Farmaceutische multinational Glaxo besloot vrije toegang tot enkele potentiële geneesmiddelen voor malaria te bieden, dat wil zeggen de octrooien (patenten) op deze geneesmiddelen. In Wall Street Journal noemen ze het een Linux benadering. Dit is zeker verkeerd geformuleerd, op meerdere manieren. Hoewel ze de terminologie Linux operating system gebruiken, bedoelen ze eigenlijk GNU/Linux. Hiernaast gebruiken ze de term open-source in plaats van free software (vrije software). Dit soort taalgebruik zie je veel tegenwoordig. Als mensen precies weten wat er mee bedoeld wordt, is het misschien niet zo relevant. Men weet welke software wordt bedoeld wanneer de term open-source of vrije software wordt gebruikt en omdat de verzameling OSI-goedgekeurde licenties bijna hetzelfde is als de verzameling FSF-goedgekeurde licenties, is deze software ook grotendeels hetzelfde.
Echter, dit soort taal negeert belangrijke kwesties, namelijk die van vrijheid. Het GNU-systeem (wat vaak Linux wordt genoemd) was oorspronkelijk gemaakt met als doel dat gebruikers vrij zouden zijn om software te gebruiken, aan te passen en te herdistribueren, zonder
obstructies, en dit is nog steeds het doel, het centrale idee, van vrije software. Dit is waarom het zo belangrijk is om de termen vrije software en GNU/Linux te gebruiken.
Het lijkt erop dat ik afdwaal… maar dat is niet zo. Ook in het geval van octrooien is het belangrijk dat mensen de vrijheid hebben om op basis van het gedane onderzoek afgeleide uitvindingen kan maken. Een tijdelijke monopolie op een uitvinding, met het de intentie deze te ontwikkelen voor de maatschappij, is moreel toegestaan onder bepaalde voorwaarden. Op deze manier voelen uitvinders de drang (een financiële stimulans) om meer uitvindingen te produceren en ook om deze te ontwikkelen en publiek te maken (door middel van octrooi-registratie). Maar er zijn bepaalde zaken waar geen octrooi op aangevraagd zou mogen worden zodat een enkel bedrijf een monopolie op dat octrooi heeft. Eén zo’n soort uitvinding is die van medicijnen.
Echter, op dit moment is het toegestaan medicijnen te octrooieren. Zolang er geen wetgeving is tegen dit soort immorele praktijken, moeten we kijken of we er op een andere manier iets aan kunnen doen. Glaxo heeft een eerste stap in de juiste richting gezet om de respect van de gemeenschap terug te verdienen. De medicijnen die zij hebben bevrijdt van het standaard octrooirecht (zo blijkt) kan nu ook worden gebruikt door andere farmaceutische bedrijven ten bate van de ontwikkeling van afgeleide medicijnen… maar waarschijnlijk zonder deze afgeleiden vrij te maken! In het artikel van de Guardian kan ik niets vinden dat erop duidt dat ze over dit probleem hebben nagedacht. Misschien hebben ze er wel degelijk over nagedacht, maar willen ze dat voor andere medicijnen gebruiken (bijv. tegen HIV). Is er een oplossing voor dit probleem? Jazeker, die is er.
In het artikel van de Wall Street Journal zouden niet alleen de termen Linux en open-source moeten zijn gebruikt, maar het zou ook duidelijk moeten hebben gemaakt dat auteursrecht iets anders is dan octrooirecht. Auteursrecht wordt gebruikt voor vormen van kunst, terwijl octrooien alleen voor uitvindingen zijn bedoeld. Maar het zette mij wel aan het denken over zekere aspecten van vrije software en vrije patenten. In de vrije software-wereld wordt het concept copyleft gebruikt, wat een draai geeft aan copyright (auteursrecht). Copyleft gebruikt auteursrecht om te zeggen tegen de gebruiker dat ze de software mogen gebruiken, wijzigingen mogen aanbrengen en herdistribueren, mits ze dit werk en afgeleide werken herdistribueren onder deze zelfde voorwaarden. Zoiets zou ook moeten bestaan voor octrooien op medicijnen. Dan zou zo’n uitvinding vrij mogen worden gebruikt door iedereen, zolang afgeleide uitvindingen ook vrij zijn op dezelfde wijze. Bovendien mogen ze geen handelsgeheimen zijn en de licentie is niet te herroepen.
Zolang octrooien op medicijnen zijn toegestaan door overheden, is dit een goede manier om meer en meer medicijnen beschikbaar te maken voor lage kosten, zodat iedereen ze kan betalen. Bovendien kan dit soort octrooi-licenties gebruikt worden voor alle soorten uitvindingen. Maar laten we er eerst voor zorgen dat iedereen goedkoop medicijnen kan kopen.