vraag of deze verordening terrorisme daadwerkelijk zal voorkomen. Zelfs als terroristische content tot meer terrorisme zou leiden (wat twijfelachtig is), zijn blokkeringsopdrachten te gemakkelijk te omzeilen. Er kan worden aangenomen dat de traditionele platforms alleen lokaal zullen blokkeren wanneer zij opdrachten ontvangen. De verordening verplicht hen niet om “terroristische content” daadwerkelijk te verwijderen, maar alleen om deze te blokkeren voor gebruikers in de EU. Het is technisch eenvoudig om dergelijke geo-blokkering te omzeilen, bijvoorbeeld door gebruik te maken van buitenlandse proxyservers. Bovendien schakelen terroristische groeperingen steeds vaker over van traditionele platforms naar gecodeerde privécommunicatiekanalen of alternatieve platforms die zich niet schikken naar Europese verwijderingsopdrachten. De verspreiding van terroristische propaganda zal door deze verordening dus nauwelijks worden beteugeld.

Tijdspad

Het huidige schema van de triloogonderhandelingen:

  • Eerste Triloog: 17/10/2019
  • Technische onderhandelingen: 4-6/11/2019
  • Technische onderhandelingen: 11/11/2019
  • Tweede Triloog: 20/11/2019
  • Technische onderhandelingen: 21-22/11/2019
  • Technische onderhandeling: 05/12/2019
  • Technische onderhandeling: 09/12/2019
  • Derde Triloog: 12/12/2019
  • Interne vergadering: 22/01/2020
  • Technische onderhandelingen: 23/01/2020
  • Interne vergadering: 30/01/2020
  • Technische onderhandelingen: 03/02/2020
  • Schaduwvergadering: 11/02/2020
  • Interne vergadering: 17/02/2020
  • Technische onderhandelingen: 18/02/2020
  • Schaduwvergadering: 19/02/2020
  • Technische onderhandelingen: 03/03/2020
  • Schaduwvergadering 16/03/2020 – uitgesteld wegens coronavirus, nog geen vervangingsdatum
  • Vierde Triloog: 18/03/2020 – uitgesteld vanwege het Coronavirus, nog geen vervangingsdatum

De onderhandelaars

Het Parlement zal in de triloogonderhandelingen worden vertegenwoordigd door de volgende leden van de Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken:

De Commissie interne markt en consumentenbescherming (IMCO) wordt vertegenwoordigd door rapporteur KOLAJA Marcel (Groenen/EVA), terwijl de Commissie cultuur en onderwijs (CULT) wordt vertegenwoordigd door rapporteur WARD Julie (S&D).

Documenten

Hier zijn wat nuttige stukken om verder te lezen:

  1. Oorspronkelijk voorstel van de Commissie
  2. Effectbeoordeling van de Commissie
  3. Algemeen standpunt van de Raad
  4. Standpunt van het Parlement
  5. Vergelijking van de standpunten van de Raad
  6. EDRi verzameling van adviezen
  7. Commentaar van Digital Society

Verdere artikelen over het onderwerp

Datahonger met Corona als excuus

door 1 Reactie

Anja Hirschel (PPDE)
Anja Hirschel

Gemeenteraadslid namens de Piratenpartei in Duitsland Anja Hirschel bericht over hoe in Duitsland grootschalige dataverzameling dreigt te gaan gebeuren, ook van gezonde mensen, onder het mom van coronabescherming. Als de Duitse regering binnenkort weer het voorzitterschap van de Europese Unie overneemt, is het belangrijk ook voor ons in Nederland om in de gaten te houden.

Gastbijdrage van Duitse Piraat Anja Hirschel: “Datenerfassung auch bei Gesunden“. Vertaald door Elbert Kaan, ambassadeur Piratenpartij.

In bijzondere tijden is alles anders en ik denk dat we het over één ding allemaal eens zijn: we leven in bijzondere tijden. Kort geleden bespraken politici, wetenschappers en geïnteresseerde burgers een corona tracing app, welke mogelijkheden deze biedt, of deze kan worden gebruikt in overeenstemming met de regels voor gegevensbescherming en waarom er wordt aangedrongen op open standaarden.

En opeens is gegevensbescherming niet meer aan de orde. Een nieuwe meldingsplicht zou nu mogelijk maken wat voorheen ondenkbaar was: een hele reeks persoonlijke gegevens, waaronder bijzonder gevoelige gegevens zoals bevindingen van medisch onderzoek.

De discussie richtte zich tot nu toe op het direct opsporen van contacten van SARS-COV-2-positief geteste personen, om mogelijke infectieketens aan het licht te brengen. Dat is waar dat tracking noodzakelijk is en deel uitmaakt van de epidemiologische toolkit.

Maar nu moeten alle negatief geteste mensen ook een heel pakket aan gegevens leveren. Of beter gezegd, deze gegevens worden automatisch doorgestuurd na een bevinding, er wordt geen toestemming of recht van bezwaar verleend. Het is nog onduidelijk wat er naast de statistische evaluaties achteraf met de gegevens zal worden gedaan. Om het duidelijk te stellen: we hebben het over een landelijke rapportageverplichting voor aantoonbaar niet-besmette personen, mogelijk voor iedereen!

Het Ministerie van Volksgezondheid moet zich afvragen welke toegevoegde waarde deze data verzameling werkelijk heeft ten opzichte van het bestaande infectiebeheer. Vooral omdat een negatieve test na enkele dagen ongeldig kan worden verklaard. Het BSI is net zo duidelijk als het zegt dat er geen aanwijsbare reden is waarom zo’n plicht lichtzinnig de basisrechten van zo’n groot aantal mensen zou moeten schenden. Bovendien is een noodzakelijke afweging (van voor- en nadelen) niet gemaakt.

“Wat tot nu toe volledig over het hoofd is gezien, afgezien van de gegevensbescherming, is het sociale effect dat een dergelijke meldingsplicht kan hebben: als een diagnose in verband met de opheldering van de ademhalingssymptomen of een test om andere redenen, bijvoorbeeld in het kader van een infectieketen, altijd direct leidt tot een proces-verbaal, kan er vermijdingsgedrag optreden. Mensen zouden een bezoek aan de dokter iets langer kunnen uitstellen dan medisch verantwoord is of contactpersonen niet correct en volledig vermelden. Dit brengt dan niet alleen de persoon en zijn of haar omgeving in gevaar, maar voert het hele systeem van testen en traceren ad absurdum. Dat mag in geen geval gebeuren”, benadrukt Anja Hirschel.

“Ik vind het verontrustend welke maatregelen hier door de federale regering roekeloosheid ter discussie zijn gesteld. Tot aan hun terugkrabbelen door druk van de publieke opinie, was het de bedoeling om gegevens van een corona-traceer-app centraal te verzamelen, d.w.z. wie wie wanneer en voor hoe lang heeft ontmoet. Nu is de als eerste genoemde maatregel in de specificatie van de wet op de infectiebescherming dat persoonsgegevens van alle geteste personen worden verzameld. Dus het motto van de regering lijkt te zijn: Pakken wat je pakken kan.”, voegt Sebastian Alscher, 1ste Voorzitter van de Piratenpartei, toe.

Dat er meer tests nodig zijn, staat buiten kijf. Als we nu bovendien ook een regelmatige testverplichting toevoegen aan de geplande wet, zal die enorme dimensie van de datasets duidelijk worden. Het zou veel zinvoller zijn om de gezondheidsautoriteiten meer personeel te geven. Er wordt gesproken over 5 persoonsteams per 20.000 inwoners. Daar zijn we nog ver van verwijderd.

Ondanks de duidelijke gevaren en tekortkomingen van het geplande wetsontwerp is de wet nu in hoog tempo goedgekeurd. De federale regering bekroont daarmee formeel de Corona-crisis.

Een bijdrage van de Werkgroep Digitale Verandering.

Open brief aan Ministerie van onderwijs en universiteiten

door

In deze uitdagende tijden zijn onderwijsinstellingen op zoek naar innovatieve manieren om thuisonderwijs mogelijk te maken. De Piratenpartij juicht innovatie toe en ziet al veel mooie initiatieven ontstaan. Wij maken ons echter ook zorgen over bepaalde ontwikkelingen, met name het afnemen van toetsen met online toezicht. Hierbij kunnen commerciële partijen het toezicht op studenten die een toets maken, overnemen van de docent. Als de docent zelf voor de camera zit, zijn er ook serieuze privacy-issues. Zoals omschreven door Drew Harwell in de Washington Post(1), leidt dit tot zorgwekkende taferelen, waarbij de privacy van studenten ernstig wordt geschonden, waarbij zij worden gedwongen om een keuze te maken tussen hun studiepunten en hun privacy.

Het is van belang om onderscheid te maken tussen schriftelijk en mondeling toetsen. Mondelinge toetsen kunnen op een eenvoudige manier een-op-een worden afgenomen met de betreffende student en docent waarbij een derde persoon moet kunnen constateren of het proces eerlijk verloopt. Meer mondeling toetsen zou daarom een oplossing kunnen zijn, waarbij de privacy minder wordt geschaad dan bij schriftelijk toetsen. Een andere optie is om een geheel andere manier van het testen van kennis te introduceren, waarbij vooral gekeken wordt naar of de studenten hun kennis ook kunnen toepassen. Dit wordt op verschillende universiteiten al gedaan en zou kunnen worden uitgebreid. 

Toezicht tijdens een schriftelijk examen gaat veel verder. Ook de omgeving moet in de gaten gehouden worden. Minimaal voorafgaand aan en eigenlijk ook tijdens het examen. Dit is een veel grotere inbreuk op de privacy van student en huisgenoten. Dit is alleen toegestaan als de student daar vrijwillig voor kiest. Uit de privacyverklaring van de Vrije Universiteit Amsterdam blijkt dat studenten bezwaar kunnen indienen wanneer zij de toets niet online willen maken, hierover zal vervolgens een besluit worden genomen(2). Dit is echter een onvoldoende waarborg, het moet de student vrij staan om de online toets te weigeren zonder hiervoor de reden te moeten geven. Het is namelijk goed denkbaar dat het gaat om zeer persoonlijke redenen. Verder moeten onderwijsinstellingen zichzelf de ethische vraag stellen of zij wel in de huizen van studenten moeten willen kijken. Veel studenten wonen in eens studentenhuis waarbij de werkplek ook de slaapkamer is. Hoewel dit natuurlijk niet het doel is van de onderwijsinstellingen, is een niet te voorkomen gevolg van online toetsen dat er een kijkje wordt genomen in de slaapkamer van studenten.

Verder moeten onderwijsinstellingen zichzelf de ethische vraag stellen of zij wel in de huizen van studenten moeten willen kijken.

Naast een schending van de privacy kunnen er ook nog andere serieuze problemen ontstaan(3). Hoewel er uitgebreid getest kan worden door onder andere ethische hackers, kan een systeem nooit volledig veilig zijn. Dit kan negatieve gevolgen hebben voor alle studenten. Wanneer blijkt dat er een beveiligingslek is geweest tijdens een toets, zullen alle uitslagen onbetrouwbaar zijn.  Een ander probleem is dat studenten niet altijd invloed hebben over wat er in hun omgeving gebeurt. Huisgenoten kunnen binnen lopen, er kan op de deur geklopt worden of er kan zelfs een brandalarm afgaan. Wanneer er tijdens een toets op een fysieke locatie van de onderwijsinstelling een brandalarm af gaat zijn er protocollen die ons vertellen wat er dan moet gebeuren. Hoe zit dit met online toetsen? Het kan zo zijn dat de toets van een student wordt onderbroken door omstandigheden buiten zijn of haar verantwoordelijkheid om. 

De Piratenpartij dringt er daarom bij u op aan om onderwijsinstellingen een halt toe te roepen in hun overhaaste zoektocht naar online toets mogelijkheden.

De Piratenpartij dringt er daarom bij u op aan om onderwijsinstellingen een halt toe te roepen in hun overhaaste zoektocht naar online toets mogelijkheden. Het kiezen van nieuwe tools om online toetsen mogelijk te maken vereist een zorgvuldig proces. Hiervoor hebben wij enkele randvoorwaarden opgesteld waaraan moet worden voldaan bij online toetsen voor hogescholen en universiteiten:

– Onder alle omstandigheden moet een student kunnen weigeren om aan een online schriftelijk examen deel te nemen zonder dat te motiveren. 

– Controleren van gedrag tijdens een schriftelijk examen kan gedeeld worden door meerdere personen. Die moeten allemaal traceerbaar zijn en een relatie hebben (liefst in dienst zijn van) met de organisatie die de schriftelijke toets afneemt.

– Er moet altijd een alternatief geboden worden dat niet de privacy aantast en praktisch niet zo’n hoge drempel opwerpt dat er geen sprake meer is van vrije keuze. Dat betekent ook dat er geen extra geldelijke vergoeding gevraagd kan worden.

– Eventuele kosten voor online toets afnemen zijn voor rekening van de organisatie, niet voor de student.

– Online beeld- en geluidverbindingen moeten end-to-end encrypted zijn.

– De faciliterende partij mag geen toegang hebben en mag niets opslaan. 

– Er mag geen sprake zijn van EULA’s (end user licence agreements) waarin gesteld wordt dat de faciliterende partij rechten heeft op de inhoud van de verbinding en die met derden mag delen. Deze zijn in strijd met de Nederlandse wet. 

Niet alleen op universiteiten en hogescholen speelt de vraag hoe toetsen thuis kunnen worden afgenomen; ook in het voortgezet en primair onderwijs speelt dit probleem. Nu het diploma uitsluitend op grond van het schoolexamen zal worden uitgereikt, en binnen anderhalve maand op de meeste scholen nog een aantal schriftelijke toetsen moet worden gemaakt, is de druk om snel iets te doen hoog. Veel van deze leerlingen zijn minderjarig en afhankelijk van de overheid wanneer het gaat om de bescherming van hun privacy. Het is daarom van groot belang voor alle onderwijsinstellingen dat er een zorgvuldig proces wordt gestart waarin de verschillende opties worden overwogen waarbij bovenstaande punten in acht worden genomen. 

Wij hopen bij te dragen aan een innovatie van het onderwijs waarbij de privacy van studenten niet wordt geschaad.

Namens het volledig bestuur,

Sjoerd de Boer

Voorzitter Piratenpartij Nederland

[1] Harwell, D. (2020).  Mass school closures in the wake of the coronavirus are driving a new wave of student surveillance. Geraadpleegd van https://www.washingtonpost.com/technology/2020/04/01/online-proctoring-college-exams-coronavirus/. 

[2] VU (2020). Privacyverklaring ‘Toetsen met online toezicht’ . 

[3] SURF. (n.d.). Thematic issue ‘Open and online education – Assessment in open and online education edition’. Geraadpleegd van https://www.surf.nl/en/thematic-issue-open-and-online-education-assessment-in-open-and-online-education-edition.

Ondertekende versie

Frankrijk presenteert uploadfilter-wetgeving, “vergeet” gebruikersrechten

door

De EU-lidstaten hebben tot juni 2021 de tijd om de nieuwe auteursrechtenrichtlijn en het beruchte artikel 17, het uploadfilter, in hun nationale wetgeving te implementeren. Frankrijk, de meest fervente voorstander van artikel 17, heeft blijkbaar geen tijd te verliezen. De Franse regering heeft zojuist een nieuw wetsontwerp ingediend dat onder andere bedoeld is om artikel 17 van de auteursrechtenrichtlijn ten uitvoer te leggen.

Het is belangrijk om de tenuitvoerlegging van de auteursrecht wetgeving in Frankrijk te volgen, ongeacht waar u zich ook bevindt in de EU: omdat het waarschijnlijk het worst-case scenario is van hoe artikel 17 zich zou kunnen ontwikkelen als de rechtenhouders ten volle hun zin doordrukken. Tijdens de onderhandelingen over de hervorming van het auteursrecht heeft Frankrijk altijd gediend als spreekbuis van de entertainment-industrie. In dit opzicht hoeft het geen verrassing te zijn dat de Franse regering de nieuwe auteursrechtsregels interpreteert op de manier die het gunstigst is voor grote rechtenhouders. President Emmanuel Macron kwam persoonlijk tussenbeide bij Angela Merkel om de steun van Duitsland voor uploadfilters te verkrijgen, hoewel deze duidelijk in strijd zijn met het Duitse regeerakkoord.

Toch zou de vermetelheid waarmee het Franse wetsontwerp voorbijgaat aan de waarborgen die in de EU-richtlijn betreffende het auteursrecht zijn opgenomen om de gebruikerrechten te beschermen, zelfs voor de meest cynische waarnemer verbijsterend moeten zijn. Het Franse wetsontwerp is nog niet door het parlement aangenomen; er is nog een kans om het te verbeteren. Maar daar de overgrote meerderheid van de Franse europarlementsleden over de partijgrenzen heen voor de Europese auteursrechtenrichtlijn heeft gestemd, valt er niet veel goeds te verwachten.

Demo Tim Lueddemann Emuo Star4-Copy
Photo: (cc) by-nc-sa Tim Lüddemann • Protester: Emuolia Star

Culturele soevereiniteit!?

Het nieuwe wetsontwerp inzake “audiovisuele communicatie en culturele soevereiniteit in het digitale tijdperk” bevat een hele reeks bepalingen naast het auteursrecht, waaronder de bescherming van minderjarigen en de regulering van videostreamingplatforms zoals Netflix. De titel van het wetsontwerp etaleert de mentaliteit van de Franse wetgevers. De handhaving van het auteursrecht in het belang van particuliere amusementsbedrijven wordt hier gepresenteerd als een kwestie van Franse soevereiniteit. Artikel 17 wordt voorgesteld als een maatregel om de Europese amusementsindustrie te steunen in haar conflicten met Amerikaanse technologiebedrijven. In deze strijd voor “culturele soevereiniteit” is er nauwelijks plaats voor de belangen van de gebruikers.

Deze blogpost beschouwt het deel van het wetsontwerp dat betrekking heeft op de tenuitvoerlegging van artikel 17 van de richtlijn auteursrecht (te vinden op de bladzijden 28 tot en met 34 van het wetsontwerp). Dit deel bestaat uit vier hoofdstukken, die respectievelijk betrekking hebben op de definitie van de betrokken platforms, hun verplichtingen, transparantie en gebruikersrechten. De titel van het laatste hoofdstuk is echter een aanfluiting, omdat het simpelweg voorbijgaat aan de meeste gebruikersrechten die in artikel 17 worden toegekend. Dit is vooral onsmakelijk omdat de meeste van deze waarborgen tegen het einde van de onderhandelingen in de tekst van de richtlijn zijn opgenomen om te reageren op de massale protesten tegen de mogelijk desastreuze gevolgen van het uploadfilterstelsel voor fundamentele rechten als de vrijheid van meningsuiting.

Definitie van ‘platform’

Ondanks alle verzoenende verklaringen van voorstanders van artikel 17 dat de richtlijn alleen gericht is op grote sociale mediabedrijven zoals YouTube en Facebook, probeert het Franse wetsontwerp de nieuwe regelgeving uit te breiden naar zoveel mogelijk platforms. De definitie in hoofdstuk 1 van het ontwerp komt in grote lijnen overeen met die van de EU-richtlijn. Deze definitie is alom bekritiseerd omdat ze te vaag is. Het Franse ontwerp had dit kunnen verhelderen door onduidelijke termen te specificeren, zoals “grote hoeveelheden” auteursrechtelijk beschermde naar een platform geüploade content. In plaats daarvan wordt in het Franse wetsontwerp voorgesteld om in een afzonderlijk algemene maatregel van bestuur te bepalen wat onder “grote hoeveelheden” moet worden verstaan.

Er is echter één belangrijk verschil: De definitie omvat niet alleen platforms die direct profiteren van het uploaden van auteursrechtelijke content door gebruikers, maar ook platforms die dat indirect doen. Platforms waarvan het bedrijfsmodel niet gebaseerd is op toegang tot auteursrechtelijke content (bijvoorbeeld door advertenties direct naast die content te plaatsen), maar die desondanks uploads toch toestaan. Een voorbeeld hiervan is de dating-app Tinder, die gebaseerd is op een freemium-businessmodel, waarbij gebruikers kunnen betalen voor extra functionaliteit die hun datingprofielen meer zichtbaarheid geeft. Deze winst is duidelijk niet direct afkomstig van auteursrechtelijke uploads (profielfoto’s), maar tegelijkertijd is het duidelijk dat Tinder zonder foto’s niet zou werken. Men zou dus kunnen stellen dat Tinder indirect winst haalt uit het organiseren van de geüploade afbeeldingen.

De EU-richtlijn noemt indirecte winst wel in de overwegingen, die niet bindend zijn, maar niet in de wettelijke definitie. Het lijkt erop dat de Franse regering selectief heeft gewinkeld in de overwegingen, wanneer deze van pas komen voor de entertainment-industrie. In het Franse wetsontwerp ontbreekt bijvoorbeeld de belangrijke verduidelijking (die Tinder zeker van de definitie zou uitsluiten) dat alleen platforms die concurreren met gelicentieerde streamingplatforms voor hetzelfde publiek onder de definitie moeten vallen.

Verplichtingen voor platforms

De kern van het voorstel is hoofdstuk 2, dat grotendeels identiek is aan de bepalingen in artikel 17 van de Auteursrechtenrichtlijn. Platforms die onder de definitie in hoofdstuk 1 vallen zijn rechtstreeks aansprakelijk voor inbreuk op het auteursrecht door hun gebruikers. Zij kunnen deze aansprakelijkheid alleen voorkomen als zij kunnen aantonen dat zij alles in het werk hebben gesteld om licentieovereenkomsten met de rechtenhouders te sluiten en de door de rechtenhouders geïdentificeerde werken te blokkeren wanneer de gebruikers deze proberen te uploaden. In de eerste drie jaar van hun bestaan gelden iets minder strenge eisen voor startende ondernemingen, zoals bepaald in de EU-richtlijn.

Het Franse wetsontwerp bepaalt ook dat de rechtenhouders volledig vrij moeten kunnen beslissen of zij al dan niet een licentie aan een platform willen aanbieden. Frankrijk boort alle hoop de grond in dat de in Duitsland besproken oplossing in de vorm van een soort verplichte standaardlicentie in heel Europa zou kunnen slagen. Volgens het Franse wetsontwerp is het duidelijk dat wanneer een rechtenhouder weigert een licentie te verkopen aan een platform, dit platform gebruik moet maken van uploadfilters. Dit is vooral van belang omdat de Duitse regering beloofd heeft om met andere Europese landen samen te werken om een oplossing te vinden waarvoor geen uploadfilter nodig is. Frankrijk, een van de grootste en belangrijkste lidstaten, is duidelijk niet geïnteresseerd in een dergelijke oplossing.

Copyright icon TDM

Transparantie

Hoofdstuk 3 bevat een aantal transparantieverplichtingen waaraan platforms moeten voldoen ten opzichte van de rechtenhouders (en natuurlijk niet ten opzichte van de gebruikers!). Zij moeten de rechtenhouders informeren over de maatregelen die zijn genomen om de uploads van gebruikers te blokkeren en over het rechtmatig gebruik van gelicentieerde content. Het belangrijkste verschil met de EU-richtlijn is dat het Franse wetsontwerp duidelijk maakt dat platforms geen bedrijfsgeheimen hoeven te onthullen om te voldoen aan de transparantieverplichtingen. Deze beperking van de transparantie brengt grote risico’s met zich mee voor het publiek, dat afhankelijk is van transparantie om de werking van de uploadfilters te onderzoeken die door particuliere bedrijven worden gebruikt om mogelijke grondrechtelijke problemen op het spoor te komen. Het is duidelijk dat platforms niet vrijwillig de werking van hun uploadfilters zullen prijsgeven en zich zullen verschuilen achter het standpunt dat deze filters bedrijfsgeheimen zijn. Blijkbaar is het voor Frankrijk niet genoeg om auteurs het recht te geven om de informatiestroom te stoppen, maar nog belangrijker voor hen om bedrijven het recht te geven om de informatiestroom te stoppen.

Gebruikersrechten

Het enige van hoofdstuk 4 dat strookt met de richtlijn is de titel. Herinnert u zich nog dat de Europese Commissie verkondigde dat uw memes veilig zullen zijn? Memes zouden niet worden geblokkeerd, zo beweerde de Commissie, omdat artikel 17 de uitzonderingen voor parodie, karikatuur, pastiche en citaten verplicht stelt en duidelijk maakt dat de lidstaten ervoor moeten zorgen dat de gebruikers in de praktijk kunnen blijven rekenen op deze uitzonderingen. Ook wordt gesteld dat platforms niet kunnen worden gedwongen om in het algemeen alle uploads van gebruikers te monitoren (wat onontbeerlijk is voor een eventuele uploadfilter) en dat legale uploads niet geblokkeerd mogen worden als gevolg van de toepassing van artikel 17.

Blijkbaar is Frankrijk al deze waarborgen in zijn wetsontwerp glad “vergeten”. Ze komen eenvoudigweg niet voor in het voorstel. De uitzonderingen op het auteursrecht onder de Franse wetgeving blijven volledig onveranderd hetzelfde, hoewel er duidelijke leemten zijn in de toepassing ervan op online-platforms, bijvoorbeeld bij het citeren van videomateriaal. Bovendien heeft Frankrijk geen regels ingevoerd om ervoor te zorgen dat deze auteursrechtelijke beperkingen in de praktijk worden toegepast wanneer gebruikers iets naar een platform uploaden en de content tegen onterechte blokkeringen wordt beschermd. In plaats van duidelijk te bepalen dat platforms de auteursrechtelijke beperkingen in hun gebruiksvoorwaarden moeten respecteren, zoals de richtlijn voorschrijft, schrijft het Franse wetsontwerp alleen maar voor dat platforms de gebruikers in grote lijnen moeten informeren over het bestaan van uitzonderingen op het auteursrecht in de Auteurswet. De relevante onderdelen van artikel 17, waarin staat dat de platforms de gebruikers daadwerkelijk in staat moeten stellen om van deze uitzonderingen gebruik te kunnen maken en dat dergelijke rechtmatige content niet mag worden geblokkeerd, ontbreken volledig.

Als u het gedeelte van het Franse wetsontwerp met de creatieve titel “gebruikersrechten” leest, wordt één ding duidelijk: content die auteursrechtelijk beschermd materiaal bevat, wordt eerst geblokkeerd. Gebruikers kunnen pas gebruik maken van auteursrechtelijke beperkingen als ze actief klagen nadat hun content is geblokkeerd. Het is natuurlijk volkomen zinloos als een reactie Gif of zelfs een Livestream dagen later wordt vrijgegeven nadat ze zijn gepubliceerd. De aantasting van de vrijheid van meningsuiting is dan al een feit. Het is dan ook niet verwonderlijk dat zeer weinig gebruikers ooit gebruik maken van klachtenmechanismen wanneer platforms deze aanbieden. Maar in het Franse wetsontwerp is een dergelijke klachtenregeling van het platform echter de enige bescherming van de gebruikersrechten. De procedure is dus heel duidelijk: eerst blokkeren, dan pas vragen stellen. Fatale fouten van volledig geautomatiseerde uploadfilters worden dus nog steeds in de hand gewerkt.

Mocht dit alles nog niet erg genoeg zijn, dan volgt er nog een laatste klap in het gezicht van de gebruikers. Indien zij (of de rechtenhouders) niet tevreden zijn over de uitkomst van de klachtenprocedure van het platform, moeten zij hun klacht richten aan de nieuw opgerichte toezichthouder ARCOM, de directe opvolger van HADOPI. HADOPI staat bekend als instantie die verantwoordelijk is voor het handhaven van de beruchte anti-grondrechtelijke “three strikes”-regel, die van Franse internetgebruikers de verbinding zou kunnen afsluiten bij herhaalde inbreuk op het auteursrecht. Frankrijk had nauwelijks een meer bevooroordeelde instantie kunnen vinden om geschillen tussen gebruikers en rechtenhouders te beslechten.

De slag om het auteursrecht gaat de tweede ronde in

Het Franse wetsontwerp bevestigt de ergste zorgen over de gevolgen van de Europese auteursrechtrichtlijn. De meest strikte vorm van uploadfilters wordt toegepast en alle waarborgen die op het laatste moment zijn ingevoerd in antwoord op de massale protesten van het publiek worden eenvoudigweg genegeerd bij de nationale implementatie. Het is moeilijk voor te stellen dat een dergelijke selectieve implementatie van een EU-richtlijn door de rechter zou worden geaccepteerd, maar voordat het tot een rechtszaak kan komen, is zou er al veel schade zijn aangericht. De kleinere lidstaten kijken vaak naar Duitsland of Frankrijk om nieuwe EU-richtlijnen over te nemen. Dus het gevaar is groot dat Frankrijk met zijn voortvarendheid de norm voor de handhaving van het auteursrecht in de hele EU kan bepalen. De Europese Commissie zou Frankrijk moeten herinneren aan zijn verplichting om de volledige richtlijn ten uitvoer te leggen, en niet alleen die bepalingen te kiezen die de entertainment-industrie ten goede komen. Maar zolang een Franse EU-commissaris verantwoordelijk is voor het auteursrecht, is die kans daarop miniem.

Het is dus opnieuw aan de gebruikers, die de noodklok moeten luiden om deze gevaarlijkste versie van artikel 17 tot op heden te voorkomen! Het Franse parlement kan dit wetsontwerp in zijn huidige vorm nog tegenhouden. We moeten dan ook druk blijven uitoefenen op andere Europese regeringen om dit vreselijke voorbeeld niet te volgen en de gebruikersrechten te respecteren.

Voor zover mogelijk bij wet, heeft de maker afstand gedaan van alle auteursrechten en verwante of naburige rechten op dit werk.

Blog van voormalig Europarlementariër Julia Reda: ‘France proposes upload filter law, “forgets” user rights‘, oorspronkelijk gepubliceerd op 6 december 2019. Vertaling door Wietze Brandsma.

De Europese Piraten hebben tegen de nieuwe Europese Commissie gestemd

door

Bij de stemming van 27 november hebben de Europese Parlementsleden van de Piraten gestemd tegen Ursula von der Leyen en de nieuwe Europese Commissie aan wie ze leiding zal geven. De Piratendelegatie vindt het voorgestelde digitale beleid, de invulling van de posten, en de manier waarop de Commissie ingesteld wordt erg teleurstellend.

De Piraten zijn het niet eens met het digitale programma, dat vaak in directe tegenspraak is met de grondbeginselen van een vrij internet. Daarnaast respecteert het programma fundamentele mensenrechten en vrijheden zoals het recht op privacy niet. “Ursula von der Leyen is voorstander van uploadfilters. Ze doet zelfs geen toezeggingen over een surveillance-moratorium, de belofte om de privacy van de Europese burgers niet verder aan te tasten”, zegt Marcel Kolaja, voorzitter van het Piraten smaldeel. “De vrijheid van het internet en de digitale rechten zijn voor onze kiezers belangrijke thema’s, waarvoor wij in het Europees Parlement zijn gekozen. Daarom heeft deze Commissie ons vertrouwen niet”, aldus Patrick Breyer, Europees Parlementslid voor de Piraten.

De nieuwgekozen Commissie moet de EU vertegenwoordigen in de lidstaten. “De door Hongarije, Polen of Tsjechië voorgedragen commissarissen hebben nauwe banden met de regerende nationalistische partijen in die landen. Een dergelijke belangenverstrengeling verhindert onafhankelijke acties namens de Commissie. Alleen een Commissie onafhankelijk van nationalistische invloeden kan de rechtsstaat in die landen beschermen”, aldus Mikuláš Peksa, voorzitter van de Europese Piratenpartij. “De Franse commissaris Breton, die verantwoordelijk is voor de IT-industrie, wordt beïnvloed doordat hij dicht aanleunt tegen het bestuur van een groot IT-bedrijf. Dit vormt een gevaar voor de bescherming van de gegevens van de Europese burgers”, voegt Peksa toe.

Von der Leyen EU-Commission

De benoeming van Ursula von der Leyen tot voorzitter van de Commissie is een groot probleem. Wij zijn voorstander van meer directe betrokkenheid van de burgers bij Europese aangelegenheden. Het besluit van de Raad om een persoon aan te wijzen die niet aan de Europese verkiezingen heeft deelgenomen, is niet aanvaardbaar. “De burgers van Europa hadden niet genoeg mogelijkheden om een mening over Von der Leyen te vormen en deze te uiten, omdat zij geen lijsttrekker was. Iemand anders voordragen na terugtrekking van de lijsttrekkers toont arrogantie van deze Raad. Daarom zeg ik dat de benoeming van Ursula von der Leyen een democratisch tekort heeft”, aldus Markéta Gregorová, vicevoorzitter van de Europese Piratenpartij.

Dit is een vertaling van: “European Pirates voted against the new European Commission“, oorspronkelijk gepubliceerd op 27 november 2019 bij PPEU.

Wanted: Vertrouwenspersoon

door

De Piratenpartij Nederland zoekt voor haar leden en vrijwilligers twee vertrouwenspersonen.

Als vertrouwenspersoon bent u voor de duur van een jaar de vertrouwelijke ‘sparringpartner’ voor iedereen binnen de Piratenpartij en haar afdelingen.

U beschikt over uitstekende gespreks- en luistervaardigheden en treedt empathisch en gezaghebbend op. Daarnaast bent u toegankelijk en goed bereikbaar via de door de Piratenpartij gebruikte kanalen. Kennis en ervaring binnen de publieke en/of private sector, in het bijzonder binnen een politiek-bestuurlijke omgeving is een pre.

Het betreft een onbezoldigde functie. Benoeming is door het landelijk bestuur.

Aangezien de vertrouwenspersoon een nieuwe functie betreft, zal na een jaar een eerste evaluatie plaatsvinden.

U kunt uw belangstelling kenbaar maken door het sturen van een motivatiebrief aan het landelijk bestuur (bestuur [at] piratenpartij [dot] nl).

Voor informatie over de functie en de procedure kunt u contact opnemen met Sjoerd de Boer, telefoonnummer 06-46027327.