Catharina Bethlehem

Kritische open brief wetenschappers aan het kabinet over de Corona-apps

15 april 2020 door Catharina Bethlehem 4 Reacties

Ruim 60 wetenschappers schreven een open en kritische brief aan het kabinet over eventueel in te voeren corona-apps met als boodschap: Technologie is zelden dé oplossing. Tracking-apps zijn zeer ingrijpend. Dit gaat veel verder dan privacy. Neem de tijd. Luister naar deskundigen. Denk erover na. Haast maken = fouten maken!

Samenvatting van de belangrijkste punten:

De inzet van de apps is zeer ingrijpend. Belangrijk is daarom dat kritisch gekeken wordt naar het daadwerkelijke nut, de noodzaak en de effectiviteit van deze apps, alsook de sociaal-maatschappelijke en juridische impact, voordat besloten wordt ze in te zetten.

Technologie is zelden de oplossing voor een bepaald probleem. Gewaakt moet worden voor techno-solutionisme. De mogelijkheid moet blijven bestaan om te besluiten de apps niet in te zetten.Minder invasieve oplossingen moeten de voorkeur krijgen.

Effectiviteit en betrouwbaarheid van de apps is van enorm belang, omdat ineffectiviteit en onbetrouwbaarheid juist kan leiden tot een groter risico op besmetting. Het creëert dan immers slechts ‘schijnveiligheid’.

De apps hebben impact op meer dan (data)privacy alleen. Ze raken ook aan de vrijheid van vereniging, het recht op veiligheid, het recht op gezondheid en het recht op non-discriminatie.

Fundamentele rechten en vrijheden kunnen niet zomaar opzij gezet worden. Daarvoor moet een gerechtvaardigd belang zijn, het moet strikt noodzakelijk zijn, evenredig en bovenal beperkt in de tijd.

Van het gebruik van de apps moet worden afgezien indien:

‘contact tracering’ of gezondheidsmonitoring via de apps niet (langer) doeltreffend, effectief of betrouwbaar is;
er minder invasieve oplossingen mogelijk zijn;
de sociale implicaties te zwaar wegen;
er geen geen breed gedragen verantwoorde afweging gemaakt kan worden tussen conflicterende (fundamentele) rechten en vrijheden.

Het gebruik van de apps mag niet worden bereikt door middel van enige vorm van verplichting of dwang.

Bij de besluitvorming en de eventuele ontwikkeling en inzet van de apps moet een breed team van experts uit diverse disciplines worden betrokken, waaronder computerwetenschappers, datawetenschappers, epidemiologen, intensivisten en longartsen, rechtswetenschappers (privacy en databescherming, mensenrechten en bestuursrecht,), gedragswetenschappers, communicatiewetenschappers en ethici.

De eventuele inzet van de apps moet naast tijdelijk (en dus omkeerbaar), strikt noodzakelijk en proportioneel ook controleerbaar, transparant en toetsbaar zijn.

Alleen het uitrollen van de apps, zonder dat gekeken is naar de invloed op de (sociale) systemen en gedragspatronen, en zonder dat de achterliggende infrastructuur (GGD’s, testlabs, etc.) daarop is ingesteld, is onvoldoende.

De Piratenpartij steunt deze open brief van harte. De complete tekst staat hier.

Verslag SyRI-rechtszaak

30 oktober 2019 door Catharina Bethlehem

Op 29 oktober 2019 was ik, Cath, met nog een aantal Piraten aanwezig bij de rechtszaak in Den Haag die is aangespannen door de Stichting Platform Bescherming Burgerrechten, het Nederlands Juristencomité voor de Mensenrechten (NJCM), Stichting Privacy First, Stichting KDVP, de Landelijke Cliëntenraad, de FNV en de auteurs Tommy Wieringa en Maxim Februari, tegen het Systeem Risico Indicatie (SyRI).

SyRI koppelt op grote schaal persoonsgegevens van burgers uit overheidsdatabases. Met een sleepnetmethode licht SyRI alle inwoners van een wijk of gebied door. Hiervoor gebruikt het systeem vrijwel alle gegevens die overheden over burgers bewaren. Het gaat om 17 datacategorieën, die samen een zeer indringend en volledig beeld geven van iemands privéleven. Op dit moment beslaat SyRI de databases van de Belastingdienst, de Inspectie SZW, het UWV, de SVB, de gemeente en de IND.

De Raad van State adviseerde negatief over het wetsontwerp en privacywaakhond Autoriteit Persoonsgegevens noemde de SyRI-wetgeving destijds “dramatisch”. Gek genoeg was SyRI zowel in de Tweede als Eerste Kamer een hamerstuk.

Het was druk bij de zitting; de zaal zat op een paar stoelen na helemaal vol en er was ook een cameraploeg aanwezig. De zitting begon met het pleidooi van de eisers, waarin de advocaat aangaf wat de bezwaren tegen SyRI zijn en waarom zij eisen dat de wet onverbindend (buiten werking) moet worden verklaard op grond van strijdigheid met artikel 8 van het EVRM.

Een paar onderdelen uit het pleidooi:

Zonder de digitale mogelijkheden die er nu zijn, zou SyRI nooit zijn ingevoerd, want dan zou de hele bevolking in opstand komen als de overheid je IRL zo intensief in de gaten zou houden. Dat dat allemaal kan, betekent niet dat je het ook moet willen.

SyRI wordt vooral ingezet in de armere buurten en is daarom stigmatiserend en discriminerend en dat terwijl de effectiviteit niet is aangetoond. Alle lopende SyRI-projecten zijn inmiddels gestopt en hebben niks opgeleverd.
SyRI is een sandbox voor verdere profileringssystemen en weer een stap naar een controlestaat en naar het einde van de vrije rechtsstaat. Transparantie ontbreekt. Zo zijn de risico-profielen geheim; iedereen kan erin zitten zonder het te weten. Iedereen is bij voorbaat verdacht.

Er is geen wettelijke grondslag voor SyRI omdat het niet voldoet aan het voorzienbaarheidsvereiste, SyRI is niet noodzakelijk en niet-proportioneel.

Vergelijkbare wetten zoals de kenteken-uitspraak van de Hoge Raad in 2017 en de wet tegen zwart sparen zijn ook onverbindend verklaard.

Hierna kwam het verweer door de Staatsadvocaat en het leek wel of die het over een totaal andere wet had. Kortom: er was helemaal niks mis met SyRI, de overheid had die gegevens toch al en het enige was dat ze die nu samenbrengen. Volgens de advocaat is fraude een groot probleem in probleemwijken, waardoor het draagvlak voor de sociale zekerheid daalt.
De risicoprofielen zijn volgens haar geheim omdat de burger anders gaat anticiperen om daarmee ontdekking van fraude te voorkomen. Stel: iemand woont niet op het opgegeven adres maar elders, en er is een lage rekening voor waterkosten, dan gaat hij wellicht de kraan op het eerste adres steeds een tijdlang openzetten. (Dat zei ze echt, de landsadvocaat).

Verder noemde ze argumenten die door de eisers helemaal niet ingebracht waren, zoals dat SyRI geen gedrag voorspelt en dat er geen sprake is van een zelflerend algoritme. Het is alleen gericht op controle van uitkeringen, toeslagen e.d.

Ook kan iedereen weten of hij of zij onderdeel van een SyRI-project is, want dat wordt namelijk gepubliceerd in de Staatscourant (die natuurlijk iedere Nederlander ‘s ochtends als eerste bij het ontbijt leest).

Na deze betogen werd de zitting een half uur geschorst en hadden de rechters nog een aantal vragen voor beide partijen. Ook zij concludeerden dat beide partijen een totaal andere visie hadden op de impact van SyRI.

Zo vroeg de rechter waar nu vooral de pijn zit bij de eisers:

De pijn zit erin dat alle beschikbare data aan elkaar gekoppeld wordt. Dat je op open zee kan gaan varen op zoek naar onschuldige slachtoffers. Opsporingsbevoegdheid is nooit op die manier bedoeld. De rechter zegt dat de overheid beweert dat het een omheind meertje is en de zaal moest lachen.

Na afloop gingen we nog wat eten op een terras in het zonnige Den Haag en even later kwam Tommy Wieringa daar ook met een groep mensen. Nog even nagepraat, de Piratenpartijvlag geshowd, Piratenpartij-webcam-covers uitgedeeld en nu maar afwachten.

De uitspraak volgt op 29 januari 2020.

Meer info:

https://bijvoorbaatverdacht.nl/zitting-rechtszaak-risicoprofilering-burgers-syri/

https://www.nrc.nl/nieuws/2019/10/28/willen-we-dat-de-overheid-zo-met-burgers-omgaat-a3978217

https://tweakers.net/nieuws/159166/privacyorganisaties-voeren-dinsdag-rechtszaak-tegen-systeem-risico-indicatie.html

https://bijvoorbaatverdacht.nl/gemeenteraadsfracties-rotterdam-weigeren-geheimhouding-syri/

https://www.amnesty.nl/wordt-vervolgd/je-moet-soms-flink-tegen-de-wet-aan-duwen

https://bijvoorbaatverdacht.nl/wp-content/uploads/2019/10/20191029-Pleitnotities-NJCM-c.s.-inzake-SyRI.pdf

Hier onder de pleitnotitie van de eisers.
https://bijvoorbaatverdacht.nl/wp-content/uploads/2019/10/20191029-Pleitnotities-NJCM-c.s.-inzake-SyRI.pdf

De Stembus 2017

30 januari 2017 door Catharina Bethlehem

Make Voting Great Again

800.000 jongeren mogen voor het eerst stemmen. Wij willen dat ze ook écht gaan stemmen. Een aantal jonge bekende Nederlanders is een actie gestart om jongeren in maart naar de stembus te krijgen. Volg ze op Twitter of Facebook.

Uit onderzoek blijkt dat jongeren niet of amper stemmen. Ruim 850.000 jongeren mogen dit jaar voor het eerst gaan stemmen, maar het merendeel van hen is niet geïnteresseerd in politiek.
Bij de laatste scholierenverkiezingen voor de Tweede Kamer deed de Piratenpartij het al heel goed, maar bij de afgelopen verkiezingen voor het Europees Parlement kwam de Piratenpartij zelfs als tweede uit de bus, net na de PVV.

De verkiezingen gaan over onze toekomst, over die van ouderen, maar ook zeker die van jongeren. Zij krijgen straks te maken met de besluiten die nu worden genomen, en de Piratenpartij wil dat zij die besluiten zelf nemen.

Onze vragen zijn:

Wil jij leven in een surveillance-maatschappij waar overheden en bedrijven je voortdurend in de gaten houden, tracken en tracen, of wil je leven in vrijheid? Zingen en dansen wanneer het jou uitkomt.
Vind je het normaal dat het het vrij delen van informatie, kennis en cultuur nog steeds wordt belemmerd door oeroude auteursrechtwetgeving, of moet die wetgeving worden aangepast aan het vrije internet, waar het delen en verspreiden vrijwel niks meer kost?
Is het te verantwoorden dat patenten op medicijnen er voor zorgen dat veel medicijnen niet toegankelijk zijn voor veel mensen omdat die te duur zijn? En dat, wanneer het patent verloopt, goed werkende medicijnen van de markt worden gehaald omdat er niet meer genoeg aan te verdienen valt?

Er is meer: bekijk in ieder geval ons partijprogramma en ga stemmen op 15 maart!

Aftrap DiEM25 – een beweging voor meer democratie in Europa

8 februari 2016 door Catharina Bethlehem

Deze blog is een vertaling van het DiEM25 manifest.

Op 9 februari vindt in Berlijn de aftrap plaats van DiEM25. DiEM25 is een initiatief van de Griekse ex-Minister Yanis Varoufakis.

De bedoeling is een Europese beweging in gang te zetten die de democratie binnen Europa moet versterken.

We zijn benieuwd naar de mening van Piraten over dit initiatief en hebben daarom een vertaling gemaakt van in eerste instantie alleen de korte versie van het DiEM25 Manifest.

[Lees meer…] overAftrap DiEM25 – een beweging voor meer democratie in Europa

Het dagboek van Anne Frank is een cadeautje voor 2016

7 januari 2016 door Catharina Bethlehem

Op 1 januari 2016 verviel het auteursrecht op het dagboek van Anne Frank en ook op Mein Kampf van Adolf Hitler.

Het wettelijk auteursrecht vervalt 70 jaar na de dood van de makers en pas dan vallen de teksten onder het publiek domein. Dat betekent dat iedereen deze boeken dan overal mag publiceren, zonder dat het auteursrecht van anderen kosten of andere hindernissen oplevert.

De rechten op de Nederlandse vertaling van Mein Kampf werden tot nu toe geclaimd door de Nederlandse Staat en die heeft heruitgave van het boek verboden. Je kon het alleen lezen in bibliotheken.

Met Anne Frank ging het anders. Zij overleed op 15-jarige leeftijd aan tyfus in het concentratiekamp Bergen-Belsen. Zelf heeft ze nooit een cent aan haar dagboeken verdiend, maar haar vader richtte na haar dood een fonds op waar het geld van de dagboeken heen ging. Haar vader overleed in 1980, maar het Anne Frank Fonds claimt nu dat het auteursrecht van de dagboeken aan haar vader toebehoort omdat hij redactionele wijzigingen zou hebben aangebracht. Dat zou betekenen dat het auteursrecht op de dagboeken pas in 2050 verloopt.

Olivier Ertzscheid, professor informatiewetenschappen aan de Universiteit van Nantes, is het hier niet mee eens en publiceerde het dagboek op zijn blog, ondanks dat het Anne Frank Fonds dreigt met juridische stappen.

“Dit dagboek, en waar het voor staat, is een getuigenis uit deze oorlogstijd. Omdat wij die tijd nooit moeten vergeten en hiermee het iedereen mogelijk willen maken de tekst te lezen, te analyseren en te begrijpen, zijn wij ervan overtuigd dat de de laatste strijd die voor de bevrijding van het dagboek van Anne Frank zelf moet zijn. Deze bevrijding betekent dat wij dit werk zonder beperkingen moeten kunnen delen door het beschikbaar te stellen binnen het publieke domein. Hiermee geven wij het werk van Anne Frank de hulde die het toekomt.”

Vrij vertaald naar: Le journal d’Anne Frank est un cadeau op affordance.info, waar de oorspronkelijke tekst van het dagboek van Anne Frank “Het achterhuis” te downloaden is.

Eerste CoderDojo in Delft

27 september 2015 door Catharina Bethlehem

De maatschappij automatiseert en digitaliseert steeds sneller. Om kinderen hier op voor te bereiden is een basaal begrip van programmeren onmisbaar. In het reguliere onderwijs is hier nog maar weinig aandacht voor, maar gelukkig zijn er mooie initiatieven zoals coderdojo-delft, waar kinderen tussen de 6 en 12 spelenderwijs leren programmeren.

Op deze mooie zaterdagmiddag 26 september werd dit voor het eerst in Delft in DOK georganiseerd. De Piratenpartij Delft juicht dit van harte toe en nam een kijkje. Dat veel mensen het belang van leren programmeren inzien, bleek wel uit de grote belangstelling. Het was snel volgeboekt, waardoor de late inschrijvers op de wachtlijst kwamen. Voor een volgende CoderDojo wordt een grotere locatie gezocht, zodat er meer kinderen kunnen deelnemen.

We worden begroet door enthousiaste vrijwilligers. (Zij vragen ons netjes of de foto’s gepubliceerd mogen worden) Dan volgt er op het grote scherm uitleg aan de hand van een voorbeeld: Er wordt een spelletje geprogrammeerd in Scratch ; geïnspireerd op ‘flappie bird’ met een heks die een vleermuis moet ontwijken. Vooral het gezamenlijk opnemen van het explosie-geluidje is erg leuk! Scratch is een Open Source leeromgeving omgeving die het erg makkelijk maakt om de basisprincipes van het programmeren door te krijgen. Met klikken en sleepen plak je zo een programma in elkaar. Primair is het gericht op kinderen, maar het is ook iedere volwassene die wil starten met programmeren aan te raden.

Daarna gaan de kinderen aan de slag. Voor kinderen zonder laptop heeft de organisatie een paar exemplaren achter de hand, maar de meesten hebben er zelf eentje meegebracht. De vrijwilligers zijn ruim aanwezig maar hebben toch hun handen vol. Er worden veel vragen beantwoord en programmeer-problemen opgelost. Aan het einde van de middag volgt er een demonstratierondje langs de projecten. De diversiteit is enorm, in de gemaakte projecten mist Scratch de kat de bus, hebben aliens ruzie, is Wilders quizmaster in lucky-TV, wordt er een discofeestje gegeven en we vliegen naar de maan.

Een zeer geslaagde middag. Over een maandje komt CoderDojo 2 in Delft!