Vaak denken mensen dat de bescherming tegen de overheid niet zo belangrijk is: "De overheid is van ons en doet ons eerlijke mensen dus niks." Die gedachte gaat lang goed, maar ik heb nu zelf ervaren hoe dit fout kan gaan.Geschiedenis
Begin jaren '90 in het hoogtepunt van de BSE, is er besloten dat het registratiesysteem om moest. Alle koeien in heel Europa moesten een oormerk krijgen. Met dat oormerknummer zouden ze hun hele leven gevolgd worden, en hierdoor zouden alle problemen met de betrouwbaarheid van het vlees voorgoed voorbij zijn. Onder luid protest hebben de meeste melkveehouders hun koeien geoormerkt. Maar enkelen deden het niet, en in 1992 kregen zij gelijk van de rechter en er moest een alternatieve methode komen.
De regering heeft, als klein kind, pas na tien jaar zeuren een regeling geregeld. Eerst mochten de koeien nooit verkocht worden, toen alleen voor de slacht, en uiteindelijk in 2002 werd de wens van de rechter en de volksvertegenwoordiging uitgevoerd. Er kwam een 'protocol' waarmee gegarandeerd kon worden dat de koeien de juiste oormerken in hun oren hadden op het moment dat ze de boerderij verlieten. Dit bestond uit een volledig sluitende administratie met haarmonsters, en de veerijders moesten het oormerk bij afvoer aanbrengen.
Het ambtelijk apparaat is nog wel haatdragend: subsidies werden nog gekort want "het oormerk moet van Europa" (behalve voor Spaanse vechtstieren), en de weigeraars kregen ieder jaar een controleur van de AID over de vloer om te controleren of ze wel voldoen aan de alternatieve registratiemethode.
En ik, zei de gek
Een van de grootste tegenstanders van het oormerk zou jaren later de grootvader van mijn kinderen worden. Daarom ben ik een opvolger van hem als oormerkweigeraar. Ondertussen hebben we de controleurs jarenlang vriendelijk ontvangen, en we hebben zeer sluitende administratie met foto's, schetsen, en zelfs genetische monsters van al onze dieren. De oormerken liggen met de naam van de koe (en de moeder) in de kast.
Maar ja, ergens zijn nog duistere krachten in het overheidsapparaat die niet tegen hun verlies in de Kamer en in de rechtszaal konden. En dus namen de controleurs plotseling geen haarmonsters meer om te vergelijken met het archief in het Van Haeringenlabaratorium, keek niet meer naar ons fotoarchief, en controleerde de schetsen ook plotseling niet meer. Ze lieten zich achteraf gezien onder valse voorwendselen rondleiden, want ze wilden helemaal niet controleren. Ze hadden al bij voorbaat besloten dat we afgekeurd zouden worden.
Ze hadden namelijk een regeltje in het protocol gevonden dat we volgens hen binnen drie dagen een haarmonster op de post moesten doen. Hoewel dit jaren nooit een probleem is geweest – er schijnen zelfs weigeraars te zijn die het jaarlijks insturen – is het nu plotseling een doodzonde en we krijgen een formulier uitgereikt waarop staat dat we geen vee meer mogen afvoeren. De controleur vermeldt nog even fijntjes dat de meeste boeren met dat dwangmiddel wel willen meewerken.
Wat is er fout
Dit is een voorbeeld van een ambtenarenkorps dat tegen de zin van de rechter en de politiek toch wel eens haar zin doordrijft. De regeling was algemeen aanvaard, en het protocol werd al lang niet meer volgens de letter opgevolgd (op aanwijzing van de AID). Er zijn nooit klachten geweest over de afgevoerde dieren, en in tegenstelling tot de niet-weigeraars, konden onze koeien zelfs op afstamming gecontroleerd worden. Maar omdat iemand binnen de overheid van de regeling af wil, gaan ze overtredingen zoeken.
Om het effect te vergroten leggen ze de maximale sanctie op voor de kleine overtreding. Op een melkveehouderij worden regelmatig dieren geboren, en om overbevolking te voorkomen moeten er ook dieren verkocht worden; zonder afvoer is er geen bedrijfsvoering mogelijk. En de sanctie wordt opgelegd op het moment dat deze het hardste aankomt: in de wei kun je nog wel een koe extra zetten, maar in het stalseizoen zit de stal op een zeker moment echt vol. Daarnaast reageren ze vreselijk traag op het bezwaar, en we zijn nu al zes weken veroordeeld zonder dat er ooit een rechter naar gekeken heeft.
Conclusie
Je hoeft echt niet naar slecht bekend staande landen om mee te maken dat ambtenaren creatief met de regels om gaan. De blokkering die bedoeld is om ons te redden van volgespoten en doodzieke dieren op ons bord, wordt ook routinematig gebruikt worden om boeren onder druk te zetten. Als je de verhalen hoort uit de tijd van het invoeren van de oormerken wordt je helemaal bang voor de ambtenaar, en krijg je de neiging om alle gesprekken op te nemen.
Daarnaast blijken regelingen ook vaak een doel op zich te worden. Fraude blijft mogelijk, de traceerbaarheid van het vlees blijkt geen verkoopargument, en sterker nog: het systeem blijkt zijn eigen fraude-varianten te veroorzaken. Toch wordt hemel en aarde bewogen om het systeem compleet te krijgen. Voor iedereen die de Snowden-onthullingen volgt, moet dat niet zo'n verrassing zijn.
— Over de auteur —
De auteur is sinds 2002 actief in het bedrijf van zijn vriendin, en na de geboorte van de kinderen voltijds biologisch boer geworden. Verder is de auteur actief voor de Piratenpartij.
Welkom in de werkelijkheid. Ambtenaren die bijvoorbeeld sociale wetten moeten uitvoeren gedragen zich net zo. Die kijken niet of iemand bijstand nodig heeft, maar alleen of allerlei totaal onnodige, privacy-gevoelige gegevens wel op tijd zijn aangeleverd. Ze verzinnen desnoods dat er iets zou ontbreken, zonder te vertellen wat.
Klinkt erg bekend. Ik ben een tijdje bij Occupy Rotterdam betrokken geweest. Die organisatie had van de rechter toestemming om op de trap van de beurs te mogen demonstreren, hoewel de burgemeester van Rotterdam er echt alles aan deed om Occupy weg te krijgen. En dat is uiteindelijk ook gelukt: Occupy moest tijdelijk verkassen vanwege een evenement, en toen zijn er op die plek zware bloembakken neergezet zodat ze niet meer terug konden. In Rotterdam heeft een potplant meer rechten dan een mens.
De blokkade is vandaag na 5 maanden opgeheven.