Nederland kampioen bespieden

Drones boven de achtertuin

We kennen drones uit het conflict in Afghanistan en van de strijd in Pakistaanse tribale gebieden. Wie het nieuws volgt, weet dat deze onbemande high-tech vliegtuigjes daar worden ingezet voor spionage- en aanvalsdoeleinden. Maar met Nederlandse achtertuintjes worden drones wat minder vaak in verband gebracht.

Onterecht, naar nu blijkt.

Uit de Staatscourant, waarin de vluchten achteraf zijn gepubliceerd, blijkt dat de Nederlandse politie al sinds 2009 in meer dan veertig gemeenten geregeld drones inzet. Volgens officiële cijfers vloog er al 132 keer een met camera uitgerust onbemand vliegtuig boven de Nederlandse huizen, straten, steegjes, tuinen en kantoren. Waarom weet niemand, want de inzet is aan onduidelijke regelgeving verbonden. Ook onbekend is wat er met de verzamelde gegevens gebeurt.

Naar aanleiding van deze onduidelijkheid vroegen meerdere Kamerleden, onder wie Ahmed Marcouch, opheldering aan minister Opstelten (Justitie en Veiligheid). In zijn toelichting stelde Marcouch dat burgers “niet het gevoel moeten krijgen dat ze stiekem worden bespioneerd.”

De Piratenpartij is blij met de vragen van de Kamerleden aan de minister. Maar de partij vraagt zich wel af of zij zich wel voldoende beseffen dat Nederland intussen kampioen is in het bespieden van burgers. Zo voert Nederland al jarenlang de ranglijst aan van het aantal telefoontaps: zelfs in absolute aantallen worden in ons land meer telefoons afgeluisterd dan in de Verenigde Staten. Nederland geniet bovendien wereldwijde bekendheid als de uitvinder van eerst de flitspaal en later de trajectcontrole. Die laatste is overigens in veel Europese landen nog steeds verboden. De reden? Privacy. Echter, het Nederlandse parlement gaf deze week toestemming om gegevens van auto's, onder andere verkregen door trajectcontroles, voor de duur van vier weken op te slaan.

Aan privacy hebben Nederlandse bestuurders meestal weinig boodschap. Zo zijn de vragen gericht aan een minister die de politie de bevoegdheid wil geven elke willekeurige computer te hacken. Zo maar, zonder verdenking. En als onderdeel van de wijzigingen in de huurwet maakt de belastingdienst straks doodleuk elk inkomen aan private bedrijven bekend. Als de Nederlandse burger intussen nog niet het gevoel heeft dat ze wordt bespioneerd, zou dat eigenlijk wel moeten.

De Piratenpartij maakt zich al sinds haar oprichting grote zorgen over deze toenemende erosie van privacy in Nederland. Gedeeltelijk is dat op principiële gronden. De overheid hoeft simpelweg niet alles van haar burgers te weten. Het lukraak bespieden van burgers hoort thuis in een politiestaat. Maar de bezwaren kennen ook een praktische kant. De privacy-gevoelige gegevens die worden verzameld moeten namelijk ook worden opgeslagen. Dit gebeurt in toenemende mate digitaal en gecentraliseerd, wat ze kwetsbaar maakt voor fouten, misbruik en zelfs diefstal.

De structurele inzet van drones om ons te bespieden terwijl we ontspannen in onze achtertuin gaat de Piratenpartij dan ook veel te ver. We roepen de overheid op om de dronevluchten volledig te staken totdat er duidelijkheid is over de regelgeving en over de manier waarop er met de verzamelde gegevens wordt omgegaan. Daarnaast vragen wij de huidige Kamerleden om zich veel kritischer op te stellen tegenover het kabinet als het gaat om de privacy van burgers. Voordat van privacy überhaupt geen sprake meer is.