TTIP is intellectuele eigendom en geschillenbeslechting, heeft niets met vrijhandel te maken

De ontwikkeling van de kenniseconomie zou het speerpunt moeten worden van economische groei om uit de crisis te komen. Echter, de intellectuele eigendom bepalingen in CETA en TTIP lijken grote gevestigde ondernemingen te bevoordelen, ten koste van middelgrote bedrijven en startups, die met innovatieve technieken waarde kunnen creëren voor de economie, en voor groei van de werkgelegenheid zorgen.

Pas op voor de loze economische belofte van het TTIP-verdrag

De in opdracht van de Europese Commissie gebruikte economische modellen, Computable General Equilibrium (CGE), zijn berucht om hun subjectiviteit. Een onderzoek door de Oostenrijkse Stichting ÖFSE trekt het optimistisch groepsdenken in twijfel over de EU-US handelsovereenkomst. De studie stelt dat tegenover een kleine winst op exporthandel verplaatsing van banen, maatschappelijke kosten en verlies van inkomsten door TTIP niet genegeerd kunnen worden door de beleidsmakers.

TTIP: export van banen

Het handelsverdrag TTIP is een slechte deal voor Europa. Als TTIP doorgaat gaan er in Europa 583.000 banen verloren tot 2025. De Amerikaanse economie zal juist een beetje groei laten zien en er komen 784.000 nieuwe banen bij. Een onafhankelijk onderzoek van het Global Development And Environment Institute (GDAE) laat zien dat volgens berekeningen met het United Nations Global Policy Model, TTIP zal leiden tot een daling van het BBP, persoonlijke inkomens en werkgelegenheid. Ook is er een toename te verwachten van de financiële instabiliteit en een aanhoudende neerwaartse trend van het arbeidsproces als aandeel van het BBP. Geëvalueerd met het model van de Verenigde Naties, lijkt TTIP economische desintegratie te bevorderen, in plaats van integratie in Europa. In elk geval toont dit op zijn minst aan dat de officiële studies niet een solide basis bieden voor een weloverwogen beslissing over TTIP.

Het arbitragespel

ISDS in internationale handelsverdragen lijkt steeds meer als verdienmodel te worden toegepast om multinationals rijk te laten worden ten koste van de gewone mensen. Investor to State Dispute Settlement (ISDS) is een voorziening in internationale handelsovereenkomsten die buitenlandse bedrijven een bijzonder recht geeft in een geheime rechtbank van goed betaalde ondernemingsadvocaten om schadevergoeding te eisen wanneer een overheid een wet aanneemt om bijvoorbeeld roken te ontmoedigen, het milieu te beschermen of een nucleaire catastrofe te voorkomen. Dit heeft ertoe geleid dat Indonesië weer baas in eigen huis wil zijn. Indonesië zegt meer dan zestig bilaterale handelsverdragen op, wegens ISDS. Ook dat met Nederland. Behalve Indonesië willen ook India en Zuid-Afrika hun handelsverdragen herzien vanwege ISDS.

IP en ISDS, een ongezonde combinatie

Het uitgelekte Investment hoofdstuk bevat ook intellectuele eigendom in zijn definitie van buitenlandse investeringen. Daarmee is het vergelijkbaar met ISDS-bepalingen in andere handelsovereenkomsten, met inbegrip van de Noord-Amerikaanse Vrijhandelsovereenkomst (NAFTA). Onder NAFTA maakte farmaceutische gigant Eli Lilly gebruik van deze brede definitie tegen een uitspraak van een Canadese rechtbank dat een van zijn patenten ongeldig bevonden had. Ze eisen van Canada 500 miljoen dollar aan schadevergoeding, door te beweren dat Canada hun eigendom heeft onteigend door middel van deze beslissing. Dit is een van de weinige, zo niet enige, bekende gevallen waarin een investeerder-staat zaak is ingediend over een patentkwestie. Sinds beleidsmakers nu altijd patenten, auteursrechten, handelsmerken en andere vormen van immateriële eigendom samen lijken te voegen, is het niet een te grote stap voor Big Content bedrijven om zich door dit patent aangemoedigd te voelen ook gebruikersrechten in het auteursrecht te gaan ondermijnen.

Monopolie eigendom

De handelsovereenkomsten gaan niet zozeer over het afschaffen van de handelstarieven, maar bevatten volgens Paul Krugman ‘Verdachte Onzin‘, met een sterk vermoeden dat er slechte dingen verborgen staan in de kleine lettertjes. Er zijn redenen om aan te nemen dat een aantal grote bedrijven denken dat de niet-commerciële aspecten van de voorstellen – dingen zoals bescherming van intellectuele eigendom – hen veel monopoliewinsten zullen opleveren. De verdragen hebben volgens hem niets met vrijhandel te maken, het gaat over intellectuele eigendom en geschillenbeslechting; de grote begunstigden zijn waarschijnlijk farmaceutische bedrijven en bedrijven die overheden aan willen klagen. Het beschermen van intellectueel eigendom betekent het creëren van een monopolie – dit introduceert een marktverstoring die de wereld een beetje armer maakt.

IP, vehikel voor belastingontwijking

Ook worden royalty’s op intellectuele eigendom gebruikt als vehikel om belasting te ontwijken. Bekende voorbeelden zijn Apple, Google en Starbucks. In 2012 maakte Starbucks in de UK een winst van €98m over een omzet van €578m, echter door administratieve lasten en royaltybetalingen van in totaal €137m, kon het bij de Britse belastingdienst een verlies van €42m in rekening brengen. De Europese Commissie vindt deze constructie een vorm van staatssteun. Verder onderzoekt De Europese Unie claims dat McDonald’s belasting heeft ontweken van meer dan € 1 miljard, door een controversiële maas in de wet van royalty’s op intellectuele eigendomsrechten te exploiteren.

IP hoort niet in handelsovereenkomsten thuis

De TTIP overeenkomst dreigt mondiale regels inzake handhaving van intellectuele eigendom te herschrijven. Maar een breder en uiteindelijk belangrijker vraag is of IP wel in handelsovereenkomsten thuis hoort. Volgens de Electronic Frontier Foundation zullen de onderhandelingen in complete geheimhouding, behalve voor de particuliere sector, afspraken over extreme auteursrecht- en andere digitale beleidsbepalingen mogelijk maken, die alle ondertekenende landen gaan binden aan draconische regels die de vrijheid van meningsuiting, privacy, en toegang tot kennis zullen belemmeren. Daarom moet bij TAFTA/TTIP elke vorm van Intellectual Property uitgesloten worden: voorzieningen gerelateerd aan patenten, copyright, trademarks, data protectie, geografische aanduidingen.

Open kaart over TTIP

Wat heeft de Europeaan eigenlijk bij het handelsakkoord te winnen? Het beantwoorden van deze vraag vergt dat de Europese Commissie verdere transparantie over TTIP-onderhandelingen en doelen geeft. Wetgevers in de EU en de VS dienen de tijd te nemen om openbare hoorzittingen te houden over bindende handelsvoorschriften, en te stemmen over de ratificatie van de overeenkomst met de mogelijkheid deze te amenderen, voordat de Europese Unie en de Verenigde Staten aan haar voorwaarden worden gebonden.