De koning gaat naar Venezuela

De Rijksvoorlichtingsdienst vermeldt op de website van het Koninklijk Huis dat Zijne Majesteit koning Willem-Alexander en Hare Majesteit Koningin Máxima op 23 november een kennismakingsbezoek zullen brengen aan Venezuela, waar ze zullen worden ontvangen door president Nicolás Maduro. De koning en koningin worden bij het bezoek vergezeld door de minister van Buitenlandse Zaken, Frans Timmermans. Het bezoek vindt plaats in een periode waarin het, door toedoen van de regering van Maduro, erg slecht gaat met Venezuela. Het is niet ongebruikelijk voor een staatshoofd of minister om een "controversieel" land te bezoeken. Het is echter ook niet ongebruikelijk dat voorafgaand aan een dergelijk bezoek een publieke discussie plaatsvindt over de vraag in hoeverre een dergelijk bezoek eigenlijk wenselijk is, en of onze vertegenwoordiger (de koning, de minister) bij zijn buitenlandse gastheer de gevoelige onderwerpen ter sprake kan brengen en minimaal onze zorgen kan overbrengen. Gek genoeg vindt een dergelijke discussie bijna vanzelf plaats als het over Rusland of Oman gaat, maar bij Venezuela blijft het stil in de Nederlandse media.

Doordat de Venezolaanse overheid op een extreem inefficiënte en corrupte wijze zo'n beetje alle aspecten van de economie controleert, is de economie bijna tot stilstand gekomen. Door mismanagement bij de vele genationaliseerde bedrijven en het frustreren van de bedrijfsvoering van particuliere bedrijven worden er nauwelijks meer voedsel en andere basisproducten in het land geproduceerd. Er wordt al jaren olie voor voedsel geruild met de buurlanden, maar zelfs de productie van de kostbare ‘crudo’ stokt en bevriende naties Rusland en China trokken zich al eerder terug uit olie-exploitatieprojecten. Met de jaarlijkse inflatie op 54,3% vertrok de wanhopige president vorige maand naar China op zoek naar een lening van enkele miljarden dollars om zijn economie te redden, maar zelfs zijn vrienden in Peking hebben hem afgewezen. Hij keerde terug met slechts enkele handelsovereenkomsten.

Ondertussen zijn basisbenodigdheden als maïsmeel, melk, vleeswaren en hygiëneproducten als tandpasta en toiletpapier voor de gemiddelde Venezolaan steeds moeilijker verkrijgbaar. De enige oplossing die de overheid voor de problemen schijnt te kennen is de invoering van nog meer en strengere regulering en de oprichting van nieuwe overheidsorganisaties die de nieuwe regels moeten gaan handhaven. Tegelijkertijd worden winkeliers gedwongen om hun producten tegen een “democratische prijs” aan te bieden. Dat leidde dit weekend tot de door de president opgeroepen “bezetting” en plundering van elektronicawinkelketen Daka (naar Zimbabwaans voorbeeld). De rest van het weekend werd gekenmerkt door lange rijen bij verschillende winkelketens die gedwongen zijn enorme prijsdalingen door te voeren. Zoals verwacht leidde de oproep ook tot ongecontroleerde plunderingen bij kleine particuliere elektronicawinkels. Er wordt beargumenteerd dat de winkeliers hun producten importeren voor de lage officiële wisselkoers, maar verkopen voor veel hogere zwarte markt-prijzen. In de praktijk kunnen maar weinig winkels werkelijk inkopen voor de lage officiële koers. De overheid houdt een register bij van de particulieren en de bedrijven die toegang krijgen tot de schaarse gereguleerde dollars. De rest moet dollars op de zwarte markt kopen en dat heeft gevolgen voor de vraagprijzen. Op maandag werden verschillende websites uit de lucht gehaald die de zwarte markt-koers bijhielden.

Stemfraude, bedreigingen & homofobie

Zoals we in een eerdere blog al vermeldden, is er ook nogal wat mis met het politieke klimaat in Venezuela. Er gaan hardnekkige geruchten dat Maduro zijn nipte overwinning in de afgelopen verkiezingen met stemfraude heeft verkregen. Deze vermoedens zijn steeds sterker geworden omdat de regering consequent de verzoeken om hertelling, transparantie en openbaarheid van gegevens heeft afgewezen.

In de tussentijd zet Maduro het parlement onder druk om de regering bijzondere uitvoeringsbevoegdheden te gunnen onder het mom van corruptiebestrijding. In een drie uur durende speech in het parlement waarschuwde hij voor de levensbedreigende situatie die door de saboterende, “fascistische” oppositie wordt gecreëerd en pleitte hij voor een decreetperiode van 12 maanden. In de veertien jaar dat Chavez aan de macht is geweest wist hij vier keer een dergelijke wet door het parlement te loodsen. In 1999, 2000, 2007 en 2010 zette de volksvertegenwoordiging zich zolang als 18 maanden buitenspel door akkoord te gaan met de decreetbevoegdheden. Chavez gebruikte deze macht om ruim tweehonderd wetswijzigingen door te voeren die de greep van de staat op de Venezolaanse economie en het Venezolaanse rechtssysteem vergrootten. De oppositie vreest dat het deze keer vooral gaat om het kunnen vervolgen van de tegenstanders. Een niet geheel onterechte angst gezien de schaamteloze onderdrukking en openbare vervolging van de oppositie.

In een poging om de oppositie in diskrediet te brengen werd na een illegale inval in de woning van Oscar Lopez, Chief of Staff van de oppositiepartij, de aanval op hem geopend door PSUV-kamerlid Pedro Carreño. Oscar Lopez zou niet alleen homoseksueel zijn, maar zou vanuit de gouverneurswoning van president-runner up Henrique Capriles een bordeel runnen. Het bewijs: een via de illegale huiszoeking verkregen foto van een groepsknuffel. De rest van het verkregen fotomateriaal was volgens de president “te ernstig om te publiceren”. De homofobische tirade kon rekenen op veel argwaan van internationale media. De oppositie werd ook slachtoffer van talloze ongefundeerde beschuldigingen van sabotage van het elektriciteitsnetwerk en de voedselproductie. De oppositie zou de brand in de generator hebben veroorzaakt die begin september een stroomstoring veroorzaakte die 70% van het land ruim 24 uur platlegde. Volgens de president is de oppositie dit ook van plan tijdens de lokale verkiezingen op 8 december. Ook zou de oppositie massaal toiletpapier achterhouden en een economische oorlog voeren tegen de regering. In Caracas werden vorige week op grote schaal posters verspreid waarop Henrique Capriles en twee oppositieleiders worden afgebeeld als “de trilogie van het kwaad”. De posters zijn bekostigd door het cultuurfonds van de overheid. De voorzitter van het parlement Diosdado Cabello, gaf in een persconferentie aan dat er drie cellen klaar staan voor de saboterende oppositieleden. In de staten waar de oppositie het gouverneurschap heeft, zijn parallelle schaduwoverheden opgericht die meer overheidsfinanciering ontvangen dan de democratisch gekozen lokale overheden.

Van een vrije pers is in Venezuela nauwelijks meer sprake. Was er tot voor kort tenminste nog één particuliere televisiezender en een aantal kritische kranten om nog wat tegenwicht tegen de propagandazenders van de staat te bieden, inmiddels is tv-zender Globovision na jarenlange tegenwerking door de overheid verkocht aan personen met banden met de overheid. Daarnaast is het door een gebrek aan papierproductie en door het feit dat het praktisch onmogelijk is om aan buitenlandse valuta te komen, voor de niet aan de overheid gelieerde kranten simpelweg onmogelijk om aan papier te komen om kranten op te drukken. De schaarse keren dat het de oppositie nog lukt om op een televisiezender te komen wordt de uitzending botweg onderbroken door een nationale 'cadena' (letterlijk vertaald: keten): een uitzending van de nationale overheid die verplicht op alle zenders live doorgegeven moet worden. Kritische journalisten krijgen met geen mogelijkheid overheidsfunctionarissen te spreken en de toegang tot het nationale parlement wordt hen ontzegd.

De dag van de loyaliteit en liefde…

Maduro wil de oppositie verzwakken met het oog op de lokale verkiezingen op 8 december. Er worden op 8 december ruim 300 burgemeesters en ruim 2400 raadsleden gekozen. Oppositieleider Capriles ziet de verkiezingen als een referendum tegen de zittende regering. Als antwoord hierop doopte Maduro 8 december de dag van de loyaliteit en liefde voor oud-president Chavez. De president leidde een maand te vroeg kerstmis in, omdat hij wil dat men langer van de vrolijke tijd kan genieten. Hij richtte tegelijkertijd het ministerie voor het Ultieme Sociale Geluk op.

Door de summiere berichtgeving over Venezuela in de Nederlandse media wordt een belangrijke publieke discussie over de betrokkenheid van Nederland bij deze controversiële situatie overgeslagen. Er worden geen politieke vraagtekens gezet bij het bezoek en de publieke discussie lijkt in dit geval geheel de verantwoordelijkheid te zijn van de media. De onmiskenbaar onhoudbare situatie in Venezuela vraagt om veroordeling van de internationale gemeenschap. Venezuela is zeker niet het enige land waarvan de situatie ernstig aandacht tekort komt in de media, maar Venezuela is nota bene een buurland en een politieke veroordeling is daarom op zijn plaats. De reden van het officiële bezoek is het versterken van de handelsbetrekkingen tussen het Koninkrijk en Venezuela, maar de Nederlandse betrokkenheid bagatelliseert de ernst van de Venezolaanse situatie en gedoogt impliciet Maduro’s regering. Het officiële bezoek is daardoor op z’n minst onwenselijk.

—