Update 11 juni: In het mondelinge vragenuurtje wijzen de kamerleden Ronald van Raak (SP), Liesbeth van Tongeren (GL) en Esther Ouwehand (PvdD) minister Opstelten op de mogelijkheid dat Nederland of de EU Edward Snowden asiel verleent. Van Tongeren: ‘Nu is Den Haag natuurlijk de stad van het internationale recht. Ik hoorde de minister zonet abusievelijk zeggen dat de Verenigde Staten asiel zouden moeten verlenen aan hun eigen onderdaan, maar zo werkt het natuurlijk niet. Zou Nederland niet bereid zijn om te overwegen om asiel te verlenen aan Snowden?’ Minister Opstelten reageert niet inhoudelijk op de suggesties.
Republikein Peter King is voorzitter van het homeland security subcommittee in het Huis van Afgevaardigden. Hij probeert landen onder druk te zetten over een asielaanvraag van Snowden: ‘The United States must make it clear that no country should be granting this individual asylum. This is a matter of extraordinary consequence to American intelligence.’ En valt eraan toe te voegen, een zaak van Nederlandse soevereiniteit.
Leden van de Tweede Kamer kunnen positief aan de slag met de onthullingen van Edward Snowden over de opbouw van de controlestaat door de Amerikaanse staatsveiligheidsdienst NSA. Ze kunnen door vragen aan het kabinet een procedure in gang zetten om hem in Nederland asiel aan te bieden. In een interview noemde Snowden IJsland als zijn favoriete plek, maar WikiLeaks merkt in een tweet op dat daar sinds een maand een conservatieve regering aan de macht is. Dat maakt zijn kansen nihil. Snowden is hierover slecht geïnformeerd.
Nederland heeft met het Internationaal Gerechtshof in Den Haag het belangrijkste gerechtelijke orgaan binnen de Verenigde Naties in huis. En daarnaast ook nog enkele andere strafhoven. Met de ambitie om een neutrale plek te bieden aan de rechtspraak is het toekennen van asiel aan klokkenluider Snowden niet strijdig. En zoals bovengenoemde tweet opmerkt is het aanbieden ervan -of zelfs het debatteren erover- de lakmoesproef voor de vraag hoe echt onafhankelijk Nederland is. En hoe vrij Nederlandse bestuurders en politici durven denken.
Nederlandse kamerleden en bestuurders kunnen in een kamerdebat over een asielaanvraag voor Snowden hun principes verduidelijken over de opbouw van de controlestaat, de gewenste afstand van ons land ten opzichte van de VS en andere bondgenoten, de traditie van een neutraal Nederland, de internetvrijheid, de bescherming van persoonsgegevens, de wetgeving in een techniserende samenleving en het toezicht op de staatsmacht.
Opmerking: Section 702 van de Foreign Intelligence Surveillance Act (FISA) werd in 2008 aangescherpt en in 2012 verlengd. In een brief van het ministerie van Justitie wordt de positie van niet-Amerikanen overzee vergeleken met Amerikaanse staatsburgers. Die was eerst gelijkwaardig. De brief beredeneert dat de laatsten hun rechten behouden, maar de rechten van de niet-Amerikanen overzee niet kunnen worden gehandhaafd omwille van het vermogen van de overheid om snel te kunnen handelen bij terroristische dreigingen. Dit introduceert rechtsongelijkheid ten nadele van onder meer Nederlanders in Nederland. Het antwoord op de recente onthullingen van DNI-directeur James Clapper wijst op dezelfde rechtsongelijkheid.