Hoe Nederland toch niet dood gaat aan het stikstofprobleem

De kranten staan vol over stikstof, hoe dat de hele bouw plat legt, en wat voor drastische maatregelen er genomen moeten worden. Je zou haast denken dat er een grote milieuramp staat te gebeuren. Laat ik de boel eens op een rijtje zetten.

Om te beginnen gaat het hele verhaal over niet over stikstof maar over stikstofverbindingen. Gewoon stikstof is het hoofdbestanddeel van lucht, en daar mag je zo veel van uitstoten als je wilt. De stikstofverbindingen waar het over gaat zijn voor mensen giftig.

De hele ophef is nu niet over deze giftigheid. De “Kader Richtlijn Water” houdt de concentraties in het oppervlaktewater binnen de perken, en voor de lucht is er het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit. Tot verdriet van het longfonds worden hiervoor geen drastische maatregelen genomen.

In de natuur worden deze stoffen opgenomen in de stikstofkringloop. Planten halen hieruit de stikstof die ze nodig hebben voor het maken van eiwitten. Deze stikstofkringloop is zo belangrijk voor de landbouw dat  bemestingsnormen in kilo stikstof per hectare gaan.

Deze stikstofverbindingen zorgen dus voor meer plantengroei, en hoewel dat meer CO2-opname betekent, kunnen deze hard groeiende planten zeldzame planten in natuurgebieden overwoekeren.

Als je een natuurvergunning wil hebben moet je aantonen dat je geen schade aanricht in Natura2000-gebieden. Hiervoor heeft het RIVM een rekentool ontwikkeld, AERIUS. Daaruit blijkt dat een hoop projecten niet kunnen in Nederland.

Om toch te kunnen bouwen heeft de regering de PAS verzonnen: extra stikstofuitstoot op de ene plaats kan volgens dat systeem gecompenseerd worden door vermindering van stikstof op de andere plaats. Vergunningen die hier op gebaseerd zijn, zijn nu door de rechter afgewezen.

Lopende bedrijven draaien gewoon door zonder vergunningen. Handhavingstrajecten voor lopende bedrijven duren vaak jaren. Maar bouwprojecten worden voor zoiets stilgelegd. Er zijn nu bouwers die al maanden hun personeel betalen zonder dat ze iets kunnen doen. Het is te begrijpen dat die mensen niet blij zijn dat de loketten van de overheid gewoon dicht gegooid zijn.

Nu de wetgeving de plannen van de overheid in de weg zit, is er een probleem. Daarvoor is de commissie Remkes ingesteld. Op het moment van schrijven is het eindrapport nog niet klaar maar er zijn twee plannen uitgelekt. Geheel toevallig precies de voorstellen die D66 een week eerder gedaan heeft. Deze plannen gaan alleen niet werken.

Het eerste plan is het verlagen van de maximumsnelheid op de snelwegen. Dit is natuurlijk simpel: een paar borden vervangen en het is klaar.

Het tweede plan is om de veestapel in te krimpen. Dat is simpel omdat de veestapel in Nederland tot op de millimeter in kaart gebracht is. Eerst voor de voedselveiligheid, later voor mestregels. Een mooi voorbeeld, van hoe gevaarlijk te veel registratie kan zijn.

Deze twee plannen gaan precies uit van het idee dat bij de PAS afgekeurd is: we compenseren de uitstoot op de ene plaats met uitstoot ergens anders. Er zijn weinig veehouderijen die ruimte kunnen maken voor bouwprojecten in Amsterdam, en een nieuw stuk snelweg, ligt eigenlijk altijd ergens anders dan een oude.

Het hele “stikstofprobleem” is duidelijk een voorbeeld van hoe de Nederlandse overheid problemen heeft om de gevolgen van de eigen wetten, en regelingen te accepteren. Hoe de keuzes in het verleden gemaakt zijn, en of de politiek hier bewust voor gekozen heeft, is weer een heel ander verhaal.