Het rapport van de commissie Elias laat zien dat het hoog tijd is voor de Piratenpartij.
Het is een onthutsend verhaal over een Tweede Kamer die al twintig jaar geen enkele interesse toont voor de kosten van de ICT-avonturen van de overheid en daarbij kennis noch interesse heeft om de overheid afdoende te controleren. Het instellen van een nieuwe controlelaag zal de situatie niet verbeteren; het is tijd voor openheid vanuit de overheid en echte kennis in de Tweede Kamer.
De commissie die door de overheid is ingesteld om het ICT-beleid van de overheid onder de loep te nemen heeft eigenlijk geen flauw idee hoeveel er precies verspild wordt. Voorzitter Elias noemt de 1 tot 5 miljard een voorzichtige schatting. Dit gegeven op zich is natuurlijk al te gek voor woorden. Sinds 1995 houdt de overheid niet meer bij hoeveel zij uitgeeft aan ICT. Staatssecretaris Kohnstamm schrapte het overzicht bij ‘gebrek aan praktisch nut’ en minister Zalm noemde het ‘een voorbeeld van nutteloze informatie voorziening’. Al ruim twintig jaar ontbreekt dus ieder inzicht aan wat er besteed wordt aan ICT. Het is schokkend om te lezen hoe lichtvaardig de overheid hiermee om is gegaan. De Tweede Kamer stond erbij, keek ernaar en verzaakte op schandalige wijze haar controlerende plicht.
De Piratenpartij pleit al veel langer voor openheid en transparantie bij de overheid. Er zou een volledig openbaar register moeten komen met alle ICT-projecten waar de overheid aan werkt, het doel en de noodzaak van elk project, de budgetten en de kosten en een overzicht van de ontwikkelaars die de projecten uitvoeren. Openbaarheid dwingt tot verantwoordelijkheid en geeft de hele Nederlandse maatschappij de mogelijkheid om mee te denken over betere, slimmere en goedkopere oplossingen.
Is een Bureau ICT-toetsing de oplossing?
Eén van de oplossingen die de commissie Elias aandraagt, is een Bureau ICT-toetsing (BIT); een klein bureau met deskundigen dat rechtstreeks onder de premier moet vallen. Je kunt je afvragen of dit gaat werken. ICT wordt zo een speelbal van de persoonlijke wensen van premier Rutte. Kan iemand die geen probleem ziet in ‘een paar containertjes op Eikenhorst’, die 4 ton belastinggeld moeten kosten, daadwerkelijk objectief leiding geven aan een controlerend orgaan als het voorgestelde BIT? Daarbij komt ook de vraag wie dat BIT moet gaan bemensen. Gezien het gebleken totale gebrek aan ICT-kennis bij de overheid zelf, zullen dit dus ook externe controleurs worden of in elk geval mensen met nauwe banden met de Nederlandse ICT-branche. Hoe gaan we voorkomen dat de adviezen van het Bureau ICT-toetsing niet op een Ordina-manier ten goede gaan komen aan een paar bevriende ICT-bedrijven? Het BIT lijkt een schijnoplossing die de controle en verantwoordelijkheid juist op grotere afstand zet van het orgaan dat de overheid moet gaan controleren; namelijk de Tweede Kamer.
De commissie schrijft: ‘De Kamer maakt haar controlerende taak niet waar door een gebrek aan interesse voor ICT en een gebrek aan deskundigheid op ICT-gebied.‘
In plaats van de verantwoordelijkheid neer te leggen bij een nieuw politiek en nauwelijks te controleren orgaan onder rechtstreekse verantwoording van de minister-president, zullen de leden van de Tweede Kamer hun controlerende taak serieus moeten gaan nemen. Het is te gek voor woorden dat in een maatschappij die bijna volledig draait op informatietechnologie er nauwelijks gekozen volksvertegenwoordigers zijn die de uitdagingen begrijpen, het jargon kunnen doorgronden en de plannen van de overheid kunnen en willen toetsen. Als wij willen dat de jaarlijkse miljardenverspilling ophoudt, moeten we het heft in eigen hand nemen. Stop met het stemmen op populaire poppetjes die braaf de partijlijn verdedigen en zorg ervoor dat de Tweede Kamer gevuld wordt met voldoende onafhankelijke denkers die ter zake kundig zijn. Het is tijd voor de Piratenpartij!
Wanneer iemand in het nieuws spreekt over ‘de (rijks)overheid’ dan lijkt die overheid al snel op een persoon die zelfstandig keuzes maakt. En als die ‘persoon’ verkwist lijkt een slimme commissie die hem controleert een redelijke maatregel.
‘De overheid’ bestaat echter uit mensen die namens de samenleving een baantje hebben gekregen om bepaalde zaken collectief te regelen.
De insteek van Piratenpartij; regel decentraal wat kan en centraal waar dat toevoegt is een heel goed uitgangspunt dat dit weggegooid geld al zou beperken.
Overheid en semi overheid zijn voor commerciele IT bedrijven vaak fantastische klanten. Ze zijn namelijk nauwelijks gedreven door marktwerking, ze worden niet afgerekend op het uiteindelijke product. En een politicus of ambtenaar als klant heeft nauwelijks persoonlijk belang bij slagen van een project. Ook heeft ie geen persoonlijk verlies bij het falen van een project.
De overheid is de leukste klant die je kan wensen en DAT moet dus anders. De ‘overheid’ moet juist een kritische klant worden, eentje waar zowel ambtenaren als toeleveranciers afgerekend worden op de kwaliteit van hun IT projecten. Net zoals dat in een commercieel bedrijf gebeurt.
die 1 tot 5 miljard verspilling is terug te voeren op incompetentie van individuele ambtenaren, en dat voert weer terug in de keten van verantwoordelijkheid naar de hoogste ambtenaren en de kamer.
Een commissie die alleen de dure projecten gaat monitoren is een maatregel die geen geld oplevert maar geld kost. De incompetentie van bestaande beslissingsbevoegden wordt namelijk niet veranderd/verbeterd.
Net zoals de economie van een land vooral ook drijft op kleine ondernemers, drijft de kwaliteit van ICT bij de overheid op kennis en inzet van alle betrokken ambtenaren.
Door de focus van de door deze commissie voorgestelde tegenmaatregel te leggen op de dure projecten doet deze commissie uitsluitend aan damage control richting media. De inschatting is kennelijk dat een project van onder de 4 ton buiten de media gehouden kan worden?
Een gezond commercieel bedrijf, daar waar medewerkers verantwoording moeten afleggen over de kwaliteit van hun keuzes en werk, zou zo een maatregel niet treffen.
Wellicht iets voor het verkiezingsprogram van Piratenpartij bij de volgende verkiezingen; plan waarin kwaliteit IT van de overheid op orde wordt gebracht.