Dit is een persoonlijk opiniestuk van René de Torbal, Patentspecialist.
Eerst even een kadertje schetsen en ik hoop dat je niet meteen afhaakt als het woord Europa voorbij komt, want soms hebben ze ook goede ideeën (maar die uitwerking…)
De Europese commissie, het orgaan dat wetsvoorstellen indient en EU recht handhaaft, deed in 2014 een mededeling aan het Europees Parlement: “De toegang tot betaalbare, veilige en doeltreffende medicijnen is essentieel voor alle landen, en de uitdaging is bijzonder groot waar het gaat om de minst ontwikkelde landen en ontwikkelingslanden.”
Zij wezen op een verklaring die in Doha (hoofdstad van Qatar) was opgesteld door de minister conferentie van de Wereld Handels Organisatie (WTO) in 2001. Het staat bekend als de Doha Declaration (mooie alliteratie toch) en die als regulering door het Europees Parlement was ingevoerd in 2006. Minister Gerrit Ybema (kent u hem nog?) vertegenwoordigde de Nederlandse Antillen en Nederland. Huidig PvdA minister van buitenlandse zaken Bert Koenders was daar ook aanwezig, maar slechts als deelnemer.
Oké, dus waar gaat dat over? Samengevat mag ieder land, als lid van WTO/ondertekenaar van TRIPS bepalen dat er verplichte licenties afgegeven moeten worden voor het gebruik van patenten op medicijnen. Nederland mag dus zelf bepalen of en onder welke voorwaarden een medicijnfabrikant die een patent heeft op een medicijn, concurrenten moet toestaan om die medicijnen te kopiëren.
Als één van de eersten heeft Nederland regels ingevoerd om er handen en voeten aan te geven. Nou ja, dan wel met tiewraps, waar niemand vrolijk van werd, dus zelfs Artsen zonder Grenzen heeft er helemaal niets aan.
Maar het gaat natuurlijk niet alleen over medicijnen die veel te duur zijn voor ontwikkelingslanden. Ook in Nederland zijn veel medicijnen onnodig duur, niet omdat het moet, maar omdat het kan.
Even een bierviltje berekening.
Eén van de goedkopere medicijnen betreft insuline, geleverd door één van de grotere farmaceuten kost die €1,50 per dag, maar €3,84 is ook normaal. €3,84 is namelijk wat maximaal vergoed wordt uit basisverzekering. Zo werkt dat toch? Ongeveer 1 miljoen mensen heeft diabetes. Stel dat daarvan de helft elke dag insuline moet toedienen, dan is dat dus goed voor een omzet van €750.000,- per dag. Dat is bijna €275 miljoen per jaar. Kassa! Mij is altijd verteld dat de ontwikkeling van een medicijn wel 1,3 miljard Euro per jaar kost en dat er daarom wel een monopolie met behulp van een patent op moet rusten, anders verdient de farma het nooit terug. Nou, ik schat in dat die insuline in ieder geval geen windeieren zal leggen. Ga maar na: Nederland is niet het enige land met diabetes patiënten. Als een farmaceutisch bedrijf beweert dat ik onzin verkoop dan daag ik dat bedrijf bij deze uit om openheid van zaken te geven. Typerend is dat bovenstaande informatie voor een relatieve leek zoals ik op medicijngebied, super moeilijk boven water is te krijgen, maar ik denk dat die waas voor sommigen zeker van pas komt.
“Men” zal aankomen met argumenten als, ja maar we leveren medicijnen aan ontwikkelingslanden tegen kostprijs als het kan. En wie bepaalt die kostprijs en of het kan? Juist.
Wat het nog extra pikant (oneerlijk) maakt is, dat een patent op een medicijn met behulp van een zogenoemde supplementary protection certificate (SPC), in plaats van 20 jaar voor normale uitvindingen, tot wel 25,5 jaar geldig kan zijn. En zo’n SPC is eerder regel dan uitzondering in het geval van medicijnen voor mensen.
Bottom line: ik vind dat het tijd wordt dat het transparant wordt wie, wat verdient op medicijnen, dat de verplichte licentieregeling veel laagdrempeliger wordt, en dat de geldigheid van patenten in de farmaceutische industrie niet langer, maar eerder korter moet worden dan die voor de overige industrie.
Meer leesvoer:
https://www.oneworld.nl/wereld/de-prijs-van-een-pilletje
http://www.fairpolitics.nl/onderwerpen/medicijnen
http://falkvinge.net/2011/06/21/ten-myths-about-patents/
http://www.pfizer.com/files/about/PalmCard_HowDoesPfizerPriceMedicines.pdf
http://fortune.com/2016/04/26/drug-prices-valeant-pfizer-merck/
Michel Fleur zegt
Ik zou er nog aan willen toevoegen dat ook bekend moet worden welke delen van het onderzoek met publiek geld gefinancierd zijn, gebaseerd zijn op publiek onderzoek en in hoeverre de innovatie en eigen investering groot genoeg was om daar een patent op te verlenen.
patrick zegt
https://www.gipdatabank.nl/databank.asp?tabel=01-basis&item=A10A&infoType=g&label=00-totaal&geg=vg
Best aardig geschat op een bierviltje; de totale vergoeding voor insulines was 156 M€ in 2015.
De ontwikkelingskosten voor een echt nieuw medicijn zijn niet “per jaar” maar per product.
M de Vries zegt
Wanneer noemt iemand zich een octrooi specialist?
Is daar een studie voor? of mag iedereen zichzelf zo noemen als je vindt dat je een specialist bent?
Het stuk is een mening en niet feitelijk geschreven, aangezien een ABC oftewel aanvullend beschermings certificaat aan allerlei regels moet voldoen om úiterlijk 5 jaar verlening te verkrijgen. Alleen een medicijn voor kinderen kan daar nog een half jaar bij krijgen.
Er wordt ook wel heel makkelijk voorbijgegaan dat er jaren onderzoek met de nodige kosten voordat dit specifieke medicijn is uitgevonden en op het moment dat het octrooi is aangevraagd nog door jaren testen en vergunningen heen moet voor het op de markt gebracht kan worden.
Dat er veel geld in de branche omgaat is duidelijk, maar dat betekent niet per definitie dat het aan de octrooien ligt. Het zijn voornamelijk de bedrijven aan de top die een monopolie hebben en er geen transparantie is.
Als zelfs aan ziekenhuizen medicijnen worden verkocht voor prijzen die niet openbaar gemaakt mogen worden en dat soort praktijken, zie ik niet in wat het gaat helpen om octrooien op medicijnen te stoppen. Maar dit is slechts mijn mening.. ik ben geen specialist en dit is slechts mijn mening.