Wietze Brandsma

Waarom wordt de thuiskopieheffing niet lager? De trend is het gebruik van betaalde streamingsdiensten voor muziek en video. Het maken van een privé-kopie voor muziekopslag is al minimaal en zal verder afnemen.

Volgens het overheidsbesluit thuiskopieheffing 2018 is de thuiskopieheffing uitgebreid naar usb-sticks en wearables, maar ook naar opslag in de cloud. De motivatie die voor de cloudheffing wordt gegeven is dat de EU auteursrecht richtlijn zich hier niet tegen verzet.

Maar waar komt die heffing op clouddiensten vandaan?

Het publieke domein is de regel, het auteursrecht de uitzondering

Het auteursrecht is bedoeld om de makers in staat te stellen bij te dragen aan het algemeen cultuurgoed, het zgn. ‘publieke domein‘. De Auteurswet kent exclusieve marktrechten van tijdelijke duur toe aan makers ten behoeve van commerciële distributie, behoudens de beperkingen, bij de wet gesteld.

Het auteursrecht is een beperking van de rechten van het publiek. De beperkingen die de wet stelt geven bepaalde rechten terug aan het publiek. In het dagelijkse spraakgebruik worden deze beperkingen vaak ‘uitzonderingen’ genoemd.

Het vrij mogen gebruiken en delen van kennis en cultuur is de normale situatie. Het tijdelijke monopolie dat de Auteurswet aan de makers biedt is voor het grootste deel een bedrijfsmodel / economische kwestie. Dergelijke beperkingen van de rechten van het publiek zijn de uitzondering.

Een ongereguleerd monopolie zou het publiek ernstig benadelen. Daarom kent de Auteurswet een aantal beperkingen op dit distributiemonopolie. Een daarvan is het recht om een thuiskopie te maken voor eigen gebruik.

Het is onjuist om voor een gebruikersrecht, dat nota bene dient om marktfalen te voorkomen, ook nog eens t.b.v. de rechtenhouders ‘schadevergoeding‘ te vragen voor het uitoefenen van dit recht.

Dit systeem verstoort de markt, door vermeende economische schade te compenseren die nooit duidelijk is vastgesteld. En deze economische verspilling heeft een negatieve invloed op ontwikkeling van nieuwe business-modellen.

Een Europese regeling om clouddiensten te belasten is er nooit gekomen

Voor het introduceren van een heffing op cloudopslag (personal lockers) stelt de overheid dat: “In het Copydan-arrest heeft het Hof van Justitie van de EU bevestigd dat de richtlijn auteursrecht zich niet verzet tegen een regeling die voorziet in een billijke compensatie voor reproducties van beschermde werken die een natuurlijke persoon vervaardigt vanaf of met behulp van een inrichting die aan een derde toebehoort.”

Zoals vermeld in noot 3 van de officiële publicatie in de Staatscourant, gaat het hier om het ‘Arrest van het Hof van 5 maart 2015, C-463/12, Copydan, r.o. 90‘. Op het IPKat-blog wordt het Copydan-arrest uitgelegd. Deze Deense zaak C-463/12 Copydan Båndkopi ging over heffing op verwijderbare geheugenkaarten voor mobiele telefoons.

Echter wat betreft een cloudopslag heffing laat Copydan de status-quo ongemoeid. De mogelijkheid om clouddiensten te heffen is weliswaar in 2014 in een motie van het Europees Parlement aan de orde gesteld, maar daar is verder niets mee gedaan.

Er is geen nationale regeling voor een heffing op cloudopslag

Zoeken we het Copydan-arrest er bij, dan zien we daar staan: “Richtlijn 2001/29 verzet zich niet tegen een nationale regeling die voorziet in een billijke compensatie uit hoofde van de uitzondering op het reproductierecht voor reproducties van beschermde werken vervaardigd door een natuurlijke persoon vanaf of met behulp van een inrichting die aan een derde toebehoort.” [met de nadruk door de Piratenpartij]

De thuiskopieheffing wordt geregeld in artikel 16c van de Auteurswet. De verplichting tot betaling rust op de voorwerpen die hier geproduceerd zijn of geïmporteerd. Nergens worden hier apparaten van derden genoemd waarop een verplichting tot betaling zou rusten.

Lid 8 lijkt dit zelfs expliciet uit te sluiten: “Dit artikel is niet van toepassing op het verveelvoudigen van een met elektronische middelen toegankelijke verzameling als bedoeld in
artikel 10, derde lid.”

Kortom, de Nederlandse Auteurswet bevat geen regeling om gebruik van cloud-computingdiensten te belasten.

Conclusie: de tarieven moeten verlaagd worden

Volgens het overheidsbesluit thuiskopieheffing 2018 wordt cloudopslag met name gebruikt in combinatie met de PC/laptop, tablet en smartphone, en is de heffing verwerkt in de tarieven van voorwerpen die hiervoor met name gebruikt worden.

Over de interpretatie van de Wet, of deze heffing op cloud-services onrechtmatig is, daar zou de rechter een uitspraak over moeten doen.

Hoe dan ook, de heffing op opslag in de cloud voor de genoemde voorwerpen zou teruggedraaid moeten worden, en de consumenten die deze opslag reeds betaald hebben zouden moeten worden gecompenseerd.

De Piratenpartij is tegen de thuiskopieheffing: er bestaan betere manieren waarbij de artiesten een marktconforme vergoeding krijgen voor de werken die zij leveren.

Maar ook onder de bestaande wetgeving zouden de tarieven verlaagd moeten worden. Er is immers sprake van een dalende trend in de hoeveelheid thuiskopieën.

(Dit is een vervolg op: Waarom wordt de thuiskopieheffing niet lager?)

Het auteursrecht is bedoeld om de makers in staat te stellen bij te dragen aan het algemeen cultuurgoed, het ‘publieke domein’. De Auteurswet kent exclusieve markt-rechten van tijdelijke duur toe aan makers ten behoeve van commerciële distributie.

Omdat het publiek ernstig benadeeld zou worden door een ongereguleerd monopolie, kent de Auteurswet een aantal beperkingen op dit distributiemonopolie. Dit om het evenwicht middels gebruikersrechten enigszins te herstellen. Een daarvan is het recht van de gebruiker om een thuiskopie te maken.

Het is een ongerijmdheid om voor een gebruikersrecht, dat notabene dient om marktfalen te voorkomen, ook nog eens t.b.v. de rechtenhouders ‘schadevergoeding‘ te vragen voor het uitoefenen van dit recht.

Consumenten worden benadeeld — in veel gevallen betalen ze dubbel of zelfs driedubbel voor het maken van een zelfde privé-kopie. Dit systeem verstoort de markt door economische schade te compenseren die niet duidelijk is aangetoond — er is geen onafhankelijke geloofwaardige studie hierover gepubliceerd.

Volgens het TNO-rapport “Systematiek voor thuiskopieheffing” uit het Eerste Kamer-dossier over het Auteursrechtbeleid, is (p25) “de hoeveelheid schade nergens uitgewerkt en is het omstreden of er überhaupt schade wordt geleden”.

Tijdelijke herintroductie thuiskopieheffing in 2012

Het thuiskopiestelsel werd in 2012 opnieuw geïntroduceerd door de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, Fred Teeven. Teeven wilde per 1 januari 2013 een tijdelijke thuiskopieregeling invoeren, mede omdat de Europese richtlijn dat vereist, zo schreef hij aan de Tweede Kamer.

De thuiskopieheffing werd vastgesteld per algemene maatregel van bestuur (AMvB), en op 17 december 2014 middels een motie van de leden Oosenbrug en Van Wijngaarden verlengd voor een periode van drie jaar, tot 1 januari 2018.

Deze motie stelde “dat de thuiskopieheffing kan dalen als nieuw mediagebruik leidt tot minder thuiskopieën”, “met name door een groeiend gebruik van streaming media en Video on Demand”.

Echter, in een brief van 14 juni 2017 aan de Tweede Kamer over het Auteursrechtenbeleid, stelt demissionair Minister Stef Blok vast dat op 31 december 2017 de geldende algemene maatregel van bestuur verstrijkt. En dat vanaf dat moment de thuiskopie-onderhandelingsstichting (SONT) zelf de vergoedingsplichtige voorwerpen en de bijbehorende vergoeding mag bepalen.

Dit is volgens de Piratenpartij een absurde situatie die natuurlijk aanmoedigt om de vergoeding op een onrechtvaardig hoog niveau vast te stellen.

Wob-verzoek

Op 24 oktober 2017 heeft de overheid de tarieven voor thuiskopieheffing 2018 bekendgemaakt, middels een publicatie in de Staatscourant. De thuiskopieheffing is uitgebreid naar usb-sticks en wearables, maar ook naar opslag in de cloud. De tarieven zijn bepaald door de Stichting Onderhandelingen Thuiskopievergoeding (SONT). Voor de onderbouwing van de voorwerpen en tarieven wordt verwezen naar onderzoek van Kantar Public:

• Kantar Public, Privékopiëren — editie 2017. Management summary (21 augustus 2017, en
• Kantar Public, Privékopiëren rapport editie 2017 (21 augustus 2017) [deel 1 en deel 2]

Deze rapporten, als vermeld in noot 2 van de officiële publicatie in de Staatscourant, bleken niet publiekelijk beschikbaar te zijn. Daarom heeft de Piratenpartij ze middels een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) opgevraagd. In de begeleidende brief geeft de overheid aan ze te zullen publiceren op rijksoverheid.nl. We stellen ze ook hier beschikbaar, zodat iedereen zichzelf kan informeren, of de hoogte van de tarieven terecht is.

De dalende trend

Volgens het eerder aangehaalde TNO-rapport (p24) zou “uit [eigen] onderzoek blijken dat een bedrag tussen 17 en 30 mln. euro redelijk wordt gevonden”. Deze als “redelijk” aangemerkte “billijke vergoeding” zou blijken uit interviews (p24), dus een wetenschappelijk onderbouwing wordt niet gegeven in dit rapport.

Uit het Kantar-onderzoek blijkt inderdaad dat het aantal thuiskopieën in de periode van 2014 tot en met 2017 is gedaald.

Hoofdstuk “Consumeren, opslaan en delen in het kort” van het rapport (p25) vermeldt “Per maand worden per persoon 41 thuiskopieplichtige werken opgeslagen, tegen 48 werken werken in 2016.”. En ook: “Maken we de doorvertaling naar alle Nederlanders per maand, dan komt de schatting uit op 630 miljoen werken per maand die worden opgeslagen. In 2016 bedroeg de schatting 735 miljoen werken.”

De Management summary (p25) vat het samen als: “Het aantal opgeslagen muzieknummers, speelfilms, televisieseries, games en afbeeldingen is ten opzichte van 2016 afgenomen. Dit is de voortzetting van een trend die we sinds 2014 zien.”

Maar geen dalende tarieven

Blijkens de publicatie van de overheid wordt als uitgangspunt genomen dat een bepaald bedrag van 30 miljoen euro “binnengehaald” moet worden. De dalende trend vertaalt zich kennelijk niet in dalende tarieven.

De Piratenpartij is tegen de thuiskopieheffing: er bestaan betere manieren waarbij de artiesten een marktconforme vergoeding krijgen voor de werken die zij leveren.

Maar wat vindt u? Hier zijn de marktonderzoeksrapporten. Zou de thuiskopieheffing onder de huidige wetgeving bij de huidige trend niet moeten dalen?

(Vervolg: Is de cloudheffing van de thuiskopieheffing onrechtmatig?)