Sinds het referendum van GeenPeil definitief is (nogmaals gefeliciteerd) is directe democratie een actueel gespreksonderwerp. Gisteren deed Kamerlid Wilders (PVV) een voorstel om correctieve referenda in te voeren in Nederland. Een goed idee, alleen het uitgangspunt is onjuist. Wilders stelt voor om een bindend referendum te organiseren. De kiezer heeft een noodrem nodig, is de gedachte hierachter want politici luisteren niet naar de ‘burger’. Om in deze vergelijking te blijven: Nu mag de kiezer eens in de vier jaar een route invoeren in het navigatiesysteem en moet het maar zien of de politici zich aan de route houden. Met dit voorstel krijgen we er dus een noodrem bij maar dat is niet genoeg!
Zoals wij al eerder schreven maakt dit de democratie niet sterker, maar zwakker. De burger heeft nog steeds geen invloed op de inhoud van de plannen. Hij kan alleen ja of nee zeggen terwijl een ‘mits’, ofwel een kleine aanpassing een wet door kan laten gaan. Dit is efficiënter dan weer terug naar de tekentafel zonder te weten waarom de burger precies ‘nee’ gezegd heeft. Dit zien we nu al terug in alle bestuurslagen. De politici bedenken een plan. Dit wordt uitgewerkt door ambtenaren in samenwerking met een (duur) adviesbureau en als alles in kannen en kruiken is, volgt een inspraakronde waar andere visies eigenlijk te laat ter sprake komen.
Minder politiek, meer democratie! De verkiezingsslogan van de Piratenpartij Noord-Holland is gezien en, zoals wij graag zien, geremixt door het Sociaal en Cultureel Planbureau tot ‘Meer democratie, minder politiek?’. Een studie over de betrokkenheid van de burger bij de politiek. Deze week publiceerde het Rathenau instituut het rapport ‘kansen en dilemma’s van de digitale democratie’ waar ook de ideeën van de Piratenpartij in beschreven zijn. De eerste kamer zou afgelopen dinsdag debatteren over een mogelijke staatscommissie met de naam Bezinning parlementair stelsel maar dat is niet doorgegaan wegens het aftreden van senator Hermans.
Kortom, democratische vernieuwing leeft. Nu moeten we zorgen dat er goed vernieuwd wordt! Om terug te komen op de vergelijking met de noodrem. Wij hebben méér nodig dan alleen een noodrem. De burger moet niet de route invoeren in het navigatiesysteem maar is het navigatiesysteem. De hele termijn tussen verkiezingen in. Een vloeiende democratie waarbij men zelf kan meedenken of, vanwege gebrek aan expertise of gebrek aan interesse, de expert naar eigen voorkeur naar voren kan schuiven. Zo’n systeem kan voorkomen dat de burger die noodrem nodig heeft. Door het meedenken niet te beperken tot door ambtenaren gekozen adviseurs en kapitaalkrachtige lobbyisten, voorkom je dat wetten worden geschreven door belanghebbenden zonder dat iemand tegengas biedt.
Democratie gaat niet over meer- of minderheden, winnen of verliezen. Democratie is het zoeken naar consensus zodat de beste oplossing voor een probleem naar boven komt. Daarbij zal iemand die vanaf het begin mee kan denken eerder instemmen met een plan wat in zijn/haar ogen niet ideaal is dan wanneer tijdens een inspraakavond een compleet plan wordt voorgelegd en hooguit een punt of komma verzet kan worden.