Wat we nog meer kunnen leren van Chelsea Manning

Op 22 augustus 2013 kwam mevrouw Chelsea Manning uit de kast als transgender:

"As I transition into this next phase of my life, I want everyone to know the real me. I am Chelsea Manning. I am a female. Given the way that I feel, and have felt since childhood, I want to begin hormone therapy as soon as possible. I hope that you will support me in this transition. I also request that, starting today, you refer to me by my new name and use the feminine pronoun (except in official mail to the confinement facility)."

Mede op basis van de relaties die ik met een aantal transgender personen heb, heb ik besloten via dit bericht te proberen een stukje inzicht te geven in de mate waarin de aankondiging van mevrouw Manning serieus moet worden genomen. Laten we bij het begin beginnen; wat is 'transgender' eigenlijk?

In het boek 'Transgenderzorg' wordt het volgende antwoord op deze vraag gegeven:

"Het subjectieve gevoel ‘ik ben een jongen, een man’ of ‘ik ben een meisje, een vrouw’ is voor de meesten onder ons vanzelfsprekend. Sommige personen ervaren echter een conflict tussen hun biologische geslacht en de genderidentiteit. Het woord ‘gender’ weerspiegelt de psychosociale aspecten van het geslacht. Een transgender persoon ervaart een vorm van genderdysforie, een gevoel van onbehagen dat wordt toegeschreven aan de kloof tussen de genderidentiteit en zijn of haar genitale kenmerken."

Transgender zijn gaat dus over wie je bent en niet over op wie je valt, zoals bij homo- en biseksualiteit het geval is. Vandaar ook dat de term 'transseksueel' de lading eigenlijk niet dekt, omdat het niet per se iets met seks te maken heeft. Terminologie is overigens een heel lastige discussie waar ook de 'trans-gemeenschap' en de professionals het nog niet helemaal over eens zijn. Ik wil dan ook niet beweren dat de door mij gekozen termen 'juist' zijn.

Hoewel ik me grotendeels in de beschrijving van 'Transgenderzorg' kan vinden, is deze naar mijn mening te klinisch om echt weer te geven welke innerlijke verscheurdheid transgender personen vaak ervaren. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de onderzoeksresultaten die Saskia Keuzenkamp in 2012 voor het Sociaal en Cultureel Planbureau publiceerde in haar rapport 'Worden wie je bent':

"Dat veel transgenders het moeilijk hebben, blijkt ook uit de hoge mate van suïcidaliteit. Meer dan twee derde van hen heeft ooit aan zelfmoord gedacht, 20% (heel) vaak. Ruim 20% deed ooit een zelfmoordpoging; dat is tien keer zoveel als onder de Nederlandse bevolking."

Op 7 oktober 2013 verscheen er op de website van MOVISIE een artikel dat gebaseerd is op dit rapport, met de toepasselijke titel 'Ik ben geen freak'. Deze titel geeft duidelijk aan, met welke emotionele problemen transgenders te maken hebben. Niet alleen worstelt men zelf jarenlang, vaak al sinds de vroegste herinneringen, met het gevoel 'niet normaal' te zijn, maar na uiteindelijk zelfacceptatie gevonden te hebben en uit de kast gekomen te zijn worden de meeste transgender personen geconfronteerd met overweldigende vooroordelen vanuit hun omgeving. Een deel van het chatlog tussen Manning en Lamo illustreert de interne worsteling die tekenend is voor het proces van zelfacceptatie:

(03:04:05 PM) bradass87: its clearly an issue… i mean, i dont think its normal for people to spend this much time worrying about whether they’re behaving masculine enough, whether what they’re going to say is going to be perceived as “gay”… not to mention how i feel about the situation… for whatever reason, im not comfortable with myself… i mean, i behave and look like a male, but its not “me” =L
(03:04:34 PM) bradass87: its… odd
(03:04:40 PM) bradass87: or at least painful
(03:05:31 PM) bradass87: 8 months ago, if you’d have asked me whether i wanted i would identify as female, i’d say you were crazy
(03:06:11 PM) bradass87: that started to slip very quickly, as the stresses continued and piled up
(03:06:48 PM) bradass87: i had about three breakdowns… successively worse, each one revealing more and more of my uncertainty and emotional insecurity 

Bijna een maand na Mannings verzoek zien we in de designwedstrijd dat in de winnende ontwerpen nog meerdere malen de naam Bradley Manning gebruikt wordt. Daarnaast zien we ook dat de beeltenis die wordt gebruikt niet overeenkomt met het verzoek van Chelsea. In de chatlogs lezen we:

(1:13:10 PM) bradass87: i just… dont wish to be a part of it… at least not now… im not ready… i wouldn’t mind going to prison for the rest of my life, or being executed so much, if it wasn’t for the possibility of having pictures of me… plastered all over the world press… as [a] boy… 

Persoonlijk vind ik het jammer, onnodig kwetsend en eerlijk gezegd ronduit respectloos naar mevrouw Manning toe dat zij op deze wijze wordt weergegeven. Hiermee geeft de Piratenpartij naar mijn mening onbedoeld een heel scherp signaal af tégen de persoonlijke levenssfeer van mevrouw Manning en andere transgender personen, wat ook nooit de bedoeling geweest kan zijn van de ontwerper.

Wereldwijd worstelen transgender personen met meer dan alleen acceptatie. Geweld tegen hen is aan de orde van de dag. Op Wikipedia wordt een bloedstollende lijst bijgehouden van moorden waarvan aangetoond is dat deze door transfobie gemotiveerd zijn en op dezelfde website vinden we een heldere tabel waarin de rechten (of het gebrek daaraan) van transgender personen op duidelijke wijze per land wordt weergegeven.

De Nederlandse overheid en politiek krijgen ook zo nu en dan te maken met transgender vraagstukken waarop de antwoorden niet altijd direct duidelijk zijn. Een voorbeeld werd vorig jaar beschreven door Jochem Verdonk, de man achter de website transman.nl:

"Een deskundige op het gebied van de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp) heeft vastgesteld dat de gemeente Zeist de privacy van haar burgers schendt. Deze uitspraak volgt na een klacht van Jochem Verdonk over de online formulieren op de website van de gemeente Zeist. Om een afspraak te maken of een vraag te stellen moet je te veel persoonlijke informatie, waaronder je geslacht, opgeven."

Er zijn in Nederland heel wat organisaties die zich bezig houden met belangenbehartiging voor transgender personen. Het COC is wellicht de bekendste, maar een organisatie die minstens net zoveel invloed uitoefent op het beleid van de overheid met betrekking tot transgender vraagstukken is MOVISIE, dat zichzelf als volgt omschrijft:

"MOVISIE is hét landelijke kennisinstituut en adviesbureau voor toepasbare kennis, adviezen en oplossingen bij de aanpak van sociale vraagstukken op het terrein van welzijn, participatie, sociale zorg en sociale veiligheid."

Wereldwijd zijn er organisaties als 'It gets better' die zich inzetten voor meer begrip en acceptatie van transgender personen.

Als het aan mij ligt, zoekt Piratenpartij Nederland de dialoog op met dergelijke organisaties om van hen te leren hoe we ons, binnen het kader van onze kernstandpunten, het beste hard kunnen maken voor transgender personen in Nederland om daarmee een uitgesproken politieke stem te bieden aan deze kwetsbare bevolkingsgroep.

—