Gisteren is het rapport van de commissie Dessens uitgekomen. De commissie leverde wat in februari besteld werd: een schaamlap om de surveillancestaat juridisch te verankeren in Nederland. Overal ter wereld worden wetten geschreven om de losgeslagen geheime diensten weer enigszins in het gareel te krijgen, maar Nederland zoekt juist naar wegen om zoveel mogelijk juridische barrières weg te nemen. Den Haag gaat resoluut zijn eigen gang.
Het heeft er alle schijn van, dat we weer op typisch Hollandse wijze ergens in worden gerommeld. Vorige maand werd duidelijk, dat de Britse geheime dienst de Nederlandse collega's geadviseerd heeft over het nemen van bestaande wettelijke obstakels. Het uiteindelijke doel is ervoor te zorgen, dat de AIVD/MIVD op dezelfde manier kunnen gaan werken als de Britse geheime dienst. Het vandaag verschenen rapport kan niet anders dan in het licht van die ambitie gezien worden.
Het is een baanbrekend rapport, helaas om de verkeerde redenen:
- • De inlichtingendiensten lijken de staat van beleg te willen uitroepen op het internet. De AIVD gaat nauw samenwerken met de MIVD bij het controleren van het dagelijks leven van alle Nederlanders. Deze militarisering van de surveillance zorgt ervoor, dat het online doen en laten van burgers in vredestijd straks in belangrijke mate geobserveerd gaat worden door de krijgsmacht en de geheime dienst. Diensten die ooit bedoeld waren om gericht ingezet te kunnen worden tegen buitenlandse vijanden, worden straks onze bewakers op het internet. Het is alsof elke politieagent op straat, van de ene op de andere dag, vergezeld wordt door een lid van de Militaire Politie.
- • Nooit eerder is het in Nederland voorgekomen, dat de geheime diensten de bevoegdheid kregen om alle vormen van binnenlandse communicatie ongericht af te luisteren. Zelfs midden in de gijzelingsdrama's van de jaren '70 werd niet voorgesteld om al het post- en telefoonverkeer van iedere Nederlander te controleren, op zoek naar mogelijke RMS-sympathisanten.
- • Privacy speelt geen rol meer. Het ongericht en onbeperkt afluisteren bleef tot nu toe nadrukkelijk beperkt tot niet-kabelgebonden informatie. In 2002 werd het beschermen van de privacy als belangrijkste reden hiervan opgevoerd. Omdat het afluisteren zich hoofdzakelijk zou richten op satellietcommunicatie en korte golf-radio, zou de privacy van de Nederlandse burgers niet in het geding komen. Deze middelen waren nodig 'om terroristen in afgelegen bergachtige gebieden' te kunnen bespioneren. Door ongericht afluisteren slechts toe te staan op dit type communicatie, zou het binnenlandse berichtenverkeer gevrijwaard blijven van surveillance. Van die beperking willen de inlichtingendiensten af, zodat zij binnenkort ook al het internet- en telefoonverkeer permanent kunnen controleren.
Vandaag bleek dat een ruime meerderheid van de Nederlandse bevolking deze blauwdruk voor een surveillancestaat absoluut niet ziet zitten. Zelfs de doorgaans minder privacy-bewuste Telegraaf-lezers wezen deze vorm van binnenlandse spionage af. Ook bleek, dat 80% van de ondervraagden ervan uitgaat, dat de minister nu al niet volledig op de hoogte is van wat de AIVD allemaal doet. De commissie die toezicht moet houden op de inlichtingen en veiligheidsdiensten, de CTIVD, moest in het NRC lezen dat de AIVD op internetfora inbreekt.
Als niemand blijkbaar weet, wat de geheime diensten allemaal doen, en onze voornaamste bronnen van kennis over de inlichtingdiensten klokkenluiders zijn, dan moeten niet de bevoegdheden worden uitgebreid, maar moet juist het toezicht worden aangescherpt. Duidelijk is dat die controlefunctie nu wordt vervuld door een kleine club ongeïnteresseerde fractievoorzitters en een voorzitter, die het 'niet zo gek' vindt, als de diensten ver voor het parlement uitrennen. De enige aanbeveling uit het rapport Dessens, die voorlopig actueel moet zijn, is die om de controle op de diensten drastisch te verscherpen.
De komende periode wordt een lakmoesproef voor alle deelnemers aan de Nederlandse politiek.
- • De regering moet bepalen waar zij staat. Geeft ze alle ruimte aan Big Brothers Opstelten en Hennis-Plasschaert en gaat zij straks de geschiedenis in als het kabinet dat, onder leiding van de eerste liberale premier sinds 1918, de permanente controlestaat heeft gecreëerd? Gaat minister Plasterk de kritische geest hervinden die columnist Plasterk leek te bezitten?
- • De volksvertegenwoordigers moeten bepalen waar zij staan. Lukt het hen om boven de dagelijkse rol van partijvertegenwoordiger uit te stijgen en daadwerkelijk de belangen van het volk te dienen, of laten zij zich door de macht die ze juist horen te controleren dwingen in het keurslijf van fractiediscipline?
- • De kiezer heeft uiteindelijk de beslissende stem. Je steunde PvdA om de aanschaf van de JSF tegen te houden en je steunde de VVD om de hypotheekrenteaftrek te behouden. Blij met je stem? Blijf je stil terwijl Nederland de Stasi 2.0 aan het optuigen is?
Ten slotte: De AIVD en MIVD hebben op dit moment al vergaande bevoegdheden. Als er een gerichte verdenking bestaat tegen een persoon of organisatie kán deze met alle mogelijke middelen en via alle denkbare kanalen worden afgeluisterd en gehackt. Onze inlichtingendiensten draaien niet voor niets mee in de top 9 van wereldwijde spionage-organisaties. Als nu achteraf blijkt dat ze deze toppositie hebben verkregen met het gebruik van illegale methoden, dan moet dat schandaal eerst maar eens uitgezocht worden, in plaats van die methoden met een discutabele wetwijziging achteraf te legaliseren.Géén uitbreiding van bevoegdheden; controleer eerst de controleurs!
Je hebt niets te verbergen, want je hebt niets misdaan?
Ze hebben je zo gekoppeld aan een (vaag) contact die dat wel heeft.
En hoe groter ze het verhaal kunnen brengen in de media, des te beter.
Hoewel ik kritisch durf te zijn ben niet ik interessant genoeg om te worden afgeluisterd door inlichtingendiensten?
Weet je dat wel zo zeker sinds het bekend is geworden dat de AIVD ongetrainde studenten laat infiltreren in bijvoorbeeld de krakersscene.
Men moet zich eens gaan afvragen wat terreur werkelijk is, en ook de toekomst die je voor de kinderen van nu veilig wilt stellen.
Het is maar goed dat ik op leeftijd ben, anders zou ik waarschijnlijk hele barre tijden te gemoed gaan.
Een goed en helder betoog.
Maar is het om te zetten in politieke win/kunnen wij er druk op zetten om dat onderzoek te realiseren?
De simpelste argumentatie tegen ongelimiteerd spioneren is dat het mensen onnodig chantabel maakt.
Is het mogelijk om te insinueren dat de overheid zo op de hand van de inlichtingen diensten zijn /omdat/ ze al afgeluisterd worden?
Staan er dergelijke berichten in de Snowden documenten? Hebben er politici moeten aftreden wegens ‘ gelekte’ schandalen nadat ze tegen stemden?
Dat zou onze boodschap denk ik kracht bij kunnen zetten. Want inlichtingendiensten horen er te zijn om het land te beschermen, niet om het te verzwakken door gevoelige informatie voor buitenstaanders makkelijk opvraagbaar te maken.