Gemeenteraadslid namens de Piratenpartei in Duitsland Anja Hirschel bericht over hoe in Duitsland grootschalige dataverzameling dreigt te gaan gebeuren, ook van gezonde mensen, onder het mom van coronabescherming. Als de Duitse regering binnenkort weer het voorzitterschap van de Europese Unie overneemt, is het belangrijk ook voor ons in Nederland om in de gaten te houden.
Gastbijdrage van Duitse Piraat Anja Hirschel: “Datenerfassung auch bei Gesunden“. Vertaald door Elbert Kaan, ambassadeur Piratenpartij.
In bijzondere tijden is alles anders en ik denk dat we het over één ding allemaal eens zijn: we leven in bijzondere tijden. Kort geleden bespraken politici, wetenschappers en geïnteresseerde burgers een corona tracing app, welke mogelijkheden deze biedt, of deze kan worden gebruikt in overeenstemming met de regels voor gegevensbescherming en waarom er wordt aangedrongen op open standaarden.
En opeens is gegevensbescherming niet meer aan de orde. Een nieuwe meldingsplicht zou nu mogelijk maken wat voorheen ondenkbaar was: een hele reeks persoonlijke gegevens, waaronder bijzonder gevoelige gegevens zoals bevindingen van medisch onderzoek.
De discussie richtte zich tot nu toe op het direct opsporen van contacten van SARS-COV-2-positief geteste personen, om mogelijke infectieketens aan het licht te brengen. Dat is waar dat tracking noodzakelijk is en deel uitmaakt van de epidemiologische toolkit.
Maar nu moeten alle negatief geteste mensen ook een heel pakket aan gegevens leveren. Of beter gezegd, deze gegevens worden automatisch doorgestuurd na een bevinding, er wordt geen toestemming of recht van bezwaar verleend. Het is nog onduidelijk wat er naast de statistische evaluaties achteraf met de gegevens zal worden gedaan. Om het duidelijk te stellen: we hebben het over een landelijke rapportageverplichting voor aantoonbaar niet-besmette personen, mogelijk voor iedereen!
Het Ministerie van Volksgezondheid moet zich afvragen welke toegevoegde waarde deze data verzameling werkelijk heeft ten opzichte van het bestaande infectiebeheer. Vooral omdat een negatieve test na enkele dagen ongeldig kan worden verklaard. Het BSI is net zo duidelijk als het zegt dat er geen aanwijsbare reden is waarom zo’n plicht lichtzinnig de basisrechten van zo’n groot aantal mensen zou moeten schenden. Bovendien is een noodzakelijke afweging (van voor- en nadelen) niet gemaakt.
“Wat tot nu toe volledig over het hoofd is gezien, afgezien van de gegevensbescherming, is het sociale effect dat een dergelijke meldingsplicht kan hebben: als een diagnose in verband met de opheldering van de ademhalingssymptomen of een test om andere redenen, bijvoorbeeld in het kader van een infectieketen, altijd direct leidt tot een proces-verbaal, kan er vermijdingsgedrag optreden. Mensen zouden een bezoek aan de dokter iets langer kunnen uitstellen dan medisch verantwoord is of contactpersonen niet correct en volledig vermelden. Dit brengt dan niet alleen de persoon en zijn of haar omgeving in gevaar, maar voert het hele systeem van testen en traceren ad absurdum. Dat mag in geen geval gebeuren”, benadrukt Anja Hirschel.
“Ik vind het verontrustend welke maatregelen hier door de federale regering roekeloosheid ter discussie zijn gesteld. Tot aan hun terugkrabbelen door druk van de publieke opinie, was het de bedoeling om gegevens van een corona-traceer-app centraal te verzamelen, d.w.z. wie wie wanneer en voor hoe lang heeft ontmoet. Nu is de als eerste genoemde maatregel in de specificatie van de wet op de infectiebescherming dat persoonsgegevens van alle geteste personen worden verzameld. Dus het motto van de regering lijkt te zijn: Pakken wat je pakken kan.”, voegt Sebastian Alscher, 1ste Voorzitter van de Piratenpartei, toe.
Dat er meer tests nodig zijn, staat buiten kijf. Als we nu bovendien ook een regelmatige testverplichting toevoegen aan de geplande wet, zal die enorme dimensie van de datasets duidelijk worden. Het zou veel zinvoller zijn om de gezondheidsautoriteiten meer personeel te geven. Er wordt gesproken over 5 persoonsteams per 20.000 inwoners. Daar zijn we nog ver van verwijderd.
Ondanks de duidelijke gevaren en tekortkomingen van het geplande wetsontwerp is de wet nu in hoog tempo goedgekeurd. De federale regering bekroont daarmee formeel de Corona-crisis.
Een bijdrage van de Werkgroep Digitale Verandering.
Het verbaast me dat er geen reactie was toen ongeveer twee weken geleden een Nederlandse minister wilde onderzoeken of de telecomwet gewijzigd kon worden om grootschalige privacyschendingen mogelijk te maken, ook met het COVID-19 virus als excuus.