Op 17 december is de Wet gegevensverzameling door samenwerkingsverbanden (WGS) in de Tweede Kamer aangenomen. De WGS moet het instanties nog makkelijker maken om gegevens uit te wisselen over burgers om fraude op te sporen. Er is amper maatschappelijk debat over de WGS geweest: we waren te druk met corona.
Het wetsontwerp werd, na fikse kritiek van de Raad van State en de Autoriteit Persoonsgegevens, tegen hun adviezen in niet ingeperkt maar juist uitgebreid. Voorts zijn belangrijke onderdelen niet in de wet geregeld; die worden later ingevuld door de minister van Justitie en Veiligheid.
In de WGS vallen onder de ‘gegevens’ die bedrijven en overheden met elkaar mogen delen, ook signalen, vermoedens en zwarte lijsten. Op grond daarvan mogen de deelnemende partijen ‘interventies’ met elkaar afstemmen en ‘handhavend optreden’ tegen burgers die zo in het vizier komen.
De toeslagenaffaire is er niets bij. Het collectief dat eerder SyRI – het ‘Systeem Risico Indicatoren’, ook al zo’n groots opgetuigd systeem – bij de rechter verboden wist te krijgen, noemt de WGS niet voor niets ‘super SyRI’. (SyRI heeft veel burgers verdacht gemaakt, doch geen enkele fraudeur opgespoord; de basis voor de verdenkingen bleek te mager.)
Er was nauwelijks debat in de Kamer over de WGS. Er zijn bovendien amper mensen in de Kamer die de WGS inhoudelijk doorgronden. Twee van hen – Kees Verhoeven van D66 en Kathalijne Buitenweg van GroenLinks – vertrekken eind deze maand uit de Kamer.
Er is sowieso nog zelden plenair debat over wetgeving in de Tweede Kamer. Onderzoeksplatform Investico rekende recent uit dat onder Balkenende-IV (2007-2010) 32 procent van alle wetten zonder debat werd aangenomen; de afgelopen jaren gold dat – gecorrigeerd voor corona – voor gemiddeld 38 procent van alle wetten.
Investico toonde ook aan dat sommige fracties zich zelden laten zien bij commissievergaderingen, tegenwoordig vaak de enige plaats waar een wetsontwerp tegen het licht wordt gehouden. De PvdA liet onder Rutte-III verstek gaan bij bijna de helft van alle wetgevingsdebatten, Forum voor Democratie zelfs bij 95 procent. Investico: ‘Veel wetgeving wordt alleen nog besproken door de grote partijen, vaak uit de coalitie.’
Wat daarvoor in de plaats komt? Plenaire debatten waar de waan van de dag besproken wordt. De Kamer gaat gebukt onder een ‘wildgroei aan debatten’, hypes waarmee Kamerleden punten trachten te scoren voor het oog der natie. De Kamer heeft vorig jaar zowat langer gedebatteerd over het trouwfeest-zonder-anderhalve-meter-afstand van Grapperhaus dan over zijn voorstel voor de WGS.
Eind deze maand wordt de nieuwe Tweede Kamer geïnstalleerd. Er komen zestig nieuwelingen, waarvan sommigen zo groen als gras zijn. Er zijn meer kleine fracties dan ooit: partijen die met een, twee of drie mensen alles moeten bijhouden, maar tegelijkertijd ook flink moeten scoren. Langzaam roeien we de dossiervreters uit – mensen als Renske Leijten en Pieter Omtzigt.
Hopelijk zit er nog een snuggere ziel in de Senaat. Daar moet de WGS nog worden besproken.
Deze column van Karin Spaink is overgenomen van: Spaink,net.
Licentie: Creative Commons: Linken en citeren mag altijd. Herpublicatie op niet-commerciële websites mag alleen o.v.v. mijn naam plus een link naar mijn website. Voor al het overige is expliciete toestemming vereist: mail karin [at] spaink [dot] net.
Als Piratenpartij maken wij ons uiteraard ook zorgen over deze wet. We hebben er in 2018 dan ook een reactie op gegeven tijdens de Internetconsultatie.
Ook anderen, met name burgerrechtenbewegingen dienden zeer kritische reacties in, maar het lijkt helaas aan dovemansoren besteed. Wat we – en jullie – nu nog kunnen doen is aandacht vragen bij de leden van de Eerste Kamer om dit tij te keren. Hier vind je een overzicht van die leden en hier een lijst met contactgegevens.
Zie ook onze oproep op Twitter.
Ik denk dat de genoemde Kees Verhoeven en Kathalijne Buitenweg erg waardevol kunnen zijn om (als ze daar nog zin in hebben) de Piratenpartij te adviseren hoe je ingangen maakt (en houdt) in de Haagse politiek, zowel in inhoud als (niet te vergeten) in vorm.